چه امتیازاتی به اروپا می‌دهیم و چه امتیازاتی از اروپا می‌خواهیم؟

درباره این خبر که قرار است هیات‌های نمایندگی ایران و اتحادیه اروپا روز جمعه در ژنو دیدار کنند، می‌توان گفت خبر خوشحال کننده‌ای است، به هر حال ایران در مناسبات اخیر خود با گروسی و آژانس نهایت حسن نیت را نشان داد و این طرف مقابل بود که ناگهان واکنش غیرقابل دفاعی به نمایش گذاشت. اما این همه ماجرا نیست. اول باید صراحتا تعریف کنیم که ما از اروپا چه انتظار یا انتظاراتی داریم؟ قرار است چه امتیازاتی بدهیم و چه امتیازاتی بگیریم که اروپا راضی شود با ما کنار بیاید؟

دیپلمات پیشین ایران در انگلستان در این مورد به فرارو گفت: «در حوزه سیاست خارجی نیاز داریم که بسیار آگاهانه‌تر و محتاطانه‌تر از آن چه تا کنون عمل کرده ایم، عمل کنیم. ما باید روی ارتباطمان با اتحادیه اروپا بسیار سنجیده‌تر از این عمل می‌کردیم که کار به وضعیت فعلی برسد. مسئله دیدار با پرتغال را نمی‌توان بی ارزش دانست، اما کجای سیاست خارجی ما اینگونه نوشته شده بود که ابتدا روابطمان را با اروپا قطع کنیم و بعد به فکر ارتباط با کشوری باشیم که فاقد اثرگذاری لازم در مناسبات سیاسی اتحادیه اروپا است؟ اصل مطلب این است که ما به گسترش ارتباطمان با اروپا نیاز مبرم داریم. اگر می‌خواهیم به عنوان یک کشور اروپایی با پرتغال در ارتباط باشیم، ارزش دارد، اما اگر فکر می‌کنیم پرتغال قرار است برای ما تحولات سیاسی و اقتصادی ایجاد کند، چندان در مسیر درستی حرکت نمی‌کنیم. در مناسبات بین المللی و اروپایی، پرتغال چند کارت بازی و چند امتیاز دارد که بخواهد در روابط ما ورود کند یا روابط ما را حل و فصل کند؟ حتی در مباحث تجاری نیز نمی‌توانیم پرتغال را کشوری بدانیم که می‌تواند مشکلات و کمبود‌های ما در بخش تجاری را از طریق واردات حل کند.»

جلال ساداتیان افزود: «اگر نمی‌خواهیم با آلمان، فرانسه و انگلیس مستقیما وارد تعامل شویم، شاید بهتر است گزینه‌هایی مثل اسپانیا یا ایتالیا را جایگزین کنیم. برخی می‌گویند این سفر می‌تواند مقدمه سفر‌های بعدی باشد. هر پدیده سیاسی را اگر بخواهیم خوشبینانه نگاه کنیم، بله، می‌تواند منافعی هم داشته باشد یا اینجا هم می‌توانیم بگوییم که بله ممکن است این سفر مقدمه‌ای باشد برای سفر‌های بعدی، اما بر اساس کدام شواهد می‌توانیم این خوش بینی را مطرح کنیم؟ تحلیلگر سیاسی باید بیشتر واقع بین باشد تا خوش بین. حقیقت واقع بینانه این است که اکنون در شرایطی نیستیم که بخواهیم به خودمان خوش بینی بی پایه تزریق کنیم بلکه باید بر اساس سناریو‌های موجود منطقی فکر کنیم. تا این لحظه که پاسخ می‌دهم، به یاد ندارم پرتغال نقشی کلیدی در مناسبات خاورمیانه یا ایران ایفا کرده باشد؛ بنابراین باز هم تاکید می‌کنم؛ در قالب سفر‌های دیپلماتیک این سفر با ارزش است، اما بعید است تاثیری در مناسبات کلی ایران و اروپا داشته باشد.»

دیپلمات پیشین ایران در انگلستان در ادامه گفت: «درواقع در روابط منطقه‌ای نیز در شرایط موجود، بسیاری از کشور‌های منطقه ترجیح می‌دهند ایران در وضعیتی باشد که تضعیف شده و در مشکلات و حواشی خود سرگرم باشد. این نه تنها نیاز، بلکه خواسته این کشور‌ها است. اگر می‌خواهیم با کشور‌های منطقه وارد تعامل جدی شویم اتفاقا باید به بازار‌های بین الملل نیز فکر کرده و به این بازار‌ها وارد شویم. تا زمانی که روابطمان محدود و محصور است، همین کشور‌ها نیز ما را جدی نمی‌گیرند و از ما در حوزه تجارت حمایت نخواهند کرد. درباره این خبر که قرار است هیات‌های نمایندگی ایران و اتحادیه اروپا روز جمعه در ژنو دیدار کنند، می‌توان گفت خبر خوشحال کننده‌ای است، به هر حال ایران در مناسبات اخیر خود با گروسی و آژانس نهایت حسن نیت را نشان داد و این طرف مقابل بود که ناگهان واکنش غیرقابل دفاعی به نمایش گذاشت.

 اما این همه ماجرا نیست. اول باید صراحتا تعریف کنیم که ما از اروپا چه انتظار یا انتظاراتی داریم؟ قرار است چه امتیازاتی بدهیم و چه امتیازاتی بگیریم که اروپا راضی شود با ما کنار بیاید؟ ما پیش از این نیز امتیازاتی داده بودیم، اما چرا توافق شکل نگرفت؟ شاید، چون آن‌ها خواسته‌های بیشتر و متعددی از ما دارند. درباره آقای تحت روانچی نیز می‌توان گفت انتخاب و حضور ایشان یک انتخاب بسیار مثبت خواهد بود، چون شخص معتدل و اهل منطق و گفتگو هستند. اما ایشان نیز صرفا مجری نکاتی است که از قبل به ایشان گفته شده و این که چه خواهیم داد و چه خواهیم گرفت در اختیار شخص آقای تخت روانچی نیست و تصمیمات در سطحی بالاتر گرفته شده است.»