افزایش فشارها بر دولت بایدن به‌منظور توافق با تهران
نفت ایران؛ آخرین امید برای احیای برجام
مقامات ایران، به‌ویژه دولت جدید تأکید دارند که احیای برجام نباید صرفاً اسمی باشد بلکه باید انتفاع سیاسی و اقتصادی از این توافق برای ایران نیز کامل و قابل‌دسترس باشد نه آنکه آمریکا روی کاغذ بگوید لغو کردم اما در عمل اتفاقی نیفتد.
روزنو :
روزنو :فشارهای ناظران سیاسی بر دولت آمریکا به‌منظور تغییر جهت در موضع ادامه تنش‌ها در مسیر مذاکرات هسته‌ای با ایران، افزایش پیداکرده است. به عقیده بسیاری از آن‌ها، در شرایط کنونی و افزایش سطح تورم در آمریکا، ایالات‌متحده به‌شدت به آزادسازی فروش نفت ایران در بازارهای جهانی نیاز دارد. این در شرایطی است که رئیس‌جمهور آمریکا قصد دارد تا با سفر به عربستان، پیشنهاد افزایش عرضه و فروش نفت را به این کشور ارائه کرده و از این طریق، تا حدودی افزایش قیمت این فراورده مهم و استراتژیک را کاهش دهد.
افزایش تورم در آمریکا به علت تأثیر تحریم‌های گسترده علیه روسیه، دولت بایدن را در فشار زیادی قرار داده است.این در حالی است که سه کشور اروپایی عضو برجام طی روزهای اخیر با چراغ سبز آمریکا در راستای منافع مخالفان جهانی برجام یعنی رژیم صهیونیستی و برخی کشورهای منطقه، قطعنامه‌ای را در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی علیه ایران تصویب کردند که به عقیده کارشناسان سیاسی، با توجه به تحولات بعدازآن، نتیجه‌ای جز یک بازی باخت ـ باخت در برجام را به دنبال نخواهد داشت. با شروع جنگ اوکراین و درگیری‌ها میان مسکو ـ کیف در عمل اروپا و آمریکا وارد جنگی تمام‌عیار با روسیه شد که بازتاب این رویداد در مذاکرات هسته‌ای نیز مشاهده شد. استمرار این بحران و بروز بحران‌های بعدی ازجمله انرژی و غذا در سطح اروپا و آمریکا این کشورها را با چالش مواجه کرد به‌نحوی‌که آن‌ها هم تلاش کرده و دارند که از قبل مذاکرات وین و برجام برای خود و مشکلات پیش رو کلاهی ببافند. برخی کارشناسان در این رابطه معتقدند، اروپا مایل است تا در شرایط فعلی که با بحران غذا و انرژی روبه‌رو است و بحران اوکراین و روسیه هم طولانی شده است، بازار انرژی ایران را با احیای برجام فعال کند تا فشارها را از خود بکاهند. این در حالی است که اروپایی‌ها و نیز آمریکا حاضر به پرداخت هزینه این کار به ایران نیستند.
بااین‌وجود، آن‌ها ایران را به درخواست‌های فرابرجامی متهم می‌کنند درحالی‌که برخی از تحریم‌های آمریکا علیه ایران به‌ویژه آن‌هایی که در زمان ترامپ به بهانه و اسامی مختلف غیر از هسته‌ای تصویب و اعمال‌شده است در عمل اجازه انتفاع ایران از لغو تحریم‌ها در چارچوب برجام را نمی‌دهد. مقامات ایران، به‌ویژه دولت جدید تأکید دارند که احیای برجام نباید صرفاً اسمی باشد بلکه باید انتفاع سیاسی و اقتصادی از این توافق برای ایران نیز کامل و قابل‌دسترس باشد نه آنکه آمریکا روی کاغذ بگوید لغو کردم اما در عمل اتفاقی نیفتد. به گزارش ایسنا،اروپایی‌ها بر این تصور بودند که با ارائه و تصویب قطعنامه علیه ایران در شورای حکام ولو با محتوای ضعیف موجب حرکت دوباره ایران و آمریکا به سمت تعامل و توافق و بازگشت مستقیم به مذاکرات و در نهایت می‌شوند اما به نظر آن‌ها انتظار واکنش قاطع ایران در قطع برق دوربین‌های فراپادمانی و سرعت دادن به نصب سانتریفیوژهای پیشرفته را نداشتند و با رایزنی‌ها و پیغام‌وپسغام سعی کردند مانع ایران از این اقدامات شوند. به عقیده دولت ایران، سه کشور اروپایی و آمریکا با این اقدام در عمل زنگ اول بن‌بست کشاندن مذاکرات احیای برجام را به صدا درآوردند. از منظر دستگاه دیپلماسی ایران، تصویب قطعنامه در شورای حکام از سوی آمریکا و نیز اروپا، به‌طور مشخص نشان می‌دهد که این کشورها نه‌تنها ابتکار و پیشنهادی برای حل‌وفصل مسائل ندارند یا ارائه نمی‌دهند که کمر به مرگ برجام بسته‌اند.
