نجات برجام در حاشیه سفر رئیسی و باقری به نیویورک؟

روزنو :رئیسی درحالی امروز برای حضور در نشست سالانه مجمع عمومی سازمان ملل راهی نیویورک شد که سال گذشته در اولین سال حضورش در پاستور یکی از غایبان این مجمع بود و تنها حضوری مجازی داشت.

کتایون مافی؛ همه ساله رهبران کشور‌های مختلف برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل عازم نیویورک می‌شوند. رؤسای جمهوری ایران نیز در ادوار مختلف با شرکت در مجمع عمومی و سخنرانی، مواضع و سیاست‌های کشورمان از طریق تریبون سازمان ملل اعلام کرده و البته در حاشیه آن نیز رایزنی های دیپلماتیک مهمی داشته اند.

اولین حضور رئیسی در نیویورک

در همین راستا ساعاتی پیش ابراهیم رئیسی رئیس جمهوری به منظور شرکت در هفتاد و هفتمین نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد عارم نیویورک شد.

بنا بر آنچه دولت اعلام کرده است، رئیس جمهور در این سفر علاوه بر سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل متحد و نشست سازمان آموزشی یونسکو، با تعدادی از سران کشورهای شرکت کننده در مجمع عمومی نیز دیدار و گفتگو خواهد کرد و دیدارهای جانبی دیگری نیز خواهد داشت.

سال گذشته رئیسی در نخستین ماه‌های تصدی پست ریاست جمهوری به نیویورک سفر نکرد و تنها سخنان ضبط شده او به صورت ویدئویی در مجمع عمومی پخش شد.

از رجایی تا روحانی

بارزترین حضور ایران در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی شهید رجایی بود که رژیم‌بعث عراق را به عنوان آغازگر جنگ تحمیلی به شدت محکوم کرد و نظام حاکم بر کشور‌های جهان را به باد انتقاد گرفت.

سال ۶۶ و ۱۰ ماه پیش از پایان جنگ، نیز آیت الله خامنه‌ای به عنوان رئیس جمهور وقت در مجمع عمومی سازمان ملل سخنرانی کرد و محور عمده این سخنرانی مصلحت‌گرایی بود و‌ ایشان بر حق بودن سخنان شهید رجایی درباره جنگ جهانی علیه ملت ایران و اقدامات ضد بشری صدام تاکید کردند.

در سال ۷۰ نیز آیت الله هاشمی رفسنجانی به عنوان رئیس جمهور وقت ایران سخنرانی کرد، هرچند که متنی از سخنان او منتشر نشد اما در خاطرات خود نوشته است که پس از سخنرانی‌اش، صف‌های بسیاری برای گفتگو با او بسته شده بود امری که مرسوم نبوده و کمتر اتفاق می‌افتد.

پس از آن سخنرانی سیدمحمد خاتمی با پیشنهاد ایده گفت‌وگوی تمدن‌ها بود که توانست در سازمان ملل و از سوی مجمع عمومی به‌عنوان یک نظریه انترناسیونالیستی و جهان‌شمول مورد توجه قرار گیرد. حضور بیل کلینتون در سخنرانی خاتمی و تلاش برای دیدار دو رئیس جمهور که به نتیجه نرسید، از حواشی سفر خاتمی به نیویورک بود.

محمود احمدی‌نژاد در میان رؤسای دولت ایران طی هشت سال ریاست‌جمهوری خود هشت بار در مجمع عمومی سازمان ملل حضور یافت اما سخنرانی ها‌ی احمدی نژاد در مجمع عمومی سازمان ملل عموما با واکنش های منفی روبرو شد.

روحانی نیز در همه سال‌های ریاست جمهوری‌اش به نیویورک رفت و به سخنرانی پرداخت. محور اصلی نخستین سخنرانی او تنش زدایی و شفاف‌سازی سیاست خارجی و مذاکره محور بودن دولتش بود.دیدارهای دیپلماتیک روحانی در سالهای بعد حضورش در مجمع عمومی سازمان ملل بارها و بارها خبرساز شد و البته تماس تلفنی با اوباما در زمان بازگشت از یکی از این سفرها از جنجالی ترین حواشی حضور روحانی در نیویورک بود .

حضور معنادار باقری در هیات همراه رئیسی در نیویورک

اما سفر رئیسی به نیویورک در روزهایی صورت می‌گیرد که مذاکرات احیای توافق برجام به بن بست رسیده است. هرچند که رئیسی در مصاحبه‌ای پیش از این سفر تأیید کرد که برنامه‌ای برای دیدار با بایدن در این سفر ندارد اما به نظر می‌رسد گفتگو‌هایی پشت پرده همراهان دو طرف صورت گیرد.

حتی عده‌ای حضور باقری در میان همراهان رئیس جمهور را نشانه‌ای از این مذاکرات پشت پرده عنوان کرده‌اند. این احتمال بعد از آن قوت گرفت که محمد مرندی مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران در توئیتی نوشت: این همراهی فرصت خوبی برای تروئیکای اروپا خواهد بود تا آمریکا را ترغیب کنند به گونه‌ای هدفمند، معدود مسائل باقی‌مانده را حل‌وفصل کند.

در این میان برخی از منابع خبری با اشاره به دیدار‌های رئیسی با مقامات روسیه و چین در حاشیه اجلاس شانگ‌های بر این باورند که این گفتگو‌های پشت پرده ادامه گفتگو‌ها در حاشیه اجلاس شانگ‌های است.
رئیسی زیر ذره بین

اما چگونگی شرکت و حضور رئیس جمهور در این نشست سالیانه از جمله نکاتی است که در میان تحلیلگران مورد سؤال است؟

سخنرانی بایدن و رئیسی در یک روز برنامه‌ریزی شده و از منظر افکار عمومی این سؤال مطرح است که آیا رئیس جمهور می‌خواهد مواضع سنتی و کلاسیک ایران را در باب مسائل بین‌المللی و منطقه‌ای مطرح کند یا اینکه به‌عنوان نماینده ملت ایران پشت تریبون قرار گیرد و نیاز‌ها و خواسته‌ها کشورمان را از نظام بین‌الملل و در راستای همین جایگاه بیان کند و به بیان دیدگاه‌های جدید برای حل و فصل مناقشات منطقه‌ای و بین‌المللی بپردازد.

برخی پیش بینی ها حاکی از این است که سخنرانی رئیسی با رویکردی انقلابی اما نرم و بدون هیجان خواهد بود. برجام و ضرورت تعهد کشورها خصوصا آمریکا، تحریم های ظالمانه علیه ایران، بحران های منطقه و نظم عادلانه جهانی و چندجانبