وزیر جوان روی صندلی داغ

همدلی| در حالی که بسیاری از ناظران وضعیت سیاسی ایران در ایام گمانه زنی درباره کابینه پزشکیان در انتظار نام محمدجواد آذری جهرمی در فهرست وزرای پیشنهادی برای وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات بودند، به ناگهان نام «سید ستار هاشمی» در فضای سیاسی و رسانه‌ای طرح شد و روز به روز احتمال آن بالا رفت تا این که در فهرست پیشنهادی به مجلس شورای اسلامی نام او برای این وزارتخانه پر حرف و حدیث قطعی شد.

او که تا آن روز برای ناظران فضای سیاسی کشور ناشناس بود، به ناگهان در کانون یکی از مهم‌ترین خواسته‌های مردم از دولت پزشکیان و البته نماد تحقق یکی از مهم‌ترین شعارهای دوران انتخابات او یعنی «رفع فیلترینگ» قرار گرفت.

 اگرچه در کارنامه او مقالات علمی پژوهشی بین-المللی، جوایز علمی و مدارک تحصیلی تخصصی در زمینه ارتباطات و هوش مصنوعی و انتخاب به عنوان مدیر نمونه کشوری وجود داشت، اما در سطح مدیریت عالی کشور ناشناس بود. با این همه به‌زودی به یکی از مهم‌ترین وزیران دولت چهاردهم تبدیل شد.

موضوعی که البته ربطی به کارنامه او نداشت، بلکه به علت توقعات چندده میلیون ایرانی است که به طور آنلاین با تحولات ارتباطی کشور درگیر هستند و براثر فیلترینگ گسترده  فضای مجازی در دولت قبل، ارتباطات، زندگی و کسب وکارشان دچار اختلال جدی شده بود. موضوعی که سبب شد تا نامزدهای انتخابات یکی از مهم‌ترین وعده‌ها وشعارهای خود را  پیرامون این موضوع طراحی کنند.

هاشمی؛ نمادی برای وعده‌های پزشکیان

در این میان وعده‌های مسعود پزشکیان که پیش از این و در دوره نمایندگی مجلس بارها از محدودیت‌های سیاسی و ارتباطی انتقاد کرده بود، بیشتر مورد توجه رای دهندگان قرار گرفت. «تمام تلاش خود را برای اصلاح نظام ناکارآمد فیلترینگ به کار می‌بندم» و «اینترنت را باید آزاد کنیم» از جمله وعده‌هایی است که پزشکیان پیش از دور اول انتخابات ریاست جمهوری مطرح کرده بود.

او در یکی از پست‌های خود در شبکه اجتماعی ایکس هم نوشته بود: «من اگر انتخاب شدم جلوی فیلترینگ خواهم ایستاد و کسب و کارهای تعطیل شده را بازیابی خواهم کرد.»
پیش از برگزاری در دور انتخابات ریاست جمهوری نیز گفت: «در تمام دنیا در مواقع خاص محدودیت‌هایی دارند اما نباید این طور باشد که الان وقتی هیچ مساله‌ای نیست، فیلترینگ بگذاریم.»

او پنج روز پیش از برگزاری دور دوم انتخابات نیز در شبکه ایکس نوشت:« تضمین می‌دهم که تمام دولت در برابر گشت‌های اجباری، فیلتر کردن و فیلترشکن‌بازی و فشارهای بیرونی در همه جلسات و تمام قد بایستد.»

اکنون سید ستار هاشمی به نمادی برای عملی کردن وعده‌های پزشکیان درباره رفع فیلترینگ فضای مجازی تبدیل شده است و همین کار را برای او دشوارتر کرده است.
مواضع وزیر جوان درباره فیلترینگ
فضای سیاسی و رسانه‌ای کشور که پیش از وزارت، اطلاعی از مواضع سید ستار هاشمی نداشت، بی-صبرانه منتظر بود که سخنان او را در این باره بشنود.
او در مراسم معارفه‌ی خود در جایگاه وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با اشاره به اهمیت قاعده‌مندی فضای مجازی گفت: «اگر توجه داشته باشیم که مردم در فضای مجازی زندگی می‌کنند، آنگاه قبول می‌کنیم که باید برای آنها شرایط خوب زندگی کردن را فراهم آوریم. زندگی خوب در دنیای دیجیتال که دنیای امروز و آینده است، هم با کیفیت و به‌روز و هم امن و الهام‌بخش زندگی است که قابلیت نجات جان‌ها و منشأ پیشرفت و رشد می‌شود. ولی اگر به خوبی قاعده‌مند نشود می‌تواند جان‌ها و فکرها را بگیرد.»
وزیر ارتباطات ادامه داد: «در شرایط کنونی وظیفه‌ی ما به‌عنوان حاکمیت آن است که تا حد امکان به بهترین و سالم‌ترین شرایط دیجیتال را برای مردم فراهم کنیم. به آنها آگاهی ببخشیم، کیفیت کاربری را بالا ببریم و ایران را برای اقشار مختلف از جمله کودکان و نوجوانان جذاب و البته ایمن کنیم. در این راستا توسعه‌ی شبکه ملی اطلاعات از جمله مهم‌ترین برنامه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در دولت چهاردهم خواهد بود.»

او سرانجام موضع نهایی خود درباره فیلترینگ را اینگونه بیان کرد: «همانطور که قبلا گفته‌ام، مجدداً تأکید می‌کنم که فیلترینگ در وضعیت فعلی به نفع هیچ‌کس نیست؛ شیوه‌ی ناکارآمد فعلی هم حاکمیت ما را نقض کرده است، هم امنیت سایبری ما را زیر سؤال برده است، هم امنیت خانواده‌ها را دچار مشکل کرده است و هم به فضای کسب‌و‌کار آسیب زده و در نتیجه مردم نسبت به وضعیت موجود رضایت ندارند.»

او البته در دفاعیات خود در هنگام رای اعتماد یکی از مهم ترین اقدامات خود را «تجدید نظر در سیاست فیلترینگ» اعلام کرد.
 وزیر جوان روی صندلی داغ
پس از استقرار دولت پزشکیان و آغاز وزارت سید ستار هاشمی، تحقق بسیاری از شعارهای پزشکیان مانند رفع تحریم‌ها، حل مشکل FATF، مبارزه با فساد، بهبود وضعیت معیشت، واردات خودرو، بالارفتن ارزش پول و پاسپورت ایرانی مستلزم برخی تحولات در فضای بین‌الملل و تغییرات بنیادی در برخی سیاست‌های چندسال اخیر نظام ارزیابی می‌شود و به‌راحتی در دسترس نیستند، اما به نظر می‌رسد که رفع فیلترینگ اگرچه مخالفان بسیار جدی در نظام دارد و حتی برخی مافیاهای اقتصادی پشت ماجرا مانند فروشندگان فیلترشکن نیز از موانع جدی تحقق این امر هستند، اما این گونه به نظر می‌رسد که اصرار رپیس جمهور و وزیر ارتباطاتش و رایزنی گسترده در سطوح عالی نظام می‌تواند بخشی از این محدودیت‌ها را رفع کند.

 از همین رو وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اولین کسی است که افکار عمومی به آن رجوع می‌کند، اقداماتش را زیر نظر می‌گیرد و او را هدف سوال و درخواست‌های خود قرار می‌دهد. از این منظر موقعیت سید ستار هاشمی وضعیت کسی است که روی یک صندلی داغ روبه‌روی افکار عمومی ایرانیان نشسته است و مدام باید به سوالات آنان پاسخ گوید.

جلسه‌ای که توقعات را برآورده نکرد
اولین جلسه شورای عالی مجازی می‌توانست به بخشی از سوالات مردم پاسخ دهد. جلسه‌ای که بخش زیادی از افکار عمومی در روز دهم مهرماه آن را رصد می‌کرد، تا بلکه شاید خبری از رفع فیلترینگ به بیرون درز کند.

انتظاری که البته برآورده نشد و مشخص شد که در این جلسه موضوع رفع فیلتر طرح نشد، اما پس از برگزاری این جلسه رسانه‌ها نوشتند:« پزشکیان به جای مقابله با فیلترینگ به برخورد با فیلترشکن‌فروش‌ها دستور داد.»

این رسانه‌ها نوشتند که پزشکیان در این جلسه با بیان اینکه «برخی با فیلترشکن‌فروشی پول‌های میلیاردی کسب می‌کنند که این برای کشور خوب نیست»، دستور داد تا این مسئله به شکل دقیق و جدی مورد رسیدگی قرار بگیرد و تصمیم مقتضی در این مورد و زمینه‌های رواج چنین کسب‌و‌کاری اتخاذ شود.

گزارش سید ستار هاشمی از این جلسه نیز همین موضوع را به شکل دیگری تایید می کند اگرچه می گوید که دربار رفع فیلترینگ «صحبت‌هایی انجام شد». هاشمی روز شنبه 14 مهرماه در حاشیه آیین افتتاح هفته جهانی فضا در جمع خبرنگاران درباره جلسه شورای عالی فضای مجازی عنوان کرد:»در این جلسه رئیس جمهور اعلام کرد از وضعیت اینترنت ارزیابی جامعی انجام و گزارش شود، اما بحث مربوط به ساماندهی فیلترشکن‌ها بیش از بقیه موارد منعکس شد.»

وی افزود:«در این جلسه علاوه بر بررسی‌های مربوط به رفع فیلترینگ، درباره ساماندهی فیلترشکن‌ها که منجر به بروز مشکل و آلودگی در شبکه ملی اطلاعات می‌شود نیز صحبت‌هایی انجام شد.»

هاشمی خاطرنشان‌کرد:‌»بر این اساس، وضعیت موجود اینترنت و آلودگی‌هایی که در شبکه ملی اطلاعات وجود دارد باید بررسی شده و گزارش شود.»
وزیر جوان مرجع اول درخواست رفع فیلترینگ
به هرحال اگرچه به نظر می‌رسد که موضوع فیلترینگ سال‌هاست که در سطوح عالی نظام تصمیم-گیری می‌شود، اما افکار عمومی ضمن آگاهی از این موضوع از کسانی که در این رابطه مسئولیت مستقیم دارند، مطالبات خود را پیگیری می‌کنند. به طور کلی از مسعود پزشکیان که بخش مهمی از آرای‌اش را کسانی به حساب او ریختند که وعده‌هایش درباره رفع فیلترینگ را جدی گرفتند وبه صورت اختصاصی  نیز سید ستار هاشمی در کانون پرسش و درخواست این گروه از مردم قرار خواهد گرفت، چرا که بسیار معتقدند او می‌دانست درخواست اول مردم از وزیر ارتباطات دولت پزشکیان چه خواهد بود و پا به این عرصه گذاشت.