در ترکیه چه خبر است؟

روز نو :افزایش نرخ تورم در ترکیه به سطحی بحرانی رسیده است. در حالی که امروزه هر کشوری از تورم رنج می‌برد ترکیه یک مورد خاص است. دست کم طبق داده‌های دولتی، ترکیه در ماه آوریل شاهد افزایش نرخ تورم ۷۰ درصدی در ۲۰ سال اخیر بود.

- صبح‌های روز شنبه بازار‌ها و سبزی فروشی‌های استانبول مملو از زنان خانه داری است که در جستجوی یک معامله منصفانه هستند. زنان مضطرب کلم‌ها را با هم مقایسه می‌کنند در حالی که سرآشپز‌ها بر سر دسته‌های جعفری چانه می‌زنند و از روی دسته‌های ضخیم اسکناس ده لیر می‌گذرند معادل حدود ۵ پوند در یک دهه پیش که اکنون تنها ۵۰ پنس ارزش دارد.

، افزایش قیمت غذا در ترکیه به یک وسواس ملی تبدیل شده است. «منمن» یک غذای اصلی برای صبحانه ترکی که با تخم مرغ‌های همزده با گوجه فرنگی، پیاز و فلفل سبز درست می‌شود شاهد افزایش ۱۳۲ درصدی هزینه برای خرید مواد اولیه آن در یک سال اخیر بوده است.

برخی از مغازه‌ها در شهر‌های بزرگ روی برچسب‌های قیمت دیجیتال سرمایه‌گذاری کرده‌اند آن صفحه نمایش‌های الکترونیکی خاکستری کوچکی که در سوپرمارکت‌های قاره‌ای می‌بینید که می‌توانند با کلیک ماوس به روز شوند. با این وجود، در حومه شهر‌ها اکثر صاحبان مغازه‌ها در همان لحظه قیمت‌ها را افزایش می‌دهند.

در یکی از شعب یک سوپرمارکت ارزان قیمت یک بسته سوسیس گوشت گاو که تنها چند ماه پیش حدود ۲۰ لیر (حدود ۱ پوند در زمان نگارش مقاله) قیمت داشت اکنون ۴۶ لیر است در حالی که ناهارخوری‌ها دو برابر بیش‌تر برای تهیه کباب هزینه می‌کنند. «دنیز» صاحب یک کافه در منطقه عثمانبی استانبول می‌گوید: «چند سال پیش منو‌های پلاستیکی خریدم تا بتوانم قیمت‌ها را پاک کنم و هر چند روز یک بار آن را عوض کنم. اکنون نسبت به این تصمیم احساس خوبی دارم».

افزایش نرخ تورم در ترکیه به سطحی بحرانی رسیده است. در حالی که امروزه هر کشوری از تورم رنج می‌برد ترکیه یک مورد خاص است. دست کم طبق داده‌های دولتی، ترکیه در ماه آوریل شاهد افزایش نرخ تورم ۷۰ درصدی در ۲۰ سال اخیر بود. با این وجود، منابع مستقل تحقیقاتی درباره نرخ تورم تخمین می‌زنند که این رقم بیش از دو برابر یعنی در حدود ۱۵۷ درصد بوده است.

«رجب طیب اردوغان» رئیس جمهور ترکیه طی دو سال اخیر سه رئیس بانک مرکزی، رئیس سازمان آمار دولتی و تحلیلگر ارشد تورم را از مقام خود برکنار کرد. اقتصاد کلاسیک حکم می‌کند که برای مقابله با افزایش قیمت‌ها بانک‌ها باید نرخ بهره خود را افزایش دهند. ایده این است که در آن صورت پس‌انداز جذاب‌تر از خرج کردن خواهد بود. بنابراین، مقدار پول در گردش کاهش می‌یابد. با این وجود، اردوغان به اصول اقتصاد کلاسیک باوری ندارد. او ترجیح می‌دهد طبق اصول مذهبی سیاستگذاری پولی‌اش را هدایت کند. او معتقد است بهره نوعی ربا محسوب می‌شود.

به طور معمول، رای دهندگان سنت گرای اردوغان از دیدن این که او کشور را در راستای اصول اسلامی هدایت می‌کند خوشحال می‌شوند. با این وجود، اکنون به نظر می‌رسد که حمایت از او در حال کاهش است. رئیس‌جمهور ترکیه سال آینده با انتخاب مجدد روبرو خواهد شد و نظرسنجی‌ها نشان می‌دهند که پایگاه رای دهی عمدتا روستایی و مسلمان وی در حال از دست دادن اعتمادشان به توانایی او برای حکومت کردن هستند.

تعداد کمی از کارگران شاهد افزایش دستمزد خود به اندازه‌ای بوده‌اند که با افزایش شدید قیمت مطابقت داشته باشد. طوفان مشاور ۲۹ساله می‌گوید: «این میزان دستمزد و درآمد برای زندگی کردن کافی نیست. ما همواره فقیرتر می‌شویم. تنها کاری که می‌توانیم انجام دهیم آن است که منتظر انتخابات باشیم، اما حتی در آن صورت نیز آیا تغییر دولت تفاوتی ایجاد می‌کند؟ احتمالا خیر». مانند بسیاری از کارگران و شاغلان جوان دیگر، او بخشی از حقوق خود را به دلار یا یورو تبدیل می‌کرد به این امید که از سرمایه و دارایی‌اش در برابر تورم محافظت کند. با این وجود، با افزایش قیمت‌ها که هر امیدی به پس‌انداز را از بین می‌برد او مجبور است هر آن چه را که دارد خرج قبض‌هایش کند.

«طوفان» می‌افزاید: «برخی دیگر ارز‌های دیجیتال خریدند، اما اکنون پول‌شان را از دست داده اند. در حالی که پرداخت برای کالا‌ها و خدمات از طریق رمزارز‌های دیجیتال ممنوع است بسیاری از شهر‌های بزرگ دست کم یک دستگاه خودپرداز بیت کوین دارند که به افراد امکان می‌دهند هر زمان که به پول نقد نیاز داشتند توکن‌های خود را با لیر مبادله کنند. کارآفرینان همچنین فروشگاه‌های ارز‌های دیجیتال را راه اندازی کرده‌اند که مانند کسب و کار‌های خانوادگی اداره می‌شوند تا به ترک‌هایی که با فناوری آشنایی کم‌تری دارند راه آسانی را برای ورود به بازار ارائه دهند و در عین حال کمیسیون سالمی را دریافت کنند».

بسیاری از دستگاه‌های خودپرداز پول نقد معمولی نتوانسته‌اند پول کافی را ارائه کنند. اکنون گزینه امکان سقف برداشت از پیش تعیین شده از این دستگاه‌ها تنها معادل ۱۲ پوند است. در نتیجه، گاهی اوقات مردم مجبور می‌شوند در صف منتظر بمانند تا برای تراکنش‌های بزرگتری که نیاز به پول نقد دارند چندین بار برداشت انجام دهند. با توجه به این که بزرگترین اسکناس ترکیه ۲۰۰ لیر است که ارزش آن برای خرید ۴ کیلوگرم فلفل نیز کافی نیست مشاهده افرادی که کیف پول‌های برآمده‌شان را با کاغذ‌های فرسوده درون آن بیرون می‌آورند صحنه‌ای غیر عادی نیست.

رفت و آمد در استانبول نیز سخت‌تر شده است. رانندگان تاکسی عمدتا از روشن کردن تاکسی متر خود برای کنتور انداختن خودداری می‌ورزند، زیرا مقام‌های محلی که نرخ‌ها را تعیین می‌کنند اجازه افزایش کرایه را نداده اند. علیرغم ممنوعیت اعمال شده طبق قوانین دولتی اکثر رانندگان تاکسی از دیدن اسکناس‌های دلار، پوند یا یورو خوشحال می‌شوند. رانندگان در برنامه‌های تاکسیرانی مانند «اوبر» اغلب از مسافران می‌خواهند که برای جبران تفاوت بنزین انعام بگذارند. با این وجود، حمل و نقل عمومی ارزان‌تر شده است و سفر در متروی وسیع استانبول اکنون ۱۷ پنس هزینه دارد.

همزمان با بدتر شدن وضعیت اقتصادی موج فزاینده‌ای از احساسات ضد مهاجران در ترکیه عمدتا نسبت به پناهجویانی که از مناطق تحت درگیری مانند جنگ داخلی سوریه فرار کرده‌اند به راه افتاده است. برخی از کارگران مهاجر روزانه ۷.۵۰ پوند درآمد دارند، اما گزارش‌هایی مبنی بر دزدی با چاقو و اتهاماتی مبنی بر مزاحمت برای صاحبان مشاغل از سوی جوامع محلی نیز وجود دارند.

اردوغان در اوایل سال جاری گفت: «ما مصمم هستیم که نرخ تورم را هر چه سریع یک رقمی سازیم». با این وجود، اگر او کماکان به علاقه‌اش مبنی بر «مادر و پدر همه بدی‌ها» قلمداد کردن نرخ بهره ادامه دهد تحقق وعده نرخ تورم تک رقمی برایش دشوار خواهد بود. او اواخر سال گذشته، با وعده کاهش بیش‌تر نرخ بهره، با پنج امتیاز کاهش، نرخ بهره را به ۱۴ درصد رساند. او در توجیه تصمیم‌اش گفته بود: «به عنوان یک مسلمان من به انجام آن چه دین‌مان به ما می‌گوید ادامه خواهم داد. این دستور است».

با این وجود، همگان باور نمی‌کنند که او به اندازه کافی کار می‌کند. «ولی آغبابا» معاون رئیس حزب جمهوری خواه خلق بزرگترین حزب اپوزیسیون ترکیه می‌گوید: «ما از چنان بحرانی عبور می‌کنیم که همه نیاز‌های اولیه‌مان به تجمل تبدیل شده اند. مردم چه کاری می‌توانند انجام دهند؟ آیا آنان باید خودکشی کنند؟»