چالش‌های حقوقی درج نام سپاه در فهرست تروریسم

محسن رفیق: چند روز پس از تصمیم پارلمان اروپا برای وارد کردن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست گروه‌های تروریستی، واکنش‌ها به این اقدام ضد ایرانی همچنان ادامه دارد. این در شرایطی است که برخی مسوولان ایرانی همچنان بر بی‌اهمیت خواندن این تصمیم اروپا اصرار داشته و از سوی دیگر امکان اجرایی شدن آن را به آسانی مقدور نمی‌دانند. با این حال، سپاه پاسداران پیش از این نیز، تحت تحریم چهار رژیم حقوقی اتحادیه اروپا قرار داشت. این بار اما افراد و نهادهایی که یا عضو سپاه پاسداران بوده و یا با آن ارتباط دارند نیز تحت تحریم‌های حقوقی قرار گرفته‌اند.

در همین زمینه، سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا مدعی شد که برای قرار گرفتن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا، ابتدا یک کشور عضو این اتحادیه باید درخصوص آن تصمیم‌گیری کند و آن را برای گفت‌وگو به شورای اروپا بیاورد. به گزارش ایسنا، پیتر استانو، سخنگوی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در کنفرانسی خبری در پاسخ به سوال ایندیپدنت فارسی درخصوص قرارگیری نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست سازمان‌های تروریستی عنوان کرد: «از آنجایی که تصمیم پارلمان اروپا، تصمیم یک نهاد مستقل اتحادیه اروپا است، ما در کمیسیون اروپا امکان زیادی برای اظهارنظر درخصوص آن نداریم؛ البته تصمیم در این‌باره که مربوط به سیاست خارجی است، برعهده دولت‌های عضو می‌باشد که در شورای اروپا درخصوص این مسئله تصمیم خواهند گرفت.» او ادامه داد: «اما نکته‌ مهمی که باید به خاطر داشته باشیم این است که سپاه پاسداران پیشاپیش تحت تحریم 4 رژیم حقوقی اتحادیه اروپا قرار دارد. این چیزی است که باید آن را به خاطر بسپاریم. افراد یا نهادهایی که یا عضو سپاه پاسداران هستند یا با آن ارتباط دارند تحت تحریم‌های حقوقی قرار گرفته‌اند اما وقتی که نهاد در پارلمان به عنوان گروه تروریستی شناخته می‌شود، دیگر آن مسئله در سطح اتحادیه اروپا نمی‌باشد چراکه که در ابتدا یکی از کشورهای عضو و مقام‌های دولتی آن باید چنین تصمیمی اتخاد کنند.» استانو تصریح کرد: «کمیسیون اروپا در جایگاه یک نهاد پیشاپیش موضع روشن خود را در این‌باره اعلام و رئیس‌ کمیسیون در این خصوص صحبت کرده است اما باز تاکید می‌کنم که برای قرار گرفتن سپاه در فهرست گروه‌های تروریستی در ابتدا به تصمیم مقام‌های رسمی یکی از کشورهای عضو نیاز است تا این موضوع برای بحث به شورا بیاید و پس از گفت‌وگو، تصمیم در این‌باره با اجماع اتخاذ خواهد شد.» در همین حال، هانا نیومن، یک عضو پارلمان اروپا نیز روز گذشته با انتشار یک پیام توئیتری از تصویب قطعنامه ضد ایرانی در جلسه پارلمان اروپا با اکثریت آرا خبر داد. این عضو آلمانی پارلمان اروپا نوشت که در این قطعنامه از اتحادیه اروپا خواسته شده است تا نام سپاه پاسداران ایران در فهرست به اصطلاح تروریستی این اتحادیه قرار گیرد و تحریم‌های علیه این نهاد افزایش یابد. به گفته نیومن، همچنین در این بیانیه مداخله‌جویانه از آنچه اعتراضات در ایران عنوان شده، حمایت شده است.

از سوی دیگر، وزارت خارجه آلمان عنوان کرد که قرار دادن نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در لیست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا با موانع حقوقی مواجه است. به گزارش خبرگزاری آناتولی، کریستوفر برگر، سخنگوی وزارت خارجه آلمان در کنفرانسی خبری در برلین در رابطه قرارگیری سپاه پاسداران در لیست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا گفت: «موضع ما که وزیر خارجه بارها آن را تکرار کرده، این است که این کار از لحاظ سیاسی منطقی است اما خاطرنشان نیز کرده‌ایم که این کار نه تنها با موانع سیاسی بلکه با موانع حقوقی مواجه است.»

در همین حال، وزیر خارجه سوئد نیز در گفت‌وگو با همتای ایرانی خود بر غیرالزام‌آور بودن قطعنامه ضدایرانی تاکید کرد. به گزارش ایسنا، توبیاس بیلستروم، وزیر امور خارجه سوئد در گفت‌وگوی تلفنی با حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه ایران در خصوص قطعنامه اخیر پارلمان اروپا علیه سپاه پاسداران انقلاب اسلامی اظهار کرد که این قطعنامه غیرالزام‌آور است. او همچنین بر اهتمام کشورش در دوره ریاست بر اتحادیه اروپا برای گسترش گفت‌وگو ها میان اتحادیه اروپا و ایران تاکید کرد.

