شوک ایران خودرو و سایپا به بازار خودرو؛ محصولات بی‌کیفیتی که همچنان گران می شود

سال گذشته ۱۵ هزار خودرو وارد شد و تا کنون فکر می‌کنم حدود ۳۰ هزار خودرو وارد شده است/ بر اساس صورت‌های مالی میان دوره‌ای شرکت ایران خودرو، این مجموعه در یک بازه زمانی ۱۸۶ روزه، حدود ۱۱ هزار و ۷۸۹ میلیارد تومان زیان شناسایی کرده است/ گفته می‌شود دلیل اصلی این مخالفت، شفاف بودن بورس است و با توجه به اینکه برخی مدیران دولتی و اشخاص فعال در صنعت خودرو سازی، خود سر رشته دار بحث دلالی خودرو هستند، با بورسی شدن خودرو موافق نیستند و این مسئله می‌تواند میزان کنترل و رانت دریافتی آن‌ها را کاهش دهد.

محمد باقر قالیباف رئیس مجلس اخیراً اظهار کرد که به غیر از دلالان همه طرف‌ها اعم از؛ مصرف کننده، خودروساز و دولت از شرایط خودرو سازی ناراضی هستند.

مصوبه تخصیص ۱ میلیارد دلار ارز برای واردات خودرو در دولت قبل، علی رغم تصویب مجلس در نهایت ابلاغ نشد و به گفته برخی کارشناسان: «در کشوی میز معاون اول بایگانی» شد.

دولت در لایحه بودجه ۱۴۰۴ قریب ۲ میلیارد دلار بودجه به واردات خودرو اختصاص داد و کمیسیون تلفیق این رقم را به ۳ میلیارد دلار افزایش داد. این کمیسیون همچنین تعرفه واردات خودرو را از ۱۰۰ درصد به ۸۰ درصد کاهش داد که  البته هنوز ۱۰ درصد بیش از تعرفه ۷۰ درصدی فعلی است.

با این همه معلوم نیست که آیا مجمع تشخیص مصلحت نظام که روابط تنگاتنگی با قطعه سازان دارد، در نهایت با این افزایش تخصیص ارز موافقت کند.

با وجود ادعای خودکفایی ۲ خودروساز بزرگ کشور، بسیاری از قطعه سازان، نهاد‌های تولیدی را غالباً از چین وارد می‌کنند. بر اساس جدید‌ترین گزارش بانک مرکزی، این نهاد در یک بازه زمانی کمتر از ۸ ماه از ابتدای سال تا کنون ۵ میلیارد و ۹۴۲ میلیون دلار ارز به صنایع حمل و نقل خودروی تخصیص داده است که سود قابل توجهی نصیب قطعه‌سازان می‌کند. این در حالی است که ارز مورد نیاز واردات خودرو غالباً با این بهانه که کشور با کمبود ارز مواجه است، در تنگنا‌های بروکراسی کشور تصویب نمی‌شود.
افزایش قیمت خودرو

دبیر انجمن خودروسازان در نامه‌ای که اخیراً رسانه‌ای شد،  درخواست نمود که با افزایش قیمت ۸۰ درصدی خودرو‌های داخلی موافقت شود، وزارت صمت معتقد است که این افزایش قیمت باید در حدود ۳۰ درصد باشد. این مجوز صادر شد و قیمت جدید محصولات ایران خودرو و سایپا نیز اعلام شد.

این گرانی محصولات شرکت های خودروسازی در حالی است که مسئولان پلیس بارها نسبت به کیفیت پایین خودروهای داخلی انتقادهای شدیدی را مطرح کرده اند. گفته می شود که یکی از دلایل مرگ و میر بالا در تصادفات جاده ای ایران، کیفیت پایین خودروهاست.

با وجود تخصیص قریب ۶ میلیارد دلار ارز به واردات قطعات خودرو‌های تولید داخلی، ۲ شرکت خودروساز بزرگ کشور کماکان با زیان انباشته عمده‌ای مواجه هستند.

 بر اساس صورت‌های مالی میان دوره‌ای شرکت ایران خودرو، این مجموعه در یک بازه زمانی ۱۸۶ روزه، حدود ۱۱ هزار و ۷۸۹ میلیارد تومان زیان شناسایی کرده است، به عبارتی این خودروساز در هر  ماه ۲ هزار میلیارد و در هر روز حدود ۶۳ میلیارد و هر ساعت ۲ میلیارد و ۶۴۳ میلیون تومان زیان دیده است.  

