روزنامه هم میهن با اشاره به گران‌شدن نان در روزهای اخیر از بروز پدیده عجیب «نان‌دزدی» در برخی مناطق تهران خبر داده است.

این روزنامه نوشت:

نان‌دزدی بیشتر شده؟ «آنطور که شما فکر می‌کنید نیست، یعنی مثلاً کسی کمین کرده باشد و نان ببرد. بیشتر به بهانه نیاوردن کارت بانک از ما دزدی می‌کنند. یا گاهی هم ۱۲ نان برمی‌دارند، پول ۱۰ تا را می‌دهند. ولی به‌هرحال دزدی هم هست.»  نسیه‌فروشی هم دارید؟ «دفتری داریم برای ثبت نان‌هایی که بدون پرداخت برده‌اند. مردم این منطقه – شوش – ضعیف‌ هستند، پول ندارند، نسیه‌ای می‌برند.» خریدشان کمتر شده؟«مثلاً کسی که قبلاً ۲۰ نان می‌برد، حالا تعداد کمتری می‌خرد. از نظر تعدادی کمتر شده، چون وعده‌های غذایی‌ هم کمتر شده. قبلاً سه‌وعده در روز غذا می‌خوردند، حالا شده دو وعده. این موضوع روی میزان فروش ما هم تاثیر گذاشته. مثلاً در یکی دو هفته اخیر فروش ما کم شده.» مردم نان ارزان می‌خواهند؟ «قطعاً. بیشتر لواش و تافتون می‌خرند. بربری و سنگک گران شده. توانی ندارند. به‌هرحال فقط نان نیست، باید یک چیزی هم داخل آن بگذارند و بخورند. مشتریان ما از جلوی مغازه‌مان رد می‌شوند درحالی‌که یک بسته نان لواش زیربغل‌شان است، آنها قبلاً مشتری نان سنگکی بودند.»

اینها نتیجه گفت‌وگوی چند ساعته با نزدیک به نانوایان ۱۵ نانوایی در مناطق جنوبی تهران است؛ جوادیه، راه‌آهن، شوش، هرندی، لب خط، زربافیان و خاوران. نانوایان می‌گویند که به‌ظاهر نان سهمیه‌ای نیست، اما سهمیه‌ای فروخته می‌شود. بیش از ۳۰ نان، تراکنش نامتعارف به‌شمار می‌رود. آنها سهمیه نان دارند، سهمیه‌شان تمام شد، باید آزاد بخرند. قیمت آزاد بالاتر است.  

نوزدهم شهریورماه، رئیس اتحادیه نانوایان سنتی تهران، آخرین تغییرات قیمت نان را اعلام کرد؛ قیمتی که با تایید وزارت کشور تغییر کرد. هرچند نانوایان ازقبل به پیشواز رفته بودند. براساس اعلام این اتحادیه، قیمت نان لواش افزایش حدود ۴۰ درصدی و قیمت نان سنگک افزایش حدود ۶۶ درصدی را نشان می‌دهد. نان سنگک ساده از سه هزار به پنج هزار تومان، نان بربری ساده با آرد نوع یک از هزار و ۸۰۰ تومان به ۲۵۰۰ تومان، بربری ساده با آرد نوع دو از دو هزار و ۵۰۰ تومان به سه هزار و ۵۰۰ تومان، نان لواش با آرد نوع یک از ۵۰۰ تومان به ۷۰۰ تومان، نان لواش نوع دو از  ۶۵۰ تومان به ۹۰۰ تومان، نان سنتی تافتون با آرد نوع یک از ۹۰۰ تومان به ۱۲۶۰ تومان و نوع دو از یک هزار و ۲۰۰ تومان به یک هزار و ۵۰۰ تومان تغییر کرد. همچنین قیمت نان ماشینی تافتون با آرد نوع یک از ۷۰۰ تومان به ۸۵۰ تومان و نوع دو از یک هزار تومان به یک هزار و ۲۰۰ تومان رسید. آرد نوع یک و نوع دو، به قیمت دولتی و نیمه‌آزاد آن مربوط می‌شود.

