کسب‌وکارهای کلان گروگان قطعی اینترنت

روز نو :در حالی که در هفته‌های گذشته و پس از بروز ناآرامی‌ها در کشور و فیلترینگ گسترده فضای مجازی به ویژه اینستاگرام وپیام رسان واتساپ توجهات به زیان های اقتصادی برخی کسب وکارهای اینترنتی توجه شد، بررسی‌ها نشان می دهد که این تنها مشاغل خرد و کسب وکارهای خانگی نیست که از قطعی اینترنت و فیلترینگ شبکه‌های اجتماعی زیان دیده‌اند، بلکه کسب وکارهای کلان نیز از این ماجرا ضررهای جبران‌ناپذیری دیده‌اند.

سه هفته پیش بود که باشگاه خبرنگاران جوان با آرائه آماری از میزان استفاده کسب وکارها از فضای مجازی نوشت: براساس گزارش سال گذشته مرکز آمار ایران، معادل ۱۱ میلیون نفر از طریق شبکه‌های مجازی کسب درآمد می‌کنند به طوری که حدود ۹ میلیون نفر یعنی ۸۳ درصد از طریق اینستاگرام در حال کسب درآمد هستند.
یک کارشناس کسب‌وکارهای مجازی در این باره گفته بود:« توسعه کسب‌وکار و فعالیت‌های اقتصادی نیاز به فضای امن و آرام دارد. کسب‌وکارهای خردی که در شبکه‌های اجتماعی فعالیت می‌کنند، در پی این اغتشاشات و ناآرامی‌ها و کندی اینترنت به‌شدت ضرر خواهند کرد به طوری که مشخص نیست در آینده چه اتفاقی می‌افتد.» او در ادامه گفته بود:«کسب ‌وکارهای بزرگ‌تر هم به شبکه‌های اجتماعی وابسته هستند. تعدادی از مشتریان خود را در آن پیدا می‌کنند. کسب‌وکارهای بزرگ در شبکه‌های اجتماعی بازاریابی می‌کنند و سرمایه‌گذاری‌هایی برای گسترش فعالیت خود در این پلتفرم‌ها کرده‌اند که اگر این نا آرامی‌ها ادامه‌دار باشد ضرر هنگفتی را متحمل خواهند شد.» روز گذشته نیز یک عضو اتاق بازرگانی ایران و عراق به پیامدهای این وضعیت برای مشاغل کلان پرداخت و درخصوص تاثیری که قطعی اینترنت بر کار تجار و فعالیت‌های تجاری گذاشته است، گفت:« ما که کارمان تجارت است و می‌خواهیم با مشتریان خارجی‌مان در ارتباط باشیم، با مشکل مواجه شده‌ایم چراکه به هر حال نمی‌توانیم به مشتریان‌مان بگوییم «سروش» و «بله» نصب کنند. نرخ FDI یکی از شاخص‌های کشورهای در حال توسعه است. این عدد بسیار مهمی است که جذب سرمایه‌گذار خارجی را باید داشته باشیم تا محقق شود. یکی از پیشنیازها برای سنجش آن، سهولت کسب و کارهاست که متاسفانه ما روز به روز داریم از این کار فاصله می‌گیریم.»

علی شریعتی در گفت و گو با انتخاب درباره تاثیر قطعی اینترنت بر فعالیت‌های تجاری، عنوان کرد: «گزارشی را کمیسیون فناوری اطلاعات اتاق بازرگانی ایران تهیه و واکاوی کرد و در این خصوص هشدار داد. بنابر آمار گویا حدود 9 میلیون نفر به طور مستقیم از این بستر استفاده می‌کنند. گروه‌های دیگری هم مثل ما که کارمان تجارت است و می‌خواهیم با مشتریان خارجی‌مان در ارتباط باشیم، با مشکل مواجه شده‌ایم چراکه به هر حال نمی‌توانیم به مشتریان‌مان بگوییم سروش و بله نصب کنند.»