شرایط شرکت کوچک‌تر سایپا نیز چندان بهتر نیست و بر اساس صورت‌های مالی، این شرکت نیز در یک دوره ۶ ماهه بیش از ۷ هزار و ۳۲۷ میلیارد تومان زیان خلق کرده است.
جنگ بر سر بورسی شدن خودرو‌ها

در هیچ کجای دنیا خودرو‌ها در بورس عرضه نمی‌شود اما به دلیل سیطره دلالان بر بازار این کالا و سرمایه‌ای بودن خودرو در ایران، عرضه مجدد خودرو در تالار بورس مدافعان زیادی دارد.

صیدی رئیس سازمان بورس از تلاش‌هایش برای اجرایی شدن دوباره این مسئله خبر داد. وزیر اقتصاد نیز به صورت ضمنی از این مسئله دفاع کرد، هر چند شورای رقابت با آن مخالف است و تمایل دارد به جای بورس، خود  امر قیمت گذاری خودرو‌های داخلی را بر عهده داشته باشد.

با وجود آنکه عرضه خودرو در بورس می‌تواند به افزایش قیمت خودرو و در نتیجه کاهش زیان خودروسازان کمک کند، اما در نهایت تعجب؛ وزارت صمت و خودروسازان با این مسئله موافق نیستند.

گفته می‌شود دلیل اصلی این مخالفت، شفاف بودن بورس است و با توجه به اینکه برخی مدیران دولتی و اشخاص فعال در صنعت خودروسازی، خود سر رشته‌دار بحث دلالی خودرو هستند، با بورسی شدن خودرو موافق نیستند و این مسئله می‌تواند میزان کنترل و رانت دریافتی آن‌ها را کاهش دهد.
۷۰ درصد خودرو‌های به مادران و دارندگان خودرو‌های فرسوده تخصیص یابد

مجلس  شورای اسلامی برای آنچه که: «تشویق فرزند آوری» و «کاهش آلودگی هوا» خواند، ۷۰ درصد میزان تولید فعلی را برای ماداران دارای فرزند و دارندگان خودرو‌های فرسوده در نظر گرفته است.

مالکان خودروی فرسوده، بابت گواهی اسقاط خودرو ۳۵ میلیون تومان پرداخت می‌کنند، اما همین قانون خود یک بازار دلالی جدید برای اجاره اوراق هویتی مادران دارای فرزند و تهیه گواهی خودروی فرسوده ایجاد کرده است. برخی مدعی هستند که در مواردی این گواهی‌ها جعل هم شده‌اند.
با مازاد عرضه برخی خودرو‌های خارجی مواجه هستیم

هادی سلیمانی ملکان رئیس انجمن وارد کنندگان خودرو در اینباره به آفتاب‌نیوز گفت: در حال حاضر برای خودرو‌های وارداتی دیگر قرعه کشی به شکل سابق وجود ندارد و هر زمان که سامانه باز می‌شود، افراد جدید امکان ثبت نام دارند، با توجه به واردات خودرو، در حال حاضر بسیاری از خودرو‌های وارداتی با مازاد عرضه مواجه شده‌اند، در واقع در سامانه رسمی خودرو خارجی وجود دارد، اما مشتری ندارد، دلیل این مسئله هم این است که روال واردات خودرو اگر به صورت مستمر انجام شود، افراد دلال و اشخاصی که می‌خواستند لاتاری شرکت کنند، حذف می‌شوند و فقط مصرف کنندگان واقعی پا پیش خواهند گذاشت.

وی افزود: در حال حاضر تعدادی از خودرو‌های وارداتی توسط شرکت‌ها به صورت اقساطی فروخته می‌شوند، این یعنی در بخشی از بازار به یک تعادلی رسیده‌ایم، ما نمی‌گویم کل ارز به واردات تخصیص یابد، بلکه باید یک توازنی در تخصیص ارز به خودروسازان داخلی و واردات وجود داشته باشد. سال گذشته ۱۵ هزار خودرو وارد شد و تا کنون فکر می‌کنم حدود ۳۰ هزار خودرو وارد شده است، معتقدم با واردات ۵۰ هزار خودرو، بازار به یک تعادل نسبی خواهد رسید.