محله لب خط در نزدیکی میدان شوش، از مناطق کم‌برخوردار است. مردم این محله مصرف نان بربری‌شان کم شده، کاسبانی که از مناطق دیگر می‌آیند، مشتری‌شان هستند اما مردم، آنها که ساکن این منطقه‌اند، از جلوی مغازه یحیی رد می‌شوند درحالی‌که یک بسته نان لواش زیربغل‌شان است: «اینها قبلاً مشتری‌های ما بودند. حالا دیگر بربری نمی‌خرند، سر نانوایی لواشی صف می‌بندند.

«لب‌خط»، محله‌ای از نظر اقتصادی ضعیف است و نان هم مثل خیلی از کالاها و مواد غذایی دیگر با گران شدن، فروش‌اش هم کمتر می‌شود؛ هرچند به گفته نانوایی بربری محل؛ «بدون نان که نمی‌شود زندگی کرد.» اهالی اما راه دیگری پیدا کرده‌اند؛ خرید نان ارزان‌تر: «نان بربری با کنجد نزدیک پنج هزار تومان است اما نان لواش ۷۰۰ تومان. لواش به‌صرفه‌تر شده.» عصر روز سه‌شنبه جز یک نفر داخل مغازه نیست. دو نانوا مشغول کارند. یکی خمیر می‌زند و آن‌یکی با چوبی شبیه پارو، نان را داخل تنور گداخته، فرو می‌کند. نانوا عصبی است؛ از کیفیت پایین نان، از مشتری‌هایی که رفته‌اند و از رانتی که برای خرید آرد وجود دارد: «شما این نان را ببین، خیلی بی‌کیفیت است، نان نباید اینطور باشد.»

نان‌هایی که تازه از داخل تنور بیرون آورده و روی توری فلزی پرت می‌کند را نشان می‌دهد: «آرد هم دست دلال است. چرا باید آرد ما از خراسان شمالی بیاید؟ آرد بی‌کیفیت. ۲۰ دقیقه باید در دستگاه بماند که بتوانیم با آن کار کنیم. این هم می‌شود نتیجه‌اش.» نان سنگک، بی‌رمق و خمیده وارفته است.

چندصد متر جلوتر، خیابانی که انتهایش به میدان شوش می‌رسد، نانوایی بربری است. بربری ۲۵۰۰ تومان است، با کنجد چهار هزار تومان: «ما نسیه‌فروشی نداریم، اما در کاسبی نمی‌شود نسیه نداد. بعضی وقت‌ها مشتری‌ها کارت بانکی‌شان را نیاورده‌اند، به آنها نسیه می‌دهیم. به هر حال وسع مردم این منطقه پایین است، روزی ۵۰-۴۰ نان را مجانی می‌دهیم، برخی از اهالی پول خرید نان ندارند، ما آنها را می‌شناسیم، می‌آیند نان می‌گیرند و می‌روند.»

آقای حسن‌وند سه‌سال است که در خیابان عارف نزدیک خاوران نانوایی دارد؛ نانوایی سنتی که نان تافتون و لواش محلی می‌فروشد: «تافتون دولتی ۲۱ درصد افزایش قیمت داشته، سنگک ۶۷ درصد و لواش ۴۰ درصد. تافتون از همه کمتر افزایش قیمت داشته و بیشتر اهالی این منطقه همین نان را می‌خرند؛ چون ارزان‌تر است. به جای اینکه ۶-۵ هزار تومان بابت نان بربری بدهند، ترجیح می‌دهند نان لواش ۷۰۰ تومانی یا تافتون ۷۵۰ تومانی بخرند.»

آنها لواش محلی هم می‌پزند، هر عدد چهار هزار تومان: «این نان با آرد آزاد پخته می‌شود، غنی است  و مشتری خودش را دارد. روزی یک کیسه و نصفی می‌خریم. وقتی از ما قیمت این نان را می‌پرسند و می‌گوییم چهار هزار تومان، دست‌وپای‌شان می‌لرزد. به هر حال فقط نان سر سفره نمی‌برند، مواد غذایی دیگری هم باید بخرند تا با نان بخورند.»

این نانوایی، فروش صلواتی هم دارد به‌ویژه شب‌های جمعه: «در این محله خیلی نان خیرات می‌کنند، غیر از آن هم روزانه حداقل ۱۰ نفر می‌آیند و نان مجانی می‌برند، چون پول ندارند. البته ما سعی می‌کنیم کسی دست خالی از مغازه بیرون نرود.» آقای حسن‌وند که وسط کار پخت نان، از انتهای مغازه به پشت میز جلوی در آمده می‌گوید که اهالی این منطقه از پس هزینه‌های‌شان برنمی‌آیند، بااین‌حال قیمت نان نسبت به حبوبات، لبنیات، گوشت و مرغ ارزان‌تر است و باز هم مردم می‌خرند. البته با این افزایش قیمت‌ها، نان جایگزین برنج شده است.