در این زمینه ایسنا، گزارش داد: «پیش انداختن آژانس در این چارچوب برای اعمال فشار به ایران، تکرار بازی قبلاً باخته از سوی اروپایی‌ها و آمریکاست. اروپایی‌ها ازیک‌طرف علیه ایران قطعنامه صادر می‌کنند و از طرف دیگر نماینده‌شان در مذاکرات برجامی را برای اینکه نخ نازک ارتباط میان ایران و ۱+۴ و ایران و آمریکا پاره نشود، جلو می‌اندازند اما این اقدامات تا وقتی اراده واقعی برای حل‌وفصل مسئله نیست و این کشورها چشمشان را بر روی واقعیتی به نام انتفاع ایران از برجام، بسته‌اند، راه به‌جایی نخواهد برد.»
از سوی دیگر، در همین زمینه یک نشریه آمریکایی در گزارشی درباره اهداف سفر رئیس‌جمهور این کشور به عربستان به جو بایدن توصیه کرد به‌جای سفر به ریاض، هر کاری لازم است برای بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی انجام دهد. نشریه نیوزویک در گزارشی تحلیلی به بررسی دلایل سفر جو بایدن رئیس‌جمهور آمریکا به عربستان سعودی که قرار است اواسط ماه آینده میلادی انجام شود، پرداخت و نوشت: «اگرچه دستورکارهای زیادی برای سفر بایدن به ریاض تعریف‌شده است اما تنها یک دلیل برای این سفر وجود دارد و آن قماری ناامیدانه از سوی بایدن برای متقاعد کردن ریاض به افزایش تولید نفت خود برای کاهش قیمت‌های تاریخی بنزین در آمریکاست، درحالی‌که تنها چند ماه به انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره باقی‌مانده است.» نیوزویک ادامه داد: «اما این‌یک اشتباه وحشتناک است، به‌ویژه وقتی‌که می‌دانیم مقادیر برابر نفت، اگر نگوییم بیشتر، با حصول یک توافق هسته‌ای جدید با ایران آزاد خواهد شد. تعمیق روابط با عربستان و امتناع از پرداختن به عوامل اصلی وابستگی آمریکا به نفت، تنها هزینه‌های دنبال کردن سیاست‌های معقول‌تر را افزایش خواهد داد.» این نشریه در ادامه با برشمردن موارد متعدد نقض حقوق بشر در عربستان نوشت: «ریاض از هر نظر متحدی نامناسب برای واشنگتن است. این کشور به‌وضوح کمتر از ایران آزاد و عادلانه است. پیش از تحریم‌های ترامپ علیه ایران و همه‌گیری کرونا، زنان ایرانی از نرخ مشارکت بالاتری در نیروی کار برخوردار بودند، اقلیت‌های مذهبی در ایران از آزادی‌های بیشتری برخوردار هستند و این کشور انتخابات منظم برگزار می‌کند که می‌تواند در چارچوب محدوده تعیین‌شده توسط نظام حاکم، رقابتی باشد. واضح است که ایران در زمینه حقوق مدنی نسبت به عربستان سعودی بسیار بهتر است. هیچ مورد اخلاقی برای برتری دادن سعودی‌ها نسبت به ایرانی‌ها وجود ندارد و نارضایتی‌های آمریکا از ایران بیشتر احساسی است تا عقلانی.» نیوزویک با بیان اینکه ایران با اجرای برجام روزانه دو میلیون بشکه نفت وارد بازارهای بین‌المللی می‌کرد، اضافه کرد: «بایدن چقدر طلای سیاه می‌تواند از سعودی‌ها بیرون بکشد؟ این رقم هر چه باشد، قطعاً کمتر از آن چیزی خواهد بود که با نزدیک شدن به ایران به دست می‌آید. ماه گذشته، سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) افزایش تولید 684هزار بشکه‌ای در روز را اعلام کرد که بیشتر آن از عربستان سعودی تأمین می‌شود. این میزان به‌هیچ‌عنوان برای کاهش قیمت‌ها کافی نیست.»
این نشریه می‌نویسد: «اگر یک‌میلیون بشکه در روز چیزی است که ما به دنبال آن هستیم، بایدن به‌سادگی می‌تواند چشم خود را به شرق معطوف کند. پس از اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) 2015 که بیشتر به توافق هسته‌ای با ایران معروف است، ایران روزانه دو میلیون بشکه نفت وارد بازارهای بین‌المللی می‌کرد. پس‌ازاینکه دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در سال 2018 از برجام خارج شد و تحریم‌ها علیه ایران را دوباره اعمال کرد، صادرات کاهش یافت و پیش‌بینی می‌شود که در سال 2022 کمتر از یک‌میلیون بشکه در روز باشد. ایران می‌گوید که در صورت رفع تحریم‌ها می‌تواند روزانه 3.8میلیون بشکه نفت خام تولید کند که این میزان می‌تواند با سرمایه‌گذاری بین‌المللی بیشتر شود.»
