تأملی در کارکرد نگران‌کننده شبکه‌ نوظهور کلاب هاوس

کلاب هاوس، شبکه‌ اجتماعی نوظهور متفاوت و گفت‌وگومحوری است که به کاربرانش این امکان را می‌دهد تا در اتاق‌های مجازی فارغ از هر محدودیتی با یکدیگر گفتگو و تبادل‌نظر کنند.

روزنو :

محمدمهدی فتوره چی

مدیر گروه رسانه‌های نوین و خانواده مرکز مطالعات زنان و خانواده دانشگاه تهران

کلاب هاوس، شبکه‌ اجتماعی نوظهور متفاوت و گفت‌وگومحوری است که به کاربرانش این امکان را می‌دهد تا در اتاق‌های مجازی فارغ از هر محدودیتی با یکدیگر گفتگو و تبادل‌نظر کنند. این شبکه که ویژگی رادیوهای تعاملی را دارد از زمان انتشار نسخه اولیه‌اش تا به امروز رشد چشمگیری داشته است؛ به‌طوری‌که در کمتر از یک سال، تعداد کاربرانش به ۱۰ میلیون نفر رسید و در میان این کاربران رو به افزایش، حسب مشاهدات، حضور شخصیت‌های مشهور سیاسی، اقتصادی و فرهنگی نیز بر محبوبیت و تأثیرگذاری آن افزوده است.

شواهد و قرائن گویای این واقعیت است که این شبکه‌ اجتماعی اگرچه زمینه‌ مناسبی را برای کاربران علاقه‌مند به گفتگوهای علمی و تخصصی در هر حوزه و موضوعی فارغ از هر محدودیت دانش، تخصص و طبقه‌ای فراهم کرده -که پیش‌ازاین در شبکه‌های مشابه تجربه نشده است- امکان دسترسی به هر نوع محتوا و آموزه‌های هنجار شکنانه را هم میسر ساخته است و لذا موجب از میان رفتن تمرکز ذهنی و آرامش برخی از کاربران فاقد مهارت‌های سواد رسانه‌ای شده و متأسفانه عطش کنشگری در گفتگوهای مطول چندین ساعته و اغلب بی‌حاصل و گاه تابو و غیرمتعارف و لهو، کاربرانی را بیش‌ازپیش به این شبکه وابسته کرده است. علاوه بر بروز خطر اعتیاد به این نرم‌افزار گفتگو محور، متأسفانه به‌واسطه‌ی حضور برخی کاربران بی‌هویت و هنجارشکن و گفتگوهای خارج از عرف و ادب، شاهد کنش‌های شرم‌آور ولنگارانه، مبتذل و رها شده از سوی برخی از فعالان نوجوان و جوان و حتی گروه‌های دیگر سنی در اتاق‌های مختلف مجازی این شبکه هستیم که می‌توان از آن به‌عنوان تهدیدی بالقوه برای کاربران و به‌ویژه نوجوانان یاد کرد. ازاین‌رو لازم است کمی بیشتر با قابلیت‌ها و ویژگی‌های این نرم‌افزار متفاوت آشنا شویم.

قابلیت‌ها، ویژگی‌ها و ابعاد هنجارشکنانه کلاب هاوس

ابتدا باید خاطرنشان کرد که برای پیوستن به این شبکه باید ابتدا از سوی عضو کاربری دعوت‌نامه‌ای دریافت کنید و لذا به نظر می‌رسد که همین محدودیت عضوگیری، رغبت کاربران شبکه‌های اجتماعی را برای عضویت در این شبکه‌ اجتماعی متفاوت، دوچندان کرده و لذا بازار خریدوفروش دعوت‌نامه عضویت هم داغ شده است.

اگرچه این شبکه تعاملی بوده و دارای سرعت بالای تبادل اطلاعات از طریق اصوات است ولیکن برای ارسال متن، تصویر و کلیپ محدودیت جدی دارد و در عوض امکان خود تنظیم گری درونی و شبکه‌سازی با هم کیش، همشهری و هم‌وطنان و حتی هم‌صنفان، این شبکه را در بین شبکه‌های اجتماعی برجسته ساخته و امکان پاسخگویی صریح سیاستمداران و دولتمردان به ادعاهای منتشره در فضای عمومی و مجازی کشور را بی‌واسطه فراهم ساخته است.

این شبکه تعاملی در کنار این مزایا و محدودیت‌ها، ایراداتی مانند ضعف در کنترل محتوا (به‌واسطه‌ی صوتی بودن و هم‌زمانی تبادلات)، امکان به اشتراک‌گذاری شماره مخاطبان و عدم امکان انجام تبلیغات را دارد که این مورد اخیر از منظر دارندگان کسب‌وکار در فضای مجازی ضعف عمده‌ای به شمار می‌آید؛ اما این شبکه‌ اجتماعی تأمل‌برانگیز کلکسیونی از محتواهای هنجارشکنانه و مجرمانه است که نظر به اهمیت آسیب‌هایی که کاربران نوجوان و جوان را تهدید می‌کند در ادامه و در این یادداشت به برخی از مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌شود تا در مدت‌زمانی که متولیان فضای مجازی کشور تمهیداتی چون نگارش پیوست فرهنگی را برای کنشگری کاربران در این شبکه تدوین می‌کنند، والدین و اولیای تربیتی و فرهنگی کشور به درک بهتری از خطرات و آسیب‌های این شبکه نائل آیند تا بیش از این، نظام معرفتی و شناختی نوجوانان و جوانان کاربر متزلزل نشود.