وی ادامه داد: «سال 96 هم مشابه این اتفاق افتاد، هشدارهایی هم داده شد، ولی اهم و فی‌الاهمی که مسئولان کردند، این قطعی‌ها را انجام دادند. آن موقع خیلی آرام تلگرام را فیلتر کردند، الان هم واتساپ و اینستاگرام. از طرف دیگر دولت بودجه‌های کلان و بی‌حسابی که به اپلیکیشن‌های داخلی داده است که به قول عده‌ای از بیت‌المال پول داده شده است، ولی در مقابل ابراز می‌کنند برای قلق‌گیری و کارهای اولیه گرفته‌اند. علی ای‌حال این اپلیکیشن‌ها در این بزنگاهی که باید مورد استفاده قرار گیرند، متاسفانه هیچ‌کدام‌شان قابلیت جایگزینی را نداشتند و تمام کارها مغفول مانده است.»

شریعتی درخصوص کسب و کارهای خرد، گفت: «فعالان فروشگاه‌های آنلاین هم چک اجاره، مواد و نیروی انسانی‌شان دارد سر می‌رسد و هیچ حمایت و کمکی به آن‌ها نشده است. کمک‌ها به سمت یک سری اپلیکیشنی سوق داده شده است که خروجی و بازدهی‌شان آنطور که باید باشد، نیست.»

عضو اتاق بازرگانی ایران درباره تاثیر قطعی اینترنت در بحث اعتبار سازی شرکای خارجی، بیان کرد: «ما یک نکته‌ای داریم که سال‌هاست دارند روی این مطلب صحبت می‌کنند و آن هم نرخ FDI است که یکی از شاخص‌های کشورهای در حال توسعه است. این عدد بسیار مهمی است که جذب سرمایه‌گذار خارجی را باید داشته باشیم تا محقق شود. یکی از پیش‌نیازها برای سنجش آن، سهولت کسب‌وکارهاست که متاسفانه ما روز به روز داریم از این کار فاصله می‌گیریم.»

این فعال اقتصادی خاطرنشان کرد: «همه می‌دانیم که سرمایه‌گذار مثل یک گنجشکی می‌ماند که با اولین شلیک، می‌رود. در همین روزهایی که ما اینجا اینترنت را بستیم، با مافیای وی.پی.ان دست و پنجه نرم می‌کردیم و فریادها بلند شد که کسب‌وکارها دارد از بین می‌رود، در همین نزدیک خودمان یعنی دبی نمایشگاهی برگزار شد و چندین میلیارد دلار سرمایه در حوزه IT و ICT جابه جا شد. شرکت‌ها آمدند و خرید و سرمایه‌گذاری کردند و رفتند. اینکه دبی وزیر مریخ نوردی گذاشته و دارد علوم فضایی‌اش را توسعه می‌بخشد، پیشکش ولی اینترنت جزو بدیهیات و حقوق اولیه است. متاسفانه فاصله ما از این فرصت‌های جهانی و بحث داده و ستانده در دنیا، روز به روز بیشتر می‌شود.»

چند روز پیش نیز محسن عامری؛ رئیس مرکز بهبود کسب‌‌‌‌‌‌وکار اتاق ایران به درخواست‌‌‌‌‌‌ فعالان اقتصادی برای پیگیری و ورود پارلمان بخش‌خصوصی کشور به مساله قطعی اینترنت اشاره و تصریح کرد: «طبق قانون، شورای گفت‌‌‌‌‌‌وگو باید روی اثرات تصمیمات و سیاست‌های دولت و حاکمیت بر کسب‌‌‌‌‌‌وکارها متمرکز باشد و مشکلات ناشی از اجرای این برنامه‌‌‌‌‌‌ها را شناسایی و ضمن اعلام آن‌ها، راهکارهای پیشنهادی خود را نیز مطرح کند.» بر اساس اظهارات او امروز حضور کسب‌‌‌‌‌‌وکارها در شبکه‌‌‌‌‌‌های اجتماعی بسیار گسترش پیدا کرده و با استقبال خوبی مواجه شده است؛ اما متاسفانه قطعی اینترنت و فیلتر‌شدن پلتفرم‌‌‌‌‌‌هایی مانند اینستاگرام که در دنیا یک و نیم‌میلیارد و در ایران بالغ بر ۴۸میلیون کاربر دارد، موجب‌شده تا فعالیت آنها مختل یا متوقف شود که تبعات اجتماعی و اقتصادی زیادی را در پی خواهد داشت.

