استراتژی ایران؛ بازی زیر خط جنگ

صبر ایران برای پاسخ به  اسرائیل ، ایران، اسرائیل و جهان را درگیر بلاتکلیفی خاصی کرده است. همه منتظر حمله هستند اما در ذهن ایرانی‌ها تحلیل‌های دیگری می‌گذرد. برخی مدعی‌اند که ایران در حال فشار روانی بر اسرائیل است.

همین چهارشنبه گذشته نمایندگی جمهوری اسلامی ایران نزد سازمان ملل متحد اعلام کرد که ایران همزمان دو اولویت برقراری آتش بس در غزه و خروج اشغالگران از این سرزمین و نیز مجازات اسرائیل بخاطر ترور “اسماعیل هنیه” و پیشگیری از تکرار تجاوزات این رژیم و پشیمان کردن آنها از ورود به چنین مسیری را دنبال می‌کنیم.

این نمایندگی در پاسخ به سوالاتی درباره اینکه حماس اعلام کرده که اگر به آتش‌بس برسند، ایران از پاسخ علیه رژیم منصرف می‌شود، اعلام کرد: «ما به‌صورت همزمان دو اولویت را دنبال کرده‌ایم: اول، برقراری آتش‌بس پایدار در غزه و خروج اشغالگران از این سرزمین؛ دوم، مجازات متجاوز به خاطر ترور شهید هنیه، پیشگیری از تکرار تجاوزات تروریستی رژیم صهیونیستی و پشیمان کردن صهیونیست‌ها از ورود به چنین مسیری.»

اما برخی از تحلیل‌گران ایرانی براین نظرند که ایران در حال پیگیری یک استراتژی فعال جنگ روانی به جای صبر است . به عقیده این گروه از تحلیل‌‌گران، اسرائیلی‌ها می‌خواهند ایران به طور مستقیم وارد معرکه شود و به این ترتیب تل‌آویو از حمایت لجستیکی آمریکا برخوردار شود. آنان پیش بینی می‌کنند که عجله‌ای در پاسخ احتمالی تهران نیست . در این حال تهران بریک استراتژی ترکیبی در این باره نظر دارد.  

استراتژی فعال براساس جنگ روانی

“نصرالله تاجیک”  دیپلمات سابق و تحلیل‌گر سیاسی می‌گوید: در حال حاضر هیچ صبری وجود ندارد؛ ایران و حزب الله صبر نمی‌کنند. یک استراتژی فعال بر مبنای جنگ روانی شکل گرفته است که توجه به مشکلات داخلی و خارجی که اسرائیل روبرو است، در این مقطع مؤثرتر از حمله نظامی عمل می‌کند. او در گفت‌وگو با “انتخاب” می‌افزاید: البته این استراتژی با ماهیت‌های متفاوتی جریان دارد. حزب الله از ابتدای دوران پس از 7 اکتبر، خواهان آتش بس در غزه شده و در این زمینه سلسله اقداماتی ایذایی داشته است. این اقدامات را برای فشار بر نتانیاهو و آواره ‌سازی مردم در مناطق اشغالی شمال فلسطین دنبال می‌کنند. در مورد ایران ماجرا فرق می‌کند. ایران می‌گوید تا زمانیکه در اسرائیل احساس خطر حمله حزب‌الله بیشتر از ایران باشد، باید از فشار روانی استفاده کرد. در سرزمین‌های اشغالی این تصور وجود دارد که به دلیل دسترسی نیرو‌های یمنی، عراقی و لبنانی، خطر جدی وجود دارد. فشار ناشی از انتظار پاسخ ایران، بلاتکلیفی اقتصادی‌ دراسرائیل، مختل شدن زندگی در اسرائیل یک فشار روانی به سیاستمداران اسرائیلی است و عدم توانایی گنبد آهنین در رد‌گیری پرتابه‌های حزب‌الله باعث عدم اعتماد مردم به ارتش شده است. این‌ها مجموعا تخریب بازدارندگی اسرائیل است. اسرائیل روی مشت آهنین و گنبد آهنین کار روانی تبلیغاتی می‌کرد و یک عنصر بازدارندگی شده بود اما اثرات این تبلیغات از بین رفته است. فشاری که روی نتانیاهو می‌آید، کارساز است. ارتش بعد از خستگی جنگ، تسلیحات نیاز دارد. حتی این فشار روانی بر سران ارتش و نتانیاهو باعث شده به فکر حملات پیش دستانه بیوفتند اما بعید است عملی کنند. همیشه ترس از کتک از خود کتک بیشتر نگران کننده‌تر است! آن‌ها می‌خواهند ایران به طور مستقیم وارد معرکه شود و اسرائیل از حمایت لجستیکی آمریکا برخوردار شود. در حقیقت ایران در حال پیگیری یک استراتژی فعال جنگ روانی به جای صبر است.

پاسخ احتمالی تهران

تاجیک می‌گوید: به نظر من پاسخ احتمالی ایران که درآن عجله نخواهد کرد، ترکیبی است. سلسله کار‌های دیپلماتیک و مذاکرات چند جانبه و اجلاس سازمان همکاری‌های اسلامی را به دنبال دارد. فشار‌های داخلی گروه‌هائی در ایران و خارجی تلاش دارند که ایران عکس العمل نشان دهد. دفعه قبل هم 13 روز طول کشید تا عملیات وعده صادق شکل گرفت و انجام شد. به عقیده من تفاوت شکلی با عملیات قبلی صورت می‌گیرد. اسرائیل توان مقابله با به حجم عملیات ایران را ندارد‌. دفعه قبل هم چندین کشور عربی، فرانسه و انگلیس و آمریکا به کمک اسرائیل آمدند. احتمالاً این دفعه ایران با آن تجربه، روش‌های جدیدی را به کار می‌گیرد. ایران روی شرایط روانی و ضعف لجستیک اسرائیل تمرکز دارد، اینکه این دفعه کشور‌های عربی مانند دفعه قبل با اسرائیل همراه شوند، محل شک است‌. با سلسله اقداماتی که ایران از جهت دیپلماتیک انجام داده، می‌تواند کمک‌ کننده و تفاوت حمله باشد. ایران در طراحی حمله به گونه‌ای عمل می‌کند که جامعه جهانی را مقابل خود قرار ندهد.

تاجیک می‌گوید: به عقیده من ایران در حال بازی روانی و اسکن شرایط منطقه است. بسیاری از کشور‌ها خواهان خویشتن‌داری هستند. ایران می‌گوید اگر خواهان خویشتن‌داری هستید چرا مقابل اسرائیل ایستادگی نمی‌کنید؟ نتانیاهو دنبال این است که منطقه را به آشوب بکشد تا آمریکا را در گل منطقه فرو ببرد. ایران با اسکن تحولات، تلاش می‌کند که با کسب مشوق‌هایی به نفع مردم فلسطین، این جریان را به سمت یک نتیجه مثبت حرکت دهد. این شرایط و استراتژی نمد مال ایران، روی نتانیاهو فشار زیادی می‌آورد. ارتش اسرائیل گفته است که منتظر تصمیم سیاسی است و حمله پیش دستانه انجام می‌دهد. نتانیاهو هر شب منتظر حمله ایران است. این جنگ فرسایشی ده ماه اخیر در غزه، توان ارتش اسرائیل را گرفته است.

چالش اسرائیل با استقرار دولت پزشکیان

دیپلمات کهنه‌کار ایران می‌گوید: استراتژی ایران این است که دولت هر چه سریع‌تر مستقر شود. استراتژی اسرائیل این است که دولت پزشکیان نتواند ایده‌هایش را در از بین بردن تنش با غرب پیش ببرد. دولت می‌خواهد با توازن در سیاست خارجی، شکل جدیدی از روابط با شرق و غرب را ایجاد کند. این اتفاق به ضرر اسرائیل است. به عقیده من دولت پس از استقرار باید یک سری اقدامات دیپلماتیک داشته باشد. آقای رئیس جمهور در مجمع عمومی هم شرکت خواهد کرد. ما از الان باید اقدامات لازم برای برای ایجاد یک فضای دیپلماتیک را دنبال کنیم. از کار‌های رسانه‌ای تا تدارکاتی که ایران بتواند گفتمان جدیدی را برای کاهش تنش‌ها در خاورمیان  ، روابط خود با غرب و ایجاد آتش بس در غزه مطرح کند. مهمترین مشکل ما در سیاست خارجی مدیریت روابط با امریکاست. حتی یک تعامل منطقی و معقول با امریکا سببمیشود ما بتوانیم از سرمایه گذاری خود در خاورمیانه استفاده کنیم. ما نیاز به ایجاد توازن در سیاست خارجی داریم. ایران به دلایل شرایط داخلی و خارجی که دارد، دولت چهاردهم بدون شک باید وارد دوران اتخاذ سیاست متوازن با رویکرد منفعتی شود و بدون تعیین خط قرمز با تمامی طرف‌ها و بازیگران در سیاست‌خارجی در سطح منطقه و جهانی وارد تعامل و همکاری شود؛  زیرا از منظر روانشناختی توازن در سیاست خارجی با رویکرد ایجابی برای جلب منفعت بیشتر از درون رقابت پذیری و بازیگری فعال سامان پیدا می‌کند.

هدف اسرائیل رودر رو کردن ایران و امریکاست

در این حال “محمدحسین عادلی” دیپلمات ارشد سابق به “انتخاب” می‌گوید: ترور هنیه یک عملیات خرابکارانه تروریستی بوده که هدفش افزایش تنش در منطقه و کشیدن پای ایران به یک جنگ مستقیم است. هدف این بوده که ایران پاسخ بدهد و نتانیاهو پای ایران و آمریکا را به یک جنگ بکشاند و ایران و آمریکا را مستقیماً درگیر کند. این کار به نفع نتانیاهو است؛ زیرا موضوع آتش‌بس دایمی در غزه و طرح دو دولتی به محاق می‌رود و از طرف دیگر تشنج بین ایران و آمریکا باعث شکست احتمالی دموکرات‌ها و پیروزی احتمالی ترامپ می‌شود.

این اقدام تروریستی اسرائیل گرچه تهدیدی برای به آتش کشیدن منطقه است ولی دو گروه از کشور‌ها را در شرایط سختی قرار داده است: اول کشور‌های اسلامی که با اسرائیل رابطه برقرار کرده‌اند و آن‌ها که در حال مذاکره برای ایجاد رابطه بوده‌اند. این دسته از کشور‌ها در موقعیت بدی قرار گرفته‌اند‌. اسرائیل رهبر فلسطینی را که طرفدار مذاکره و توفق بر سر آتش بس بود را با نقض حاکمیت ملی یک کشور مسلمان ترور کرده است. در واقع اسرائیل با این کار ماهیت قداره کشی خود را در منطقه بوضوح نشان داده است. و این باعث شرم این کشور‌ها حداقل در خفا می‌شود. گروه دوم کشور‌های غربی و آمریکا هستند. این کشور‌ها که همواره از اسرائیل حمایت می‌کنند و در برابر مردم خود که علیه نسل‌کشی و جنایات آن چالش دارند اکنون با این اقدام آتش افروزانه اسرائیل در شرایط سختی قرار گرفته‌اند. این کار اسرائیل نوعی یاغی‌گری آشکار و آتش افروزی در منطقه‌ای است که همه قدرت‌های جهان در آن منافع استراتژیک دارند. اکنون بیش از هر زمان دیگر اسرائیل یاغی‌گری خود را آشکار‌تر به اثبات رسانیده است.

یک فرصت طلایی برای تهران

عادلی اما می‌گوید: به گمان من این شرایط یک فرصت طلایی برای دولت و حکومت است برای برملا ساختن استراتژی نتانیاهو در ایجاد جنگ و آشوب در منطقه. اکنون زمان آن است که ایران از یک سو با کشور‌های اسلامی و از سوی دیگر با کشور‌های غربی طرفدار اسرائیل و در رأس آن‌ها آمریکا رایزنی کرده مظلومیت ما و فلسطین را برجسته کند و فضای سیاسی بین‌المللی را علیه جنگ افروزی‌ها و کشتار‌های دسته جمعی و نسل کشی اسرائیل بسیج کند. لذا فضای آمریکا و کشور‌های غربی برای رایزنی سیاسی علیه جنایات نتانیاهو مناسب است. کشور‌های اسلامی هم در این فضا با ایران می‌توانند همراه شوند. فرصت و فضای اتحاد کشور‌های اسلامی خصوصاً عربستان با ایران در امر معرکه‌گیری علیه ترور هنیه و جنایات نتانیاهو مناسب به نظر می‌رسد. به عکس اگر ایران اکنون وارد جنگ شود همه این فضا‌های مناسب برای اتحاد بر علیه توطئه اسرائیل از بین می‌رود و فضا بر ضد ایران چرخش پیدا می‌کند.

