تنش در کوی سوگوار

حالا دیگر شاید همه ایران نام امیرمحمد خالقی، دانشجوی 19 ساله دانشگاه تهران، ساکن در کوی دانشگاه تهران را به خوبی می‌دانند و او را می‌شناسند. جوانی از خراسان جنوبی با قامتی برافراشته که در 18 سالگی و یک ضرب در دانشگاه تهران، پذیرفته شد؛ در 19 سالگی دانشجوی ممتاز بود و در شرایطی ترم 4 دانشگاه را آغاز می‌کرد که به تازگی شغلی پاره وقت و دانشجویی یافته بود. اما ماجرای شناخته شدن نام و نشانش در میان ایرانیان حالا قصه پرغصه و تلخی شده است.

امیر محمد خالقی، دانشجوی ترم چهارم کارشناسی مدیریت دانشگاه تهران، شامگاه 24 بهمن ماه، بر اثر ضربه چاقو خفت‌گیران اطراف کوی دانشگاه به قتل رسید؛ آن هم در شرایطی که به روایت دانشجویان ساکن در کوی، این کوچه مشابه این حادثه را بسیار دیده و به رغم پیگیری‌های متعدد دانشجویان، فکری به حال امنیت آن نشده بود. اما فیلم تکان‌دهنده دویدن امیرمحمد پس از آن که چاقو قلبش را شکافته است را حالا دیگر شاید یک ایران دیده و برای این فرزند وطن زار گریسته باشد.

    وقایع کوی دانشگاه در بهمن 1403 علاوه بر تأسفبار بودن قتل یک دانشجو و اعتراضات دانشجویی به تبع‌آن،‌ بعد دیگری نیز دارد. دولت پزشکیان هر چند در همین 6 ماه گذشته از دولتش درگیری‌های اقتصادی بسیار و البته تنش‌های دیپلماتیکی را تجربه کرده است، اما مساله اعتراضات دانشجویان را باید اولین آزمون جدی دولت در سیاست داخلی دانست

اطلاع دانشگاه از نا  امنی درِ پشتی خوابگاه

دانشجوی ۱۹ ساله دانشگاه تهران، در محلی به قتل رسید که تنها چندمتر از درِ پشتی خوابگاه کوی فاصله دارد. این دانشجو در شب حادثه از محل کار خود به خوابگاه بازمی‌گشت که در خیابان جنت و مشرف به در جنوبی کوی، موردحمله زورگیران قرار گرفت. فارغ از این که حادثه قتل یک دانشجو به تنهایی می‌تواند دردناک باشد، دانشجویان امروز از سهل‌انگاری مسئولان دانشگاه خشمگین هستند. دانشجویان تاکید می‌کنند درِ پشتی خوابگاه حداقل دو دهه است که هیچ‌گونه امنیتی ندارد.

دانشجویان خوابگاهی تاکنون بار‌ها نسبت به وضعیت موجود هشدار داده بودند و حتی کارزاری برای پیگیری تامین امنیت این محدوده شکل گرفته بود. با این حال، گفته می‌شود نیروی حراست مانع از ادامه پیگیری دانشجویان شد و قرار بود خود مسئولان دانشگاه اقدامات لازم را انجام دهند. استقرار کیوسک نیروی انتظامی، افزایش گشت شبانه نیروی انتظامی در آن منطقه، نصب دوربین و افزایش روشنایی، استفاده از در ورودی دانشکده فنی که در مجاورت درِ پشتی خوابگاه قرار داشت؛ بخشی از طرح‌هایی است که دانشجویان برای تامین امنیت آن محدوده به دانشگاه ارائه کرده بودند. در همان شب نخست اعتراضات، اما هیات ‌رئیسه دانشگاه تهران در جمع دانشجویان معترض وعده داد که به مطالبات آن‌ها رسیدگی خواهد شد. با این همه، دانشجویان تاکید می‌کنند تا زمان روشن شدن وضعیت مطالباتشان، دست از پیگیری برنمی‌دارند.

