در چین چه خبر است؟

یک بیماری تنفسی همه‌گیر شده است اما کارشناسان می‌گویند نباید نگران شیوع پاندمی جدید باشید

بعد از اتفاقات سال ۱۳۹۸ و شیوع همه‌گیری کرونا در دنیا حالا همه نگران اخباری هستند که از چین مخابره می‌شود. چهار سال پیش هم رسانه‌ها از شیوع یک «ذات‌الریه با علت ناشناخته» در چین خبر می‌دادند. خیلی زود مشخص شد بیماری آنچنان هم محدود و قابل کنترل نیست و دو سال سیاه را بر دنیا تحمیل کرد.

بعد از اتفاقات سال ۱۳۹۸ و شیوع همه‌گیری کرونا در دنیا حالا همه نگران اخباری هستند که از چین مخابره می‌شود. چهار سال پیش هم رسانه‌ها از شیوع یک «ذات‌الریه با علت ناشناخته» در چین خبر می‌دادند. خیلی زود مشخص شد بیماری آنچنان هم محدود و قابل کنترل نیست و دو سال سیاه را بر دنیا تحمیل کرد. حالا مردمی که مدتی است از شر محدودیت‌های کرونایی رها شده‌اند نگران اخباری هستند که از چین مخابره می‌شود. چین طی چند هفته گذشته شاهد افزایش بیماری‌های تنفسی و مواردی از پنومونی تشخیص داد‌نشده در کودکان بوده است. سازمان بهداشت جهانی از چین خواسته است اطلاعات دقیق‌تری درباره افزایش بیماری‌های تنفسی ارائه دهد.

اولین مورد چه زمانی گزارش شد؟

کمیسیون بهداشت ملی چین اولین مورد یک ذات‌الریه ناشناخته را 23 آبان اعلام کرد. از آن زمان، موارد افزایش یافت که بیشتر آنها منجر به بستری‌شدن در بیمارستان شد. گفته می‌شود که این شیوع عمدتا در پکن پایتخت چین است، اما در شمال شرقی استان لیائونینگ و سایر مناطق نیز رخ داده است. الجزیره هفته گذشته گزارش داد: «یکی از بیمارستان‌های بزرگ در پکن گزارش داده به طور متوسط هر روز حدود هزارو 200 بیمار به اورژانس مراجعه می‌کنند». درخواست سازمان جهانی بهداشت برای اطلاعات بیشتر در مورد افزایش بیماری‌های تنفسی در چین، روز‌های گذشته نگرانی‌هایی را در سطح جهان ایجاد کرد. سازمان جهانی بهداشت پس از این درخواست، اعلام کرد که مقامات بهداشتی هیچ عامل بیماری‌زای جدید یا غیرعادی‌ای در این زمینه مشاهده نکرده‌اند.

از سوی دیگر پزشکان و محققان حوزه بهداشت عمومی نیز گفتند دلیلی برای نگرانی و اعلام هشدار بین‌المللی وجود ندارد. با این حال، تایوان این هفته به شهروندانش به ویژه افراد مسن، کودکان و کسانی که ایمنی بدنشان ضعیف است، توصیه کرد از سفر به چین خودداری کنند.

با گذشت دو هفته از انتشار اخبار این همه‌گیری در میان نظر کارشناسان بهداشتی چندان نگرانی درباره این بیماری دیده نمی‌شود. چرا کارشناسان فکر می‌کنند نیازی به نگرانی در این مورد نیست؟

بیماری‌های تنفسی در حالی در چین رو به افزایش گزارش شده است که این کشور اولین فصل سرما را پس از لغو محدودیت‌های سخت‌گیرانه کووید۱۹ تجربه می‌کند. شیوع بیماری‌های تنفسی در چین زمانی مورد توجه قرار گرفت که سازمان جهانی بهداشت هفته گذشته در راستای برنامه پایش بیماری‌های نوظهور (ProMED) از این کشور خواست اطلاعات بیشتری درخصوص بیماری‌های تنفسی و ذات‌الریه کودکان در چین ارائه دهد.