اگرچه قطه اینترنت از سوی برخی مراجع امنیتی موقت عنوان شده استف اما برخی فعالان اقتصادی نگران آن هستند که این وضعیت برای مسئولان عادی شود و دسترسی فعالان اقتصادی به پلتفرم‌های جهانی برای همیشه از میان برود.

افشین کلاهی، رئیس کمیسیون کسب‌‌‌‌‌‌وکارهای دانش‌‌‌‌‌‌بنیان اتاق ایران وظیفه اولیه هر دولت را تامین رفاه در جامعه دانست و تاکید کرد: «بعد از تامین رفاه، موضوع امنیت قرار می‌گیرد؛ اما متاسفانه گاهی در کشور نگاه‌‌‌‌‌‌های امنیتی بر حفظ رفاه اولیه در جامعه پیشی می‌گیرد و با همین توجیه، به‌راحتی اینترنت را که یک زیرساخت کلیدی در صنعت است را قطع می‌کنیم. هنوز باور نکردیم، اینترنت مانند برق، جاده، اتومبیل است و دیگر تنها یک ابزار نیست که به‌راحتی بتوان آن را قطع کرد.»

این فعال اقتصادی اتخاذ تصمیمات برمبنای اطلاعات یک عده خاص و بدون درنظر گرفتن ابعاد مختلف یک موضوع را مشکل جدی این روزهای کشور عنوان کرد و گفت:«این یک شوخی تلخ است که در سال‌جاری، توسعه و جذب سرمایه‌گذاری در حوزه دانش‌‌‌‌‌‌بنیان‌‌‌‌‌‌ها موردبحث قرار گرفت. از طرفی عادی شدن قطعی اینترنت موضوعی است که فعالان اقتصادی را بسیار نگران می‌کند.»

عضو هیات‌نمایندگان اتاق ایران عنوان کرد:«راه‌‌‌‌‌‌هایی که در گذشته رفتیم و به نتیجه نرسیده را نباید مجددا رفت. فیلترینگ نتیجه نمی‌دهد و باید بدانیم که اینترنت تنها IT نیست و روی همه جوانب صنعت اثر دارد.»

در حالی فعالان بخش اقتصادی از وضعیت کنونی فیلترینگ اینستاگرام انتقاد می‌کنند که دو روز پیش معاون وزیر ارتباطات در پاسخ به این نگرانی‌ها گفته بود از اول باید به فکر این روزها می‌بودید. او که استدلال خود را برپایه این فرض می‌گذارد که «اگر روزی اینستاگرام خودش ایرانی‌ها را محدود می‌کرد چه جوابی می‌خواستند بدهند؟» فراموش می‌کند، مساله فقط ایرانیانی نیست که در این فضای مجازی به کسب‌وکار مشغولند، بلکه شرکای تجاری و طرف‌های معامله این افراد و شرکت‌ها در خارج از کشور نیز در این پلتفرم‌ها فعالیت می‌کنند و اگر ایرانی‌ها فقط در پلتفرم‌های داخلی فعالیت کنند، بخش عمده‌ای از بازار خود را در خارج از کشور از دست می‌دهد.

به نظر می‌رسد در روزهایی که کشور درگیر پیامدهای نارضایتی بخش‌هایی از کشور از شرایط اجتماعی و اقتصادی نیز هست، قطع اینترنت اگرچه کمی از دغدغه‌های مسئولان امنیتی کشور می‌کاهد اما بدون تردید بر دغدغه‌های بیشتر وجدی‌تر بخش‌هایی دیگر از کشور افزوده است. دغدغه‌هایی که در نهایت به ثبات اقتصادی و در نهایت امنیت کشور گره خورده‌است.