حال و احوال کوی دانشگاه در دو روز اخیر 

شاید اما  کمتر کسی تصور می‌کرد مرگ جوان 19 ساله دانشجو، بتواند حتی روز جمعه نیز فضای دانشگاه و کوی را ملتهب کند اما روز جمعه ۲۶ بهمن ماه، فراخوانی در گروه‌های دانشجویی دانشگاه تهران منتشر شد تا دانشجویان ساعت ۲ بعدازظهر در کوی تجمع کنند. همچنین، شورای صنفی دانشجویان اعلام کرد ساعت ۷ عصر، هیأت رئیسه دانشگاه در مسجد کوی حضور خواهد داشت و حضور عموم دانشجویان در این جلسه آزاد است.

عده‌ای از دانشجویان از حوالی ساعت ۲ در اطراف میدان کوی تجمع کردند و همزمان تعدادی از دانشجویان دختر و دیگر دانشجویان غیرخوابگاهی در بیرون حضور به هم می‌رسانند تا وارد خوابگاه شوند. فضای بیرون خوابگاه پس از مدتی شلوغ می‌شود و نیرو‌های امنیتی در حد فاصل کوی دانشگاه تا خوابگاه چمران مستقر می‌شوند. در همین حال فراز نیز گزارش کرد که شاهدان عینی می‌گویند حوالی ساعت چهار و نیم عصر، یک فرد ناشناس جلوی ورودی کوی با یک دختر دانشجو درگیر می‌شود و او را مورد ضرب و شتم قرار می‌دهد. با وقوع این درگیری، دانشجویان داخل کوی به سمت در ورودی حرکت می‌کنند و خواستار برخورد با فرد ضارب می‌شوند. گفته می‌شود مسئولان حراست، این فرد را به داخل محل نگهبانی می‌برند و اجازه می‌دهند تمامی دانشجویانی که پشت در حضور داشتند، وارد کوی شوند. 

     حال دولت پزشکیان در نخستین چالش جدی سیاست داخلی خود قرار دارد و البته باید دید وزیرکشور که بسیاری او را سهمیه قالیباف در کابینه می‌دانند، می‌تواند به عنوان اصلی‌ترین مسئول امنیت کشور بر این چالش فائق آید یا باید دولت پزشکیان منتظر سخت‌تر شدن آزمون پیش رویش باشد

تلاش سرپرست دانشگاه تهران برای انتقال امن دانشجویان

در جریان گفت‌و‌گو میان دانشجویان و مسئولان دانشگاه، «سیدحسین حسینی»، سرپرست دانشگاه تهران، به دانشجویان وعده داد که پیگیری مطالبات دانشجویان به زودی در دستور کار دانشگاه قرار می‌گیرد. با توجه به نگرانی‌ها از فضای امنیتی بیرون کوی به خصوص مسیر منتهی به خوابگاه دخترانه چمران، رئیس دانشگاه اعلام کرد اتوبوس‌هایی برای بازگشت دانشجویان در نظر گرفته شده و او تا زمان خروج امن آخرین دانشجو از محوطه کوی، محل را ترک نمی‌کند. دانشجویان تاکید داشتند که زمان‌بندی و فرآیند رسیدگی به مطالبات آن‌ها باید روشن باشد و همچنان این موضوع را پیگیری می‌کنند. سرانجام حدود ساعت نه و نیم شب، دانشجویان با استفاده از اتوبوس‌های مستقر در بیرون محوطه کوی، به خوابگاه‌های سطح‌شهر و مجتمع  چمران بازگشتند.

اعتراضات دانشجویان و حضور وزیر در دانشگاه تهران

«خونی که ریخته میشه با هیچی پاک نمیشه»، «شرف چند؟»، «دانشجو می‌میرد ذلت نمی‌پذیرد»، «یکی از ما کم شده، کی می‌خواد جواب بده؟»، «زارع بی‌کفایت مسئول این جنایت»، «مسئول بی‌کفایت ننگت باد» و ...؛ از جمله شعار‌هایی است که دانشجویان معترض در کوی دانشگاه سرمی‌دادند. 

