آمار صادرات نفت محرمانه‌تر از همیشه‌!

وزارت نفت در 24 اسفندماه، اطلاعیه‌ای در پاسخ به ادعای افزایش 12 برابری میزان آب و نمک در نفت سنگین صادراتی ایران منتشر کرد. این اطلاعیه نکاتی را در پی داشت که از غیرشفاف بودن آمار نفتی و نبود هیچ تلاشی برای شفاف‌سازی در این وزارت‌خانه نشان دارد.

به گزارش تجارت‌نیوز، در روزهای گذشته، نامه‌ای مربوط به بی‌کیفیت بودن نفت تولیدی ایران منتشر شد. در این نامه، مدیرعامل تولید شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، از افزایش میزان آب و نمک همراه نفت‌خام سنگین دریافتی در پایانه خارگ خبر داد. همچنین در این نامه ذکر شد که میزان آب و نمک در دو هفته اخیر افزایش داشته و در حال حاضر بیش از 12 برابر حد مجاز است. مطابق آنچه در نامه ذکر شده، این موضوع باعث توقف بارگیری نفت‌کش‌های صادراتی  اعتراض مشتریان خارجی شده است.

آن طور که معلوم است، نفت استخراج‌شده از چاه باید از واحدهای نمک‌زدایی و نم‌زدایی عبور کند و این اتفاق به مواردی چون افت فشار چاه‌های نفتی، کاهش بهره‌وری در واحدهای نمک‌زدایی و نم‌زدایی و...  نسبت داده شد. اما در پی افزایش گمانه‌زنی‌ها در مورد چرایی افزایش میزان آب و نمک نفت سنگین، وزارت نفت اطلاعیه منتشر کرد و این موضوع را طور دیگری جلوه داد. اطلاعیه وزارت نفت در واکنش به اخبار منتشرشده درباره کاهش کیفیت نفت و تناقض‌های آماری صادرات نفت، چندین موضوع مهم را مطرح می‌کند که نیاز به بررسی دقیق‌تر دارد. این اطلاعیه نه تنها به شفاف‌سازی کمک نکرده، بلکه با ادبیاتی دفاعی و غیرپاسخگو، سوالات بیشتری را در اذهان عمومی ایجاد کرده است.

در ابتدا لازم است توضیح داده شود که در شرایط تحریمی، ایران مجبور به ارائه تخفیف‌های نفتی برای فروش نفت خود و به‌کارگیری روش‌‎هایی برای دور زدن نفت است. از این رو، کاهش کیفیت نفت می‌تواند به کاهش تقاضای جهانی برای نفت ایران و در نتیجه کاهش درآمدهای نفتی منجر شود و حساسیت مردم نسبت به چنین موضوعی بسیار طبیعی و بدیهی است. با توجه به داده‌ها باید گفت که افزایش آب و نمک نفت سنگین تکذیب نشده، بلکه اتفاقا ضمن تائید در اطلاعیه منتشرشده، وعده برطرف شدن آن داده شده است. این بدان معناست که شاید به قول مسئولان این وزارت‌خانه، نفت بی‌کیفیت برای صادرات بارگیری نشود، اما 12 برابر شدن میزان آب و نمک در نفت سنگین، منجر به افزایش هزینه‌ها برای نمک‌زدایی و نم‌زدایی می‌شود.

ین واکنش نه‌تنها به ابهامات پایان نمی‌دهد، بلکه نشان‌دهنده نبود تمایل به شفاف‌سازی است. وزارت نفت از سال 97 تاکنون دیگر هیچ آماری مربوط به صادرات نفت منتشر نکرده است و این سیاست را برای سواستفاده نکردن دیگر کشورها پیاده کرده‌اند. این در حالی است که اطلاعات محرمانه مانند نام کشتی‌ها، نام بندرهای تخلیه، میزان نفت جابه‌جا شده و...  همگی توسط موسسات بین‌المللی ردیابی نفت‌کش‌ها شناسایی و منتشر می‌شود. این بدان معناست که تنها مردم ایران از آمار رسمی و شفاف محروم مانده‎‌اند، چراکه هم این موسسات کماکان به کار خود ادامه می‌دهند و هم روز به روز عوامل بیشتری که در صادرات نفت ایران دخیل هستند، تحریم می‌شوند. در چنین شرایطی، نه‌تنها وزارت نفت هیچ آماری برای شفاف‌سازی منتشر نمی‌کند، بلکه با ادبیاتی غیرمسئولانه، پاسخ‌گویی را نوعی «تله» می‌داند! لازم به ذکر است که همین نبود شفاف‌سازی می‌تواند به کاهش اعتماد عمومی و افزایش شایعات دامن بزند.

همچنین، دو آمار 30 میلیارد دلار و 25 میلیارد دلار در مورد صادرات نفت وجود دارد. باید گفت درستی هر یک از این ارقام، حقیقت تلخی را روشن می‌کند. آن حقیقت کاهش صادرات نفتی ایران در سال 1403 است. صادرات نفتی کشور در سال 1402، مطابق آمار بانک مرکزی، بیش از 56 میلیارد دلار بود. با این که این آمار مربوط به صادرات نفت، گاز، میعانات و... می‌شود، اما به نظر نمی‌رسد آمار 30 میلیارد دلار یا 25 میلیارد دلاری نفت بتواند تا آخر سال و با احتساب دیگر فرآورده‌ها، صادرات 56 میلیارد دلاری سال 1402 را رد کند. این تناقض‌های آماری نیاز به بررسی دقیق‌تر و شفاف‌سازی رسمی از سوی وزارت نفت دارد. مردم ایران حق دارند از جزئیات درآمدهای نفتی کشور مطلع شوند، زیرا این درآمدها مستقیما بر معیشت و اقتصاد کشور تاثیر می‌گذارند.

در بخشی از اطلاعیه منتشرشده از سوی وزارت نفت، ادعا شده است که رکورد 10 سال اخیر صادرات نفت در زمان محسن پاک‌نژاد، وزیر نفت، شکسته شده است. لازم به ذکر است که خود وزیر نفت در پایان جلسه روز 17 بهمن ماه هیئت دولت، عنوان کرد: در دی ماه رکورد بیش از 10 سال گذشته در صادرات نفت زده شده است. در چنین شرایطی باید گفت اگر صادرات نفت واقعا رکورد 2.8 درصدی را زده است، پس چرا وصول درآمدهای آن به کشور رخ نمی‌دهد؟ با شکستن رکورد صادرات نفت و وصل درآمدهای نفتی نباید اندکی از تلاطم ارزی کاسته می‌شد؟