از نانوایی آنها دزدی هم می‌شود: «مثلاً می‌گویند کارت بانکی‌ام را نیاورده‌ام، می‌روند و دیگر نمی‌آیند. یا می‌گویند نان‌ها را بگذارم در ماشین بعد حساب می‌کنم، اما دیگر خبری نمی‌شود. کسی بیاید و بگوید پول ندارد، خودمان به او نان می‌دهیم.»

در محله اوراقچی‌ها، صدای کوبیدن می‌آید؛ صدای کوبیدن بر یک جسم فلزی. در این محله، ماشین‌های اوراق‌شده فراوان است، صافکاران مشغولند و صدای‌شان همه‌جا پیچیده، مثل نانوایی لواش محله‌ای که به غربتی‌ها معروف است: «مردم اینجا بیشتر نان لواش می‌خرند.» ساعت استراحت مرد نانواست، گوشه مغازه‌ با لباس‌های آردی، روی زمینه نشسته و ته‌مانده ماهیتابه را نان می‌کشد: «لواش ارزان‌تر است هرچند نسبت به بقیه اقلام خیلی گران‌تر نشده.» آقای عابد از سال ۸۱ در این محله نانوایی می‌کند و همه را می‌شناسد: «ما اینجا نسیه‌فروشی نداریم اما به آنهایی که می‌شناسیم، نان می‌دهیم که بعداً پرداخت می‌کنند. بعضی وقت‌ها هم که تعداد بالا می‌برند، یک گوشه می‌نویسیم تا یادمان نرود.»

ابتدای محله جوادیه، یک نانوایی است. آقای موسوی، مرد شلوار جین پوشیده‌ای است که جلوی مغازه ایستاده و می‌گوید که از سال ۱۳۴۲ این مغازه را داشته‌اند و حالا ۱۰ سالی می‌شود که خودش بالای سر کار است؛ نان سنتی می‌فروشند: «آنهایی که قدرت خرید پایینی دارند، زیاد شده‌اند، ما هر روز چند بسته نان به آنها می‌دهیم.» او بیش از همه از کیفیت نان ناراضی است: «نمی‌دانیم این آرد گندم است یا جو. آرد خوب باشد کیفیتش هم خوب می‌شود، درحالی‌که نان‌ها بی‌کیفیت شده‌اند، ما بدون اینکه چیزی به آرد اضافه کنیم، اصلاً نمی‌توانیم آن را بپزیم، عمل نمی‌آید. روی کیسه آرد برخی از افزودنی‌ها نوشته شده و برخی هم نوشته نشده است، خدا می‌داند چه به آن اضافه می‌کند، یکیش سولفات.»

سوسکی از داخل مغازه خارج می‌شود، گرما بیرونش کرده. آقای موسوی توجهی نمی‌کند: «الان اوضاع اقتصادی بد است، فروش ما هم کم شده، مردم از خوردن افتاده‌اند. قبلاً روزی سه وعده غذا می‌خوردند، حالا دو وعده. همان یک وعده نخوردن، فروش ما را کم کرده است.» در این نانوایی هم نان می‌دزدند: «لابه‌لای نان‌ها چندتایی هم اضافه می‌برند. اگر طرف نیازمند باشد، کاری نداریم. اصلاً بیایند بگویند نان مجانی می‌خواهیم، ما می‌دهیم.» مردم محله جوادیه نسبت به قبل فقیرتر شده‌اند و از بعد از تعطیلات عید، این تغییر بیشتر دیده می‌شود.

ماجرای گرانی نان با واکنش‌های زیادی همراه بوده، ۲۶ شهریور ماه، رئیس دولت وعده داد که این مشکلات را حل کند، قدرت خرید مردم ثابت بماند و نگذارد سفره مردم بی‌رنگ شود: «مسئولان در برنامه و بودجه در تلاشند و هم کمیسیون اقتصادی هر هفته روزهای شنبه جلسه دارند و در این باره فکر می‌کنیم تا چه کار کنیم که سفره مردم حداقل قوت معمولی آن‌ها با مشکل مواجه نشود.