از سوی دیگر کاربران شبکه‌های اجتماعی عکس‌هایی را از کودکان چینی که روی تخت‌های مراکز درمانی بودند، دست به دست می‌کردند و رسانه‌های محلی در شمال غربی چین نیز ویدئوهایی از بیمارستان‌های شلوغ این کشور منتشر کردند که نگرانی‌ها را در این زمینه تشدید کرد.

بیماری‌های تنفسی در چین تا چه اندازه شیوع پیدا کرده است؟

کمیسیون ملی بهداشت چین، ۱۳ نوامبر در یک کنفرانس خبری اعلام کرد که بیماری‌‌های تنفسی در این کشور رو به افزایش است اما جزئیات بیشتری در این زمینه ارائه نداد. با این حال مقامات چینی به رویترز گفته‌اند مشاهدات آنها نشان می‌دهد آمار شیوع بیماری‌های تنفسی در این کشور مانند فصل سرما در سال‌های «پیش از همه‌گیری کووید ۱۹» است. داده‌ها نشان می‌دهند که شیوع عوامل بیماری‌زا شناخته‌شده‌ای مانند «مایکوپلاسما پنومونیه» که یک عفونت باکتریایی رایج به ویژه در کودکان است با رفع کامل محدودیت‌های کووید ۱۹، از ماه می ‌در چین رو به افزایش بوده است. آنفلوانزا، ویروس سین‌سیشیال تنفسی و آدنوویروس نیز از ماه اکتبر در این کشور افزایش پیدا کرده است.

آیا باید از شیوع «پنومونی مایکوپلاسمایی» نگران بود؟

یکی از نگرانی‌های مطرح‌شده، افزایش بیماری‌های تنفسی ناشی از باکتری «مایکوپلاسما پنومونیه» است که در سایر کشور‌ها نیز شیوع یافته است. ماریا ون کرخو، یکی از مسئولان سازمان بهداشت جهانی، روز چهارشنبه گذشته با اشاره به افزایش «پنومونی مایکوپلاسمایی» در ماه‌های گذشته در برخی کشورها، گفت: «به نظر می‌رسد که حالا شیوع پنومونی مایکوپلاسمایی رو به کاهش است». او در ادامه افزود: «ما با پزشکانی در چین در ارتباط هستیم تا دلیل مقاومت عوامل بیماری‌زا به آنتی‌بیوتیک‌ها را متوجه شویم. البته این مشکل خاص کشور چین نیست، بلکه یک مشکل جهانی به ویژه در منطقه غرب اقیانوس آرام و جنوب شرق آسیا است».

پزشکان چینی و کارشناسان حوزه سلامت در سایر کشورها چندان نگران شیوع بیماری‌های تنفسی در چین نیستند و خاطرنشان کرده‌اند که سایر کشورهای دیگر نیز پس از کاهش محدودیت‌های کووید ۱۹ شاهد افزایش بیماری‌های تنفسی مشابهی بوده‌اند.

یورونیوز در گزارشی می‌نویسد که سیسیل بریون، رئیس بخش اطفال بیمارستان رافلز پکن به آنها گفته: «تاکنون چیزی غیرعادی در این زمینه مشاهده نکرده‌ایم و بیشتر بیماران علائمی مانند سرفه، سرماخوردگی و تب داشته‌اند که کاملا قابل درمان است». ون کرخوف نیز با بیان اینکه افزایش بیماری‌های تنفسی مورد انتظار بود، افزود: «به طور کلی عفونت‌های تنفسی در سراسر جهان افزایش یافته است. با توجه به فصل سرما انتظار می‌رود عفونت‌های تنفسی در میان کودکان مدرسه‌ای نیز افزایش داشته باشد».

خبری از عامل پاتوژن یا میکروب جدید نیست

دکتر حسن رودگری، پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در گفت‌وگو با «شرق» اطلاعات تازه‌ای از این بیماری و میزان شیوع آن بیان کرده است. آن‌چنان که دکتر رودگری می‌گوید خبری از بیماری‌ تازه یا ناشناخته‌ای در چین نیست. او با این توضیح به «شرق» می‌گوید: «به صورت کلی و در یک جمله باید گفت که آنچه در چین اتفاق می‌افتد، یک بیماری جدید و یک عامل بیماری‌زای جدید نیست و پاندمی در کار نیست. سازمان جهانی بهداشت پس از مشاهده افزایش بیماری‌های تنفسی شبیه آنفلوانزا یا سینه‌پهلو به ویژه در تعداد زیادی از کودکان از چین درخواست گزارش کرد. چین وضعیت را بررسی و مستندات را در اختیار سازمان جهانی بهداشت گذاشت. طبق نظریه سازمان بهداشت جهانی هیچ عامل پاتوژن و میکروب جدیدی شناسایی نشد.

دکتر رودگری در بخش دیگری از صحیت‌هایش می‌گوید: «بررسی‌ها نشان می‌دهد که ویروس‌های رایج آنفلوانزا، RVS و آدنوویروس عامل اصلی شیوع بیماری‌های تنفسی در چین هستند که هیچ‌کدام جدید نیستند و در تمام جهان در این فصل باعث بیماری تنفسی می‌شوند».

اما چرا چین دچار چنین شیوع گسترده‌ای شده؟ دکتر رودگری در پاسخ به «شرق» می‌گوید: «باید گفت این اولین پاییز و زمستانی است که چین محدودیت‌های سختگیرانه بهداشت فردی و اجتماعی در سطح ملی مانند پوشیدن اجباری ماسک و رعایت فاصله را که نزدیک چهار سال به دلیل پاندمی کرونا اعمال کرده بود برداشته است. برای همین ویروس‌های دیگر که تحت‌الشعاع محدودیت‌ها بودند به‌طور ناگهانی فرصت گسترش بیشتر یافتند.

در دوران پاندمی قوانین بهداشت فردی و اجتماعی مانند پوشیدن ماسک، حفظ فاصله اجتماعی، شستن دست، استفاده از مواد ضدعفونی مثل الکل، قرنطینه‌های فردی و عمومی باعث شده بود تا سایر ویروس‌ها و میکروب‌ها نیز از لحاظ شیوع و سرایت کمتر شوند، ازاین‌رو حتی از آنفلوانزا و سرماخوردگی‌ها و سایر بیماری‌های تنفسی منتقله از هوا یا بیماری‌های منتقله از دست آلوده نیز کاسته شد.

اکنون در چین به دلیل برداشته‌شدن این قوانین میکروب‌ها فرصت بیشتری برای شیوع پیدا کردند و آمار ابتلا به بیماری‌های عفونی تنفسی به طور ناگهانی بالا رفت که احتمالا تا سال بعد به تعادل خود باز خواهد گشت. جا دارد به مردم عزیز توصیه شود که رعایت بهداشت فردی در هر شرایطی اثرگذار و معقول است و از احتمال ابتلا می‌کاهد.

دکتر رودگری در بخش پایانی توضیحاتش در این زمینه به «شرق» می‌گوید: «به افراد مسن‌تر (بالای ۵۰ سال) یا کسانی که بیماری زمینه‌ای یا ضعف دارند، تأکید می‌شود که بهداشت فردی و اجتماعی، پرهیز از رفتن به محیط یا جمع‌های پرخطر، تماس با افراد مشکوک به بیماری‌های مسری، شستن دست‌ها، پوشیدن ماسک در محل‌های با ریسک بالا و دریافت واکسن‌های آنفلوانزا و تکمیل واکسیناسیون کرونا را در دستور کار خود داشته باشند؛ چون حتی بیماری‌های رایج و معمول برای آنها خطرناک‌تر است. این توصیه فارغ از وجود یا نبود هرگونه پاندمی و آندمی است و به‌ویژه در هر پاییز و زمستان باید به آن توجه داشته باشند».

این عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی در ادامه می‌گوید: «وضعیت در چین به گفته خودشان تحت کنترل است و سازمان جهانی بهداشت هم اعلام کرد که نیاز به زدن آلارم بین‌المللی نیست. هرچند کشورهایی مثل تایوان به افراد مسن یا دچار ضعف ایمنی درباره سفر به چین هشدار داده‌اند؛ ولی این یک هشدار محتاطانه عمومی است و پاندمی در جریان نیست».

دکتر رودگری در ادامه می‌گوید: «البته سازمان جهانی بهداشت درباره شیوع عفونت تنفسی (پنومونی) مایکوباکتریایی نه‌فقط در چین؛ بلکه در دیگر نقاط دنیا اظهار نگرانی کرد؛ چون افزایش شیوع نامعمولی داشت. هرچند این شیوع خوشبختانه در حال کاهش است. این باکتری احتمال گسترش بین‌المللی ندارد و فقط مقاومت دارویی در برابر آن باعث نگرانی بود. هم‌وطنان عزیز لازم نیست درباره آن نگران باشند. سینه‌پهلو یا پنومونی تیپ A مایکوباکتریایی از قدیم در ایران و دیگر کشورها بوده و در فصول سرد بیشتر دیده می‌شود. کلا درباره بروز بیش از حد و نامعمول انواع بیماری‌های تنفسی در ایران مثل آنچه در چین اتفاق افتاده، فعلا جای نگرانی نیست و ایران سال گذشته سطح محدودیت‌ها را کاهش داد و پیک‌های دیگر بیماری‌های تتفسی غیر کرونا در نتیجه کاهش محدودیت را به نوعی از سر گذرانده است. به نظر می‌رسد فعلا آلودگی هوا عامل خطرسازتری باشد که ریه‌های مردم را تهدید می‌کند و باید به آن پرداخت».

پاندمی جدید؛ جای نگرانی نیست؟

دکتر رودگری بخش پایانی صحبت‌هایش را به موضوعاتی اختصاص داد که موجب نگرانی مردم شده است. با ایشان درباره نگرانی عمومی در زمینه ایجاد پاندمی جدید صحبت کردیم. دکتر رودگری در پاسخ می‌گوید «همان‌طورکه اشاره شد، چنین امکانی وجود ندارد. هیچ‌کدام از عوامل بیماری‌زای ویروسی و باکتریایی موجود در شیوع بیماری‌های تنفسی امسال چین به دلیل ماهیت بیماری‌زایی، قدرت سرایت و دیگر مشخصات ژنتیکی و اپیدمیولوژیک امکان ایجاد پاندمی (جهان‌گیری) ندارند و همگی جزء عوامل رایج فصلی هستند. همان‌طورکه هم دکتر ماریا فان کراکف، مشاور فنی ارشد سازمان جهانی بهداشت و هم دکتر مندی کوهن، مدیر CDC آمریکا، بر غیر جدید بودن بیماری‌های تنفسی شایع‌شده در چین تأکید داشتند.

واکنش چین به نگرانی‌های جهانی

می فنگ، سخنگوی وزارت بهداشت چین، درباره نگرانی‌های سازمان بهداشت جهانی (WHO) خاطرنشان کرد که ویروس «آنفلوانزا» و دیگر عوامل بیماری‌زا موجب تشدید این بیماری تنفسی در مناطق شمالی از جمله شهر پکن شده است. رسانه‌های چینی در گزارشی اعلام کردند که از روز سه‌شنبه (۳۰ آبان) پکن وارد دوره بیماری‌های تنفسی شد؛ به‌طوری‌که تعداد کسانی که دچار بیماری آنفلوانزا شده‌اند، در حال افزایش است.

کارشناسان مرکز پیشگیری و کنترل بیماری پکن در این زمینه تأکید کردند «آنفلوانزا، آدنوویروس و ویروس سنسیشیال تنفسی» سه ویروسی هستند که در کودکان بیمار مشاهده شده است. خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی نوشت: به‌ندرت پیش می‌آید که سازمان جهانی بهداشت درخواست اطلاعات بیشتری از کشورها کند؛ اما افزایش بیماری تنفسی در پکن موجب شده تا مقامات این سازمان از روش مکانیسم حقوق بین‌الملل درخواست اطلاعات بیشتری از مقامات چینی کنند.

