امتیاز ترامپ به پوتین در ماجرای اوکراین
روزنو :مواضع معاون رئیس‌جمهور آمریکا از جهاتی مشابه مواضع قبلی و قابل‌پیش‌بینی مقامات این کشور بوده و از جهاتی نیز بدیع است. این موارد می‌تواند راهگشای تحلیل نگاه آمریکا به جنگ و ظرفیت‌هایش باشد.
دولت دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا شبیه «مجمع دیوانگان» است؛ نه‌تنها خود وی، بلکه هم‌قطارانش نیز تلاش می‌کنند با اظهارات خاص و غیرقابل‌باور خود را مشهور کنند. دی ونس، معاون ترامپ دیروز ضمن اعلام آمادگی برای بخشیدن قسمتی از خاک اوکراین به روسیه، تهدید کرده در غیر این صورت کشورش آمادگی دارد به روس‌ها حمله کند.
به شکل قانونی آمریکا حق ارائه خاک اوکراین به کشوری دیگر را ندارد و از نظر اخلاقی نیز این امر مذموم است. بالاتر از آن حمله به روسیه چیزی نیست که در توان آمریکا باشد. ونس روز جمعه 26 بهمن (14 فوریه) در گفت‌وگو با روزنامه وال‌استریت‌ژورنال گفت: «اگر ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه با توافق صلح با اوکراین که استقلال بلندمدت کی‌یف را تضمین می‌کند، موافقت نکند، ایالات‌متحده، مسکو را با تحریم‌ها و اقدام نظامی احتمالی مورد حمله قرار خواهد داد.»
به نظر می‌رسد این تهدید بیشتر به این دلیل صورت گرفت که او قصد داشت پیشنهادش برای ارائه سرزمین‌های اوکراین به روسیه را از طریق تهدید بی‌سابقه مسکو بپوشاند.
دی ونس تلویحاً از ارائه خاک اوکراین به روسیه به‌عنوان سوق‌دهنده مسکو به قبول توافق سخن گفته است. معاون ترامپ در این خصوص گفت: «هنوز خیلی‌زود است که بگوییم چه مقدار از خاک این کشور در دست روسیه باقی خواهد ماند یا چه تضمینی امنیتی ایالات‌متحده و سایر متحدان غربی می‌توانند به کی‌یف ارائه دهند. این جزئیات باید در مذاکرات صلح بررسی شود. دولت ترامپ قصد دارد پوتین را متقاعد کند که روسیه در میز مذاکره بیشتر از میدان جنگ به دست خواهد آورد.»
بررسی سخنان ونس درباره جنگ اوکراین
مواضع معاون رئیس‌جمهور آمریکا از جهاتی مشابه مواضع قبلی و قابل‌پیش‌بینی مقامات این کشور بوده و از جهاتی نیز بدیع است. این موارد می‌تواند راهگشای تحلیل نگاه آمریکا به جنگ و ظرفیت‌هایش باشد.
1. اظهارات تهدید‌آمیز دی ونس احتمالاً جداگانه از موضع ترامپ صورت گرفته تا اهدافی را محقق کند.
نخست آنکه ارتباط ترامپ و پوتین مورد انتقاد اروپاییان بوده و در داخل آمریکا نیز مخالفانی دارد. این انتقادها با تماس تلفنی میان این دو شدت یافت. اظهارات دی ونس برای آرامش‌بخشی به مخالفان صورت گرفته تا انتقادها از دولت کنونی آمریکا کاهش یابد. همچنین آمریکا نمی‌خواهد موضع غرب دربرابر روسیه فروبپاشد تا مسکو بدون توافق به مزایایی دست یابد.
دومین دلیل می‌تواند تلاش برای سرکیسه کردن روس‌ها باشد تا احساس نکنند با دولت ترامپ آزادی عملی زیادی در اوکراین به‌دست آورده‌اند. سومین مسئله احتمالاً به جناح‌بندی‌ها درون دولت آمریکا مرتبط است. ونس با موضع‌گیری جداگانه تلاش کرد به کرملین لزوم دیدن و معامله با مسیحیان مذهبی آمریکا را یادآوری کند.