اعتراضات اما چنان از سوی دانشجویان جدی بود که درنهایت شخص وزیر علوم، حسین سیمایی صراف، روز شنبه در جمع هیات رئیسه دانشگاه تهران برای پیگیری ماجرای درگذشت دانشجوی دوره کارشناسی رشته مدیریت کسب و کار دانشگاه تهران حاضر شد.

او در خصوص درگذشت این دانشجو اظهار داشت: «ما عزادار این حادثه تلخ هستیم. خیلی تأسف‌بار است که وزیر علوم باشی و خبر قتل یکی از دانشجویان را بشنوی.» وی البته افزود: من یک سفر کاری به جده داشتم، اما بعد از شنیدن این خبر بلافاصله به تهران بازگشتم و شب گذشته به محل حادثه رفتم.

وزیر علوم تحقیقات و فناوری، همچنین دیروز تاکید داشته که «در جریان تجمع دیشب دانشجویان در کوی دانشگاه، هیچ دانشجوی بازداشتی نداشتیم.»

دستور رئیس‌جمهور 

برای پیگیری حادثه قتل دانشجو

ادامه اعتراضات دانشجویی سبب شد «محمدعلی زارع»، مدیرکل امور خوابگاه‌ها، و «لاله کوهبر» معاون دانشجویی امور خوابگاه‌ها، روز شنبه از سمت خود استعفا دهند. همچنین، وزیر علوم و معاون رئیس‌جمهوری دستور دادند عوامل دخیل در این حادثه هرچه زودتر شناسایی شوند و مطالبات دانشجویان برای تامین امینت خوابگاه در دستور کار دانشگاه قرار گیرد. افزون بر این، رئیس‌جمهور به وزیر علوم ماموریت داد هرچه زودتر موضوع قتل امیرمحمد را پیگیری کند. 

در همین حال اما معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر معاون اول رئیس‌جمهور خبر داده که محمدرضا عارف به وزیر کشور برای بررسی دقیق قتل دانشجوی دانشگاه تهران دستور ویژه داده است. در واقع تاکنون تقریبا تمامی مقامات ارشد از رئیس‌جمهور تا معاون اول و وزیر علوم نسبت به قتل رخ داده واکنش نشان داده‌اند.

البته در این بین مسئولیت امنیت کشور به طور مستقیم برعهده وزیر کشور است و او و فرمانده نیروی انتظامی باید بیش از بقیه نسبت به کل روند این مدل زورگیری‌ها واکنش نشان بدهند. این که چطور در ساعتی نه چندان غیرمعمول و سرشب در خیابان مرکزی تهران و حوالی خوابگاه یکی از مهم‌ترین دانشگاه‌های کشور به دانشجوی جوان ایرانی حمله می‌شود و زورگیرها حالا چنان نترس شده‌اند که یک رهگذر را با چاقو هدف قرار می‌دهند قطعا از مواردی است که باید این دو مقام نظامی و امنیتی را به پاسخگویی و واکنش وادارد.

چنان که سخنگوی فراجا نیز در این بین از دستور ویژه سردار رادان برای دستگیری عاملان حمله به دانشجوی دانشگاه تهران خبر داد.

سخنگوی فراجا گفته است که «سردار رادان دستور پیگیریِ ویژه و سریعِ حادثه دانشگاه تهران را به پلیس آگاهی کشور صادر کرد. با توجه به تشکیل تیم‌های ویژه برای شناسایی عاملان این حادثه ان‌شاءالله در اسرع وقت آنان دستگیر و به دستگاه عدالت سپرده خواهند شد.»

سوال اینجاست که اساسا این چندمین مورد از زورگیری در خیابان‌های تهران است. چندین بار فیلم‌های متعدد از یک زورگیر و موبایل قاپ از یک خیابان منتشر می‌شد و بعدتر این روند درباره چند اتوبان تهران و البته هفت‌تیرکشی در حوالی صدر نیز رخ داد و البته که این بار با توجه به وقوع حادثه برای یک دانشجوی دانشگاه تهران و نزدیکی محل زورگیری به درِ کوی دانشگاه حساسیت بیشتری در جامعه و البته در میان دانشجویان ایجاد شده که چطور امنیت خیابان‌های حوالی کوی دانشگاه نیز با اختلال مواجه است.

دانشگاه مسئولیت خود را گردن بگیرد

از سوی دیگر نیز با وقوع این حادثه، دانشجویان خواستار روشن شدن وضعیت پیگیری دانشگاه برای تامین امنیت درِ پشتی کوی هستند. آن‌ها در تجمع روز جمعه تاکید کردند اگر دانشگاه پیگیری انجام داده، باید اسناد آن را منتشر کند؛ در غیر این صورت، مسئولان باید قصور خود را بپذیرند و نقش دانشگاه در این حادثه تایید شود. 

سرپرست دانشگاه تهران، روز گذشته در تجمع دانشجویان اعلام کرد انتشار اسناد مربوطه به صورت عمومی ممکن نیست، اما دانشگاه می‌تواند آن‌ها را در اختیار نمایندگان تشکل‌های دانشجویی قرار دهد. «محمدعلی زارع»، مدیرکل امور خوابگاه‌های دانشگاه تهران، نیز شامگاه پنجشنبه در جمع دانشجویان معترض ادعا کرد دانشگاه موضوع تامین امنیت درِ پشتی کوی را از نیروی انتظامی پیگیری کرده بود. دانشجویان در همان زمان، تاکید کردند در صورت قصور نیروی انتظامی، دانشگاه باید به صورت رسمی علیه این نهاد اعلام شکایت کند.

دانشجویان می‌گویند بی‌نتیجه ماندن پیگیری دانشجویان برای تامین امنیت درِ پشتی خوابگاه، به نبود شورای صنفی خوابگاه‌ها برمی‌گردد.

شورای صنفی خوابگاه‌های پسران و دختران در سال‌های اخیر به دلیل دست‌انداز‌های موجود در آیین‌نامه انتخابات تشکیل نشده است و در واقع، دانشجویان سال‌هاست برای پیگیری مشکلات صنفی مثل تامین امنیت ورودی‌های خوابگاه هیچ تشکلی ندارند.

سرپرست دانشگاه تهران، جمعه شب وعده داد از روز شنبه این موضوع در دستور کار نهاد‌های مسئول قرار می‌گیرد. با این حال، دانشجویان تاکید کردند هیات‌رئیسه باید زمان انجام این تغییرات و فرایند رسیدگی به این مطالبه را به طور شفاف مشخص کند. 

دولت پزشکیان در نخستین آزمون سیاست داخلی خود 

اما وقایع کوی دانشگاه در بهمن 1403 بعد دیگری نیز در خود دارد. دولت پزشکیان هر چند در همین 6 ماه گذشته از دولتش درگیری‌های اقتصادی بسیار و البته تنش‌های دیپلماتیکی را تجربه کرده است اما مساله اعتراضات دانشجویان را باید اولین آزمون جدی دولت در سیاست داخلی دانست. پزشکیان به عنوان رئیس‌جمهوری از جامعه دانشگاهیان با سابقه تدریس و ریاست بر دانشگاه، به خوبی محیط‌های پرشور و سیاسی دانشگاه‌های کشور را می‌شناسد و او اکنون بهتر از هر کسی می‌داند اعتراضات دانشجویی با یک موضوع خاص آغاز می‌شود اما اگر به سرعت و به موقع، درخواست‌ها شنیده نشود و پاسخ مطالبات داده نشود می‌تواند با گستردگی بیشتر مواجه شود. 

حال دولت پزشکیان در نخستین چالش جدی سیاست داخلی خود قرار دارد و البته باید دید وزیر کشور دولت پزشکیان که بسیاری او را سهمیه قالیباف در کابینه می‌دانند، می‌تواند به عنوان اصلی‌ترین مسئول امنیت کشور بر این چالش فائق آید یا باید دولت پزشکیان منتظر سخت‌تر شدن آزمون پیش رویش باشد.