بیروت در دوراهی تسلیم و مقاومت

اواسط مهر امسال فرود هواپیمای عباس عراقچی، وزیر خارجه ایرانی به فرودگاه بیروت خبرساز شد. هواپیمای او در حالی در فرودگاه بیروت بر زمین نشست که آسمان بیروت پوشیده از دود ناشی از حملات اسرائیل بود. فرود امن او در این شرایط جنگی در فرودگاه بیروت، بازتاب بسیاری پیدا کرد و نشانه‌ای از عزم و شجاعت ایران و مقاماتش برای حمایت از حزب‌الله و مقاومت توصیف شد. 

از آن سفر امن در بحبوحه جنگ کمتر از پنج می‌گذرد. تب جنگ فروکش کرده اما اوضاع در لبنان بر سر هواپیماهای ایرانی و یک دستور آمریکایی به تشنجی داخلی کشیده شده است تا جایی که ارتش و نیروهای حزب‌الله به روی یکدیگر آتش گشوده‌اند. 

جرقه این درگیری‌ها زمانی خورده شد که فرودگاه بیروت پنجشنبه گذشته اجازه فرود هواپیمای ایرانی متعلق به شرکت ماهان را نداد. روز جمعه نیز یک پرواز دیگر از همین هواپیمایی به لبنان منع شد. 

مسافران این پروازها که قرار بود از تهران در مقصد بیروت پیاده شوند، عمدتا لبنانی‌هایی بودند که می‌خواستند به کشورشان بازگردند. به گفته سفیر ایران در لبنان بسیاری از آنها در قالب کاروان‌های زیارتی به ایران آمده بودند. در جریان فاجعه پیجرها نیز شمار زیادی از آسیب‌دیدگان به ایران منتقل شده بودند. 

به دنبال ممانعت از فرود هواپیمای حامل این اتباع لبنانی، ده‌ها نفر از جوانان لبنانی با فراخوان حزب‌الله مسیر ورودی به فرودگاه رفیق حریری بیروت را بستند و تهدید کردند که اگر هواپیماهای ایرانی نتوانند در فرودگاه بیروت بنشینند، این فرودگاه را به روی دیگر شرکت‌های هواپیمایی نیز خواهند بست. 

تحصن آنها اما با شلیک گاز اشک‌آور و برخورد خشونت‌آمیز نیروهای ارتش مواجه شد. در جریان آن به نیروهای یونیفل نیز حمله شد. شامگاه جمعه شبکه المنار گزارش داد افرادی با صورت‌های پوشانده به خودروی نیروهای حافظ صلح سازمان ملل (یونیفل) در جاده فرودگاه بیروت حمله کرده‌اند. در این حمله دو افسر این نیروها زخمی شده و یک خودروی آنها نیز به آتش کشیده شده است. 

این اتفاق منجر به واکنش گسترده در لبنان شد. مقامات اعلام کردند که 25 نفر در ارتباط با این حمله بازداشت شده‌اند. حزب‌الله نیز در پی آن بیانیه داد که ضمن محکومیت این حمله، به تجمع و تحصن در جاده فرودگاه بیروت پایان خواهد داد. 

    مسافران این پروازها که قرار بود از تهران در مقصد بیروت پیاده شوند، عمدتا لبنانی‌هایی بودند که می‌خواستند به کشورشان بازگردند. به گفته سفیر ایران در لبنان بسیاری از آنها در قالب کاروان‌های زیارتی به ایران آمده بودند. در جریان فاجعه پیجرها نیز شمار زیادی از آسیب‌دیدگان به ایران منتقل شده بودند

شرط و مقابله به مثل تهران

نواف سلام، نخست‌وزیر لبنان که هنوز یک ماه هم از شروع به کار دولتش نمی‌گذرد، بلافاصله پس از شروع اعتراضات گفت که به دلیل تحریم‌های اروپا نمی‌توانستیم به هواپیمای ایرانی اجازه فرود بدهیم. با تبدیل شدن ماجرا به یک بحران و درگیری داخلی اما سازمان هواپیمایی لبنان اعلام کرد که هواپیماهای ایرانی کماکان اجازه فرود در لبنان را نخواهد داشت ولی هواپیمایی از لبنان به مقصد تهران فرستاده خواهد شد تا اتباع لبنانی‌ را به کشور بازگرداند. 

روزنامه لبنانی النهار اما به نقل از منابع آگاه گزارش داده که ایران مقابله به مثل کرده است. به نوشته این روزنامه ایران در روز جمعه از فرود دو هواپیمای متعلق به شرکت «طیران الشرق الأوسط» در تهران جلوگیری کرده است. 

مجتبی امانی، سفیر ایران در لبنان که در جریان انفجار پیجرها از ناحیه چشم و دست آسیب دیده است، به خبرگزاری مهر گفته که ما با درخواست دولت لبنان برای اعزام هواپیما جهت بازگشت اتباع لبنان به کشورشان موافقت می‌کنیم اما مشروط به اینکه دولت لبنان نیز مانع‌گذاری در برابر پروازهای ایرانی نداشته باشد. 

 تهدید اسرائیل به بمباران فرودگاه بیروت

در حالی که نخست وزیر لبنان پیش‌تر مدعی شده بود که هواپیمایی ماهان در لیست تحریم اتحادیه اروپاست و به همین دلیل اجازه فرود در بیروت را پیدا نکرده، خبرگزاری فرانسه دیروز به نقل از یک منبع امنیتی لبنان خبر داد که دلیل اصلی عدم اجازه ورود هواپیماهای ایرانی به فرودگاه بیروت، تهدید اسرائیل است. این منبع امنیتی گفته که اسرائیل از طریق آمریکایی‌ها به دولت لبنان اطلاع داده که در صورت فرود هواپیمای ایرانی در لبنان، فرودگاه بیروت را هدف قرار خواهد داد. طرف آمریکایی همچنین تاکید کرده که «اسرائیل در مورد تهدید خود جدی است.»