این نشریه آمریکایی همچنین نوشت: «اما چه مانعی بر سر راه حصول توافق با ایران و احیای برجام و آزاد شدن پتانسیل صادراتی نفت ایران قرار دارد؟ در واقع این خواسته اسرائیل است که نام سپاه پاسداران ایران همچنان در فهرست آمریکا از گروه‌های تروریستی باقی بماند. پافشاری آمریکا بر پادگانی نگه‌داشتن خلیج‌فارس، از جمله جنگ فاجعه‌بار عراق و دیگر ماجراجویی‌های پس از ۱۱سپتامبر هزینه‌ای بیشتر از کل نفت وارداتی آمریکا از سال ۱۹۸۰ به این‌سو داشته است. درحالی‌که اگر این پول‌ها صرف سیاست‌های مربوط به تولید خودروهای برقی و دور شدن از خودروهای بنزینی شده بود، اگر این پول صرف توسعه حمل‌ونقل عمومی شده بود، آمریکا در این وضعیت کنونی قرار نداشت.»
نیوزویک تصریح کرد: «بایدن باید به‌جای پرواز به ریاض و در آغوش کشیدن محمد بن سلمان (ولیعهد سعودی) به او بگوید، کنار برو و هر کاری که لازم است برای بازگشت تولید نفت ایران انجام دهد. دموکرات‌ها نیز باید وعده اختصاص مبالغ هنگفت برای انتقال به خودروهای هیبریدی و الکتریکی را بدهند. هرچند که این کار بعید به نظر می‌رسد اما بهتر از آن است که شاهد باشیم یک رئیس‌جمهور دیگر آمریکا به‌عنوان راهی برای نجات، از سعودی‌ها گدایی می‌کند.
بااین‌وجود اما مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در دوران دونالد ترامپ روز گذشته در گفت‌وگویی مدعی شد که جمهوری اسلامی ایران قطعنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را نقض کرده است. او در گفت‌وگویی با العربیه گفت: «ما با نظام ایران آشنایی داریم. آن‌ها خواهان نابودی اسرائیل و ایالات‌متحده هستند. ما نباید بر سر این مذاکره کنیم که دریابیم چه میزان باید به ایران بدهیم تا برای یک‌لحظه، وعده‌ای گذرا در خصوص کاهش غنی‌سازی و سرعت برنامه‌های تسلیحاتی‌شان بدهند.» او ادامه داد:
« ما می‌دانیم که ایرانیان در خصوص تاریخچه برنامه‌شان دروغ گفته‌اند. اینکه چرا با کسانی مذاکره می‌کنیم که در خصوص برنامه هسته‌ای‌شان دروغ گفته‌اند از درک من خارج است.»
پمپئو در رابطه با تصویب قطعنامه ضدایرانی در جلسه شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی عنوان کرد که این مسئله اقدامی خوب بوده است و باید ماه‌ها پیش اتخاذ می‌شد. او همچنین ادعا کرد که ایران از مدت‌ها پیش در حال نقض پیمان عدم اشاعه هسته‌ای بوده است. وزیر خارجه پیشین آمریکا که خود از بانیان اصلی نقض توافق هسته‌ای توسط آمریکا بوده است، ادامه داد: «این مسئله ارتباطی با برجام ندارد. این به پیمان عدم اشاعه هسته‌ای NPT مربوط است. ایران پذیرفته بود که از این توافق تبعیت کند و ایالات‌متحده نیز از آن خارج نشده است. آن‌ها از خروج از برجام به‌عنوان توجیه استفاده می‌کنند. پیمان عدم اشاعه هسته‌ای هنوز به‌درستی پابرجاست. ایرانیان در حال نقض قطعنامه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هستند.» مایک پمپئو در اظهارنظر در رابطه با احتمال نقشه جایگزین و اقدام نظامی احتمالی بایدن علیه ایران امتناع کرد. او گفت: «من دراین‌باره چندان چیزی نمی‌دانم. من رئیس سیا بودم و پس‌ازآن وزیر خارجه شدم. بهتر است که من در خصوص مؤلفه‌های نظامی اظهارنظر نکنم.» پمپئو، دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای را بسیار خطرناک خواند و بیان کرد: «ایالات‌متحده باید تمامی اقدامات لازم برای اطمینان حاصل کردن از عدم وقوع این رخداد را اتخاذ کند.»
وزیر خارجه آمریکا در دوره دونالد ترامپ در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به افت درآمدهای ایران گفت: «تحریم‌ها تنها برای چندین ماه اجرایی بودند. ما تا دو سال پس از روی کار آمدن دولت از برجام خارج نشدیم. ما تحریم‌های حداکثری را تقریباً در دومین سال اعمال کردیم. ما همچنین معافیت‌هایی را صادر کردیم؛ پس خود تحریم‌ها تنها برای 17ماه اعمال‌شده بودند.»