2. نوع ورود دولت ترامپ به پروندهها، ورود شک‌آور و فوری است. ترامپ ابتدا تلاش کرد درخصوص ایران ملایمت‌هایی نشان دهد اما در نصب اعضای کابینه و سپس یادداشت ریاست‌جمهوری به گونه‌ای دیگر عمل کرد. این مسئله درباره روسیه نیز تکرار شد. درحالی‌که عده‌ای معتقد بودند با آمدن ترامپ نان روسیه در اوکراین در روغن خواهد بود، دی ونس مسکو را به درگیری محتمل نظامی‌ای تهدید کرده که دولت بایدن از آن خودداری کرده بود.
این مسئله نشان می‌دهد دولت آمریکا تلاش دارد از الگویی مشابه در برخی پروندهها استفاده کند. هم در قضیه ایران و هم در قضیه روسیه- که تا حدی باید از پرونده ایران متفاوت می‌بود- دولت جدید آمریکا بلافاصله یا همزمان با نشان دادن در باغ سبز، تهدیداتی کم‌سابقه را مطرح کرد.
این تهدیدها هنگامی که روسیه را نیز دربرمی‌گیرند، نشان می‌دهد احتمالاً غیرواقعی‌اند. هیئت حاکمه آمریکا با تهدیدهای شدید دیگران خواهان دستیابی به اهدافی است؛ نخست آنکه مقامات آمریکایی با تهدیدهای سنگین و بی‌سابقه می‌کوشند ضمن نرم کردن مواضع طرف مقابل، حرکت به سمت توافق را برای این طرف‌ها ضروری سازند. دومین مسئله وجهه‌ای است که آمریکا از این تهدیدها می‌یابد، حتی اگر هیچ‌یک از این تهدیدها عملی نشوند، واشنگتن می‌خواهد از کنار چنین تهدیدهایی خود را بسیار قدرتمندتر از گذشته جلوه دهد. بیان احتمال حمله نظامی آمریکا به روسیه، تلاشی برای نشان دادن برتری یافتن واشنگتن بر مسکو است، زیرا نه در دوره شوروی و نه در دوره پساشوروی، چنین حمله‌ای آن هم بر سر یک پرونده مطرح نبود. تهدیدها در دوره شوروی نیز سناریوپردازی برای درگیری در صورت شکسته شدن اوضاع بود نه حمله‌ای به‌صورت پیشگیرانه.
3. علاوه‌بر ورود شوک‌آور به پروندهها، نوع جهت‌گیری‌های جدید آمریکا فیصله‌بخشی سریع به پروندهها به‌جای تعامل با آن‌هاست. بایدن بیشتر تعامل را درپیش گرفته بود. تلاش برای فیصله‌بخشی نشان می‌دهد آمریکا به جنگ‌ها نیاز دارد اما تلاش می‌کند با مسدود نشان دادن دورنما، رقیب را زودتر به پایان ماجرا سوق دهد.
آمریکا قصد دارد به روسیه بگوید اوکراین باتلاق است و هیچ‌گاه این باتلاق بودن برطرف نمی‌شود تا مسکو بتواند پس از مدتی فرسودن این کشور، بر کی‌یف مسلط شده یا امتیازاتی شگرف از آن اخذ کند. از این رو ونس به مسکو هشدار داده حتی اگر بر کی‌یف فائق آید، آنگاه وارد درگیری با واشنگتن خواهد شد.
دولت ترامپ به‌زعم خود با ترسیم آینده مسدود با پررنگ کردن تهدیدهای کنونی می‌کوشد تا زودتر به امتیازها دست یابد.
در این خصوص اما مشکلاتی وجود دارد، زیرا چنین تلاشی صرفاً یک اقدام مزیت‌سازانه نیست، بلکه از وجود تنگنا‌هایی در سمت آمریکا نیز حکایت دارد. واشنگتن به بحران‌هایی برخورد کرده که بستن سریع برخی پروندهها را برای این کشور ضروری ساخته‌اند.
4. سقوط سوریه، آمریکا و رژیم‌صهیونیستی را بسیار جسور کرده است. این اتفاق را از تهدیدهای فزاینده واشنگتن می‌توان دریافت. آنچه درخصوص فروپاشی سوریه قابل‌توجه بود، برداشتن محصول جنگ فرسایشی بود.