در این گزارش آمده که وزارت فواید عمومی و حمل و نقل لبنان پس از گرفتن این پیام و مشورت با نخست وزیر و رئیس جمهوری لبنان، پیش از آنکه هواپیمای ایرانی از تهران به مقصد بیروت بلند شود، مجوز پرواز را باطل کرده است. 

    ممنوعیت فرود هواپیماهای ایرانی، بیش از هر ادعای دیگری، در واقع در امتداد تلاش اسرائیل و آمریکا برای پاره کردن زنجیره مقاومت و قطع کامل ارتباط حزب‌الله با ایران است

اسرائیل مدعی است که پروازهای ایرانی در قالب پروازهای مسافری برای حزب‌الله پول و سلاح می‌آورند؛ ادعایی که حزب‌الله آن را رد و تاکید کرده که تاکنون شواهدی در تایید این ادعا کشف نشده است. 

 مشی متفاوت دولت و حزب‌الله در برابر ایران

در برابر تمام اعتراضات، نواف سلام، نخست وزیر لبنان گفته است که «امنیت فرودگاه بیروت بر هر ملاحظه دیگری اولویت دارد.» مقامات حزب‌الله اما به دولت معترض شده‌اند که نباید تن به خواسته آمریکا و اسرائیل بدهد. 

محمود قماطی، نائب رئیس شورای سیاسی حزب‌الله لبنان آنچه پیش آمده را «تحمیل دیکته‌های آمریکایی» خوانده و اضافه کرده که «ممانعت از فرود هواپیماهای ایرانی در فرودگاه بیروت، توهین به لبنان است.»

حسن فضل‌الله، عضو حزب‌الله و نماینده پارلمان لبنان نیز ارتش خواست افرادی که به سمت معترضان گاز اشک‌آور شلیک کرده‌اند را بازخواست و مجازات کند. او همچنین طی بیانیه‌ای تصریح کرده شورای عالی دفاع و دولت به جای آماده‌باش سیاسی و رسانه‌ای، باید جلسات فوری برای بررسی اقداماتی که مانع تحمیل خواسته‌های دشمن اسرائیلی بر فرودگاه و اشغال سرزمین‌های لبنان شود، تشکیل می‌دادند. 

حزب‌الله گرچه در آخرین انتخابات مجلس لبنان از اکثریت افتاد و طی جنگ اخیر با اسرائیل نیز بخشی از توان آن تحلیل رفت، اما کماکان یکی از بانفوذترین جریان‌های سیاسی در لبنان است. مناسبات سیاسی و رویکردها میان حزب‌الله و دولت‌های لبنان اما عمدتا در تعارض با یکدیگر بوده‌اند؛ مشی واحدی نداشته‌اند و به ویژه در خصوص جمهوری اسلامی ایران، دولت لبنان همواره تحت فشار آمریکا و حزب‌الله پیوسته در تلاش برای خارج کردن لبنان از سلطه آمریکا و حفظ روابط با ایران بوده است.  سه سال پیش که لبنان با بحران سوخت مواجه شد، محموله‌های سوخت ایران در حالی در میان اسکورت نیروهای حزب‌الله وارد خیابان‌های لبنان می‌شدند که آمریکا لبنان را تهدید کرده بود در صورت پذیرش این محموله‌ها تحریم خواهد شد. به دنبال آن نجیب میقاتی، نخست وزیر وقت لبنان نیز روی خوشی به آن کاروان سوخت ایرانی نشان نداد. 

    یک منبع امنیتی به خبرگزاری فرانسه گفته که اسرائیل از طریق آمریکایی‌ها به دولت لبنان اطلاع داده که در صورت فرود هواپیمای ایرانی در لبنان، فرودگاه بیروت را هدف قرار خواهد داد. طرف آمریکایی همچنین تاکید کرده که «اسرائیل در مورد تهدید خود جدی است.»

چندی پیش نیز دولت لبنان پس از سفر چند تن از مقامات ایرانی به این کشور، با لحنی هشدارآمیز تاکید کرد که ایران در مسائل داخلی لبنان دخالت نکند. 

 نقشه اسرائیلی برای قطع کامل زنجیره مقاومت

اکنون در غائله هواپیماها، عباس عراقچی، وزیر امور خارجه با همتای لبنانی خود یوسف رجی گفت‌وگوی تلفنی داشته است تا راه‌حلی برای وضعیت پیش آمده پیدا کنند. تا اینجای کار اما به نظر می‌رسد که تهدید اسرائیل، دولت لبنان را ناگزیر به تسلیم کرده است. 

عدی عبدالهادی، از رهبران ائتلاف فتح عراق ضمن آنکه تاکید کرده آمریکا مسئول اتخاذ تصمیم ممانعت از فرود هواپیماهای ایرانی در فرودگاه بیروت است، درباره دلایل این تصمیم گفته است: «این سناریو سه دلیل دارد؛ نخست ممانعت از بازگشت خانواده‌های لبنانی و سکونت آنها در جنوب این کشور، دوم ایجاد تنش‌های داخلی در لبنان علیه مقاومت و سوم ممانعت از ارتباطات اقتصادی میان تجار و خانواده‌های لبنانی با ایران.»

بدین ترتیب به نظر می‌رسد ممنوعیت فرود هواپیماهای ایرانی، بیش از هر ادعای دیگری، در واقع در امتداد تلاش اسرائیل و آمریکا برای پاره کردن زنجیره مقاومت و قطع کامل ارتباط حزب‌الله با ایران است.