در واکنشی دیگر، یک مقام رده بالا اتحادیه اروپا نیز مخالفت خود را با قرارگیری نام سپاه در لیست گروه‌های تروریستی را اعلام کرد. به گزارش ایسنا، لارنس نورمن، خبرنگار وال استریت ژورنال در صفحه رسمی خود در توییتر به نقل از یک مقام ارشد اتحادیه اروپا نوشت که قرارگیری نام اتحادیه اروپا در لیست گروه‌های تروریستی ایده خوبی نیست چراکه از پیشروی در باقی مسائل جلوگیری می‌کند. این مقام ارشد اتحادیه اروپا همچنین در پاسخ به سوالی مبنی بر ارسال موشک‌های بالستیک ایرانی به روسیه اذعان کرد: «اتحادیه اروپا هیچ مدرکی دال بر اینکه ایران درحال ارسال موشک‌های بالستیک به روسیه است ندارد.»

با این حال، یک سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان در یک نشست خبری به سوالی درباره تاثیر اعمال تحریم‌های بیشتر بر برنامه هسته‌ای ایران پاسخ داد. به گزارش خبرگزاری رویترز، یک سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان امروز در یک نشست خبری در پاسخ به این سوال که آیا اعمال تحریم‌های بیشتر علیه ایران می‌تواند مانع دست‌یابی ایران به یک سلاح هسته‌ای شود، گفت: «در حال حاضر، تمرکز سیاست ما بر افزایش فشار بر رژیم ایران است.» این سخنگوی وزارت امور خارجه آلمان همچنین گفت که انتظار می‌رود وزرای امور خارجه اتحادیه اروپا در نشست بعدی‌شان در شورای روابط خارجی اروپا،‌ با اعمال تحریم‌های بیشار بر اعضای سپاه پاسداران ایران موافقت کنند. این نشست، دوشنبه 3 بهمن برگزار خواهد شد.

در همین زمینه، سید عباس موسوی سفیر جمهوری اسلامی ایران در جمهوری آذربایجان در پی صدور قطعنامه در پارلمان اروپا که خواستار قرار گرفتن سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در فهرست گروه‌های تروریستی شده است، روز گذشته در توئیتی نوشت: «سازمان‌های تروریستی از ۲۰۰۴ تا ۲۰۱۷ به ویژه بازه زمانی ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۷ که داعش بخش‌های وسیعی از عراق و سوریه را تحت کنترل داشت، حملات زیادی را از شمال تا جنوب اروپا طراحی و اجرا کردند.» او یادآور شد: اگر سپاه پاسداران ایران نبود، آنها هنوز -ژانویه ۲۰۲۳- باید در خیابان‌های خود جنازه جمع می‌کردند.»

از سوی دیگر حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران و توبیاس بیلستروم، وزیر امور خارجه سوئد در گفت‌وگوی تلفنی در خصوص مسائل مورد علاقه دو جانبه و بین‌المللی تبادل نظر کردند. به گزارش ایسنا، وزیر امور خارجه کشورمان در این گفت‌وگو ضمن انتقاد شدید از موضع غیرسازنده پارلمان اروپا در قبال سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ابراز امیدواری کرد در دوره ریاست سوئد بر اتحادیه اروپا، روابط اتحادیه اروپا و جمهوری اسلامی ایران در مسیر سازنده ادامه یابد. وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد: «اقدامات مخرب پارلمان اروپا در قبال سپاه پاسداران انقلاب اسلامی خلاف منشور سازمان ملل متحد است.»

رئیس دستگاه دیپلماسی اضافه کرد: «سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نقش سازنده ای در مبارزه با گروه تروریستی داعش در عراق، سوریه و منطقه غرب آسیا داشته و با نابودی داعش، پایتخت های اروپایی را از شر حملات این گروه تروریستی نجات داد. بنا بر این اروپاییها مدیون مجاهدت های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مسیر مبارزه با تروریسم هستند.» این در شرایطی است که در نسخه اصلی گزارش سالانه اجرای سیاست خارجی و امنیتی اتحادیه اروپا که توسط دیوید مک‌آلیستر، رئیس کمیته روابط خارجی اتحادیه اروپا تهیه شد، «سرکوب خشن معترضان در ایران توسط سپاه پاسداران» محکوم شده بود. در اصلاحیه پیشنهادی این بخش از گزارش، متن قبلی حفظ شده، اما درخواست اضافه شدن نام سپاه پاسداران به فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا گنجانده شد. پیشتر سید نظام‌الدین موسوی، سخنگوی هیات رییسه مجلس شورای اسلامی درباره هرگونه اقدام پارلمان اروپا علیه سپاه هشدار داده بود. او گفته بود: «اگرچه در عالم واقع، تحریم و تروریستی نامیدن سپاه پاسداران توسط کشورهای غربی فاقد ارزش عملی و صرفا یک مانور تبلیغاتی پوچ و رذیلانه است؛ اما از منظر سیاسی، پارلمان‌های اروپایی بدانند هر مصوبه ای علیه سبزپوشان انقلاب با پاسخ قاطع و مصوبات متقابل مجلس ایران مواجه خواهد شد.»

ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در توییتی در واکنش به اقدام پارلمان اروپا در قرار دادن سپاه در لیست گروه های تروریستی نوشت :« رژیم آپارتاید اسرائیل بزرگ‌ترین هویت تروریستی سازمان یافته جهان، رژیم انگلیس بنیانگذار و رژیم آمریکا بزرگ‌ترین حامی آن است. علت خشم کلوپ جهانی تروریستها از سپاه روشن است؛ سپاه بزرگ‌ترین نهاد ضدتروریسم جهان است.»