محبوبیت‌افزایی برای ایران

از سوی دیگر “سید هادی برهانی”  استاد مطالعات اسرائیل می‌گوید: خودداری ایران از انتقامش از اسرائیل در ازای آتش‌بس در غزه، بر اعتبار و محبوبیت ایران در فلسطین و همچنین همه کشورهای اسلامی خواهد افزود. علاوه‌براین، زمینه تقویت روابط ایران و کشورهای عربی و اسلامی و همچنین کشورهای غربی را فراهم خواهد آورد.

او در گفت‌وگو با انتخاب به اخبار مربوط به اظهار نظر اخیر حماس در باره آتش بس و پیامدهای آن اشاره کرده و می‌گوید:  خبرهایی منتشر شده که به موجب آن برخی طرف‌های غربی و همچنین برخی طرف‌های عربی از جمله خود حماس از ایران خواسته‌اند در مقابل آتش بس در غزه از انجام عملیات نظامی علیه اسرائیل در انتقام از ترور اسماعیل هنیه در تهران خودداری کند و اظهارات نماینده ایران در سازمان ملل هم موید این مطلب است. برهانی می‌گوید: من این ایده را مثبت ارزیابی می‌کنم و معتقدم در صورت پیگیری و اجرای درست آن، ایران می‌تواند از این ایده یک پیروزی و موفقیت چشمگیر بسازد. اولا اگر این خواست صاحبان خون یعنی حماس و سازمان‌های فلسطینی باشد، توجه به آن یا پذیرش آن نوعی احترام به صاحبان حق و خون است.

 آتش بس در غزه برای حماس و مردم فلسطینی این باریکه می‌تواند پایانی بر رنج و عذاب بی پایان آنها باشد و از نظر انسانی و اسلامی کمک بزرگی به مردم فلسطین است.  ثانیا این پایان به نام ایران تمام خواهد شد و بر اعتبار و محبوبیت ایران در فلسطین و همچنین همه کشورهای اسلامی خواهد افزود. علاوه بر این، زمینه تقویت روابط ایران و کشورهای عربی و اسلامی و همچنین کشورهای غربی را فراهم خواهد آورد.

کمک به دولت پزشکیان

برهانی در ادامه به پیامدهای قبول پیشنهاد حماس اشاره کرده و می‌گوید: اگر ایران در پیشبرد درست این ایده موفق شود، می‌تواند بر پرستیژ صلح طلبانه و آشتی‌جویانه و معتدل خود در جهان بیافزاید. همچنین می‌تواند به تصویر بدبینانه از ایران در کشورهای غربی ضربه سختی وارد کند؛ می‌تواند دوستی و نزدیکی به کشورهای منطقه و عربی را تقویت کند و همچنین بر اعتبار خود به عنوان مدافع مردم فلسطین بیافزاید. این امر حتما محبوبیت ایران را در فلسطین و کشورهای اسلامی تقویت می‌نماید و پایان تجاوز اسرائیل به غزه را به نام ایران ثبت خواهد نمود.

برآورد‌های دستگاه‌های امنیتی اسرائیل

در این حال روزنامه اسرائیلی “یدیعوت احارونت” نوشت: بدترین سناریو برای اسرائیل این است که همزمان با حمله دوگانه از سوی ایران و حزب‌الله مواجه شود.
این روزنامه اسرائیلی نوشت:  برآورد‌های دستگاه‌های امنیتی نشان می‌دهد که احتمال حمله دوگانه از سوی ایران و حزب‌الله کاهش یافته است.
به نوشته این روزنامه، پاسخ ایران ممکن است شامل صد‌ها موشک و پهپاد به سمت اسرائیل باشد.همچین حزب‌الله ممکن است ضرباتی نمادین علیه اهدافی واقع در جنوب حیفا انجام دهد.

این روزنامه می‌نویسد: انتظار می‌رود که حمله حزب‌الله گسترده‌ترین حمله از زمان پایان جنگ در سال ۲۰۰۶ باشد. همچنین یودیعوت آآحارنوت پیش بینی می‌کند که حمله حزب‌الله ممکن است از چند ساعت تا چند روز ادامه داشته باشد.دستگاه‌های امنیتی اسرائیل برآورد می‌کنند که حزب‌الله آغازگر حمله خواهد بود.