مقامات سازمان جهانی بهداشت با اشاره به اینکه گزارش‌های وزارت بهداشت نشان می‌دهد که افزایش پذیرش کودکان در بیمارستان‌ها به دلایل بیماری‌هایی از جمله «عفونت باکتریایی، ویروس سنسیشیال تنفسی (RSV)، آنفلوانزا و سرماخوردگی» است، باز هم خواستار ارائه توضیحات بیشتری درباره این بیماری‌های تنفسی کودکان از مقامات پکنی شدند. ظهور گونه‌های جدیدی از ویروس «آنفلوانزا» یا دیگر ویروس‌هایی که امکان انتقال آن به دیگران میسر است، معمولا در بیماری تنفسی گزارش می‌شود، مانند: ویروس‌های «سارس» و «کووید ۱۹» که ابتدا نوعی غیرمعمول از بیماری ذات‌الریه گزارش شدند.

دولت چین اعلام کرده که برآورد اولیه نشان می‌دهد پس از رفع محدودیت‌های کرونایی و کاهش رعایت پروتکل‌ها، ویروس‌های تنفسی در کودکان شایع شده و کشورهای دیگر نیز پس از رفع محدودیت‌های کرونایی، شاهد افزایش ویروس‌های تنفسی از‌جمله سنسیشیال تنفسی (RSV) بوده‌اند. می‌ فنگ از مقامات محلی خواست تا فضای بیشتری در اختیار بیماران تب‌دار گذاشته شود و واکسیناسیون را در میان کودکان و افراد مسن ترویج کنند؛ زیرا چین در فصل زمستان پس از رفع محدودیت‌های کرونایی با موجی از بیماری‌های تنفسی دست‌و‌پنجه نرم خواهد کرد.

سازمان بهداشت جهانی چه گفته است؟

سازمان بهداشت جهانی از چین در خواست کرده تا اطلاعات بیشتر اپیدمیولوژیک و بالینی و همچنین نتایج آزمایشگاهی از شیوع گزارش‌شده در بین کودکان ارائه دهد. همچنین اطلاعات بیشتری درباره روند گردش پاتوژن‌های شناخته‌شده را که از طرف مقامات چینی ارجاع شده، درخواست کرده است. یک مقام سازمان جهانی بهداشت گفت: افزایش بیماری‌های تنفسی به اندازه قبل از همه‌گیری کووید 19 نیست و مجددا تأکید کرد که هیچ عامل بیماری‌زای جدید یا غیرمعمولی در موارد اخیر یافت نشده است. ماریا فان کراکف از سازمان بهداشت جهانی، گفت که افزایش بیماری‌ها پس از برداشته‌شدن محدودیت‌های همه‌گیر انتظار می‌رود. او گفت: «این چیزی است که اکثر کشورها یک یا دو سال پیش با آن برخورد کردند». کروتیکا کوپالی که در برنامه اضطراری سازمان جهانی بهداشت حضور دارد، در ایکس نوشت «شیوع این بیماری می‌تواند هر چیزی باشد».

او درباره نتیجه‌گیری سریع هشدار داد و گفت: «نکته این است که ما به اطلاعات در این زمینه نیاز داریم». سازمان جهانی بهداشت گفته د‌رحالی‌که به دنبال اطلاعات بیشتر است، به مردم چین توصیه می‌کند تا از اقداماتی برای کاهش خطر ابتلا به بیماری‌های تنفسی پیروی کنند. این اقدامات شامل واکسیناسیون، حفظ فاصله از افراد بیمار، ماندن در خانه در هنگام بیماری، انجام آزمایش‌ها و مراقبت‌های پزشکی در صورت لزوم، زدن ماسک در صورت لزوم، اطمینان از تهویه خوب و شستن منظم دست‌هاست. به طور کلی در صورت امکان، افراد باید در صورت تجربه علائم حاکی از بیماری تنفسی از سفر اجتناب کنند. در صورت بروز علائم در طول سفر یا بعد از آن، بهتر است مسافران به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشند و سابقه سفر را با ارائه‌دهنده مراقبت‌های بهداشتی خود در میان بگذارند. این سازمان توصیه کرده تا افراد فعلا از سفر به چین خودداری کنند.