دولت سوریه به‌دلیل مواجهه با بحران‌های مختلف و تحریم، آنقدر ضعیف شده بود که در فردای پیروزی بر مخالفان، به‌سرعت به دست اندک مخالفان باقی‌مانده در محاصره سقوط کرد. دولت ترامپ قصد دارد به ایران و روسیه - که درگیر نبرد‌های مختلف و تحریم‌ها بوده‌اند - سرنوشت سوریه را گوشزد کند.
5. صهیونیست‌ها قطعاً در فشار‌ها به روسیه نقش دارند. توطئه مشترک آمریکا و رژیم‌صهیونیستی علیه سوریه باعث شد روسیه با از دست دادن این پایگاه، عملاً به لیگی دست پایین‌تر سقوط کرده و از جایگاه یک قدرت با بازتاب و دسترسی‌های جهانی، به یک قدرت منطقه‌ای فروکاسته شود.
استفاده از نماینده آمریکا در امور خاورمیانه برای سفر به روسیه را می‌توان یکی دیگر از نشانه‌های حضور رژیم‌صهیونیستی و لابی‌های نزدیک به آن در مهار مسکو دانست.
6. آمریکا خواهان عبور سریع از پرونده روسیه و ایران است. این سؤال ایجاد می‌شود که دلیل عجله آمریکا چیست؟ قطعاً پاسخ، حرکت سریع‌تر به‌سمت مهار چین است. در فقدان چین اقدامات روسیه و ایران برای آمریکا آنقدر‌ها خطرناک نیست، حتی اگر روسیه بر اوکراین چیره شود، به‌دلیل ضعف مالی و فناوری، این کشور باید برای برداشت منابع اوکراین به سرمایه‌ها و شرکت‌های غربی اتکا کند.
ایران نیز مشکل بزرگی برای آمریکا نیست، اما قضیه چین متفاوت است. این کشور از نظر اقتصادی می‌تواند نفوذ آمریکا را در تمام عرصه‌ها به چالش بکشد. تنها رونمایی از دیپ سیک در حوزه هوش مصنوعی، یک تریلیون دلار از ارزش بازار بورس آمریکا کاست؛ زیانی که شاید روسیه و ایران هیچ‌گاه نتوانند در زمانی بسیار کوتاه به این کشور وارد کنند.
سناریو‌های در انتظار اوکراین
معاون رئیس‌جمهور آمریکا همچون دیگر منابع این کشور باقی ماندن بخش‌هایی از خاک اوکراین در دستان روسیه را پذیرفته است. در این خصوص سناریو‌ها و نکاتی وجود دارند.
1. احتمال دارد با اتمام جنگ، آن میزان از چهار استانی که روسیه طی جنگ به خاک خود ملحق کرده باشد در دستان این کشور و در اختیار مسکو باقی بماند.
2. احتمال دارد آمریکا برای توقف جنگ، اوکراین را به تخلیه چهار استان جنوبی ملزم کند و در اختیار روسیه قرار دهد. آمریکا در این صورت احتمالاً امتیازات قابل‌توجهی از روسیه برای تخلیه مناطقی که این کشور قادر به تصرف آن‌ها نشده بود، اخذ خواهد کرد.
3. حضور روسیه در مناطقی ورای چهار استان جنوبی به‌همراه شبه‌جزیره کریمه، منتفی است.
4. با اتمام جنگ بدنه اصلی جغرافیای اوکراین باقی خواهد ماند اما تلاش خواهد شد این بدنه با نوعی از تضمین‌های امنیتی مورد قبول روسیه، در بلندمدت نیز حفظ شود. این تضمین‌ها الزاماً از سوی آمریکا و در قالب ناتو ارائه نخواهند شد، بلکه احتمال بالایی وجود دارد که این تضمین‌ها در چهارچوب اروپایی ارائه شوند. در حوزه تعهدات نیز این کشور‌ها صرفاً راضی خواهند شد که در زمان بروز جنگ مجدد با روسیه، از اوکراین به شکل مالی و تسلیحاتی حمایت کنند نه آنکه مستقیماً وارد جنگ با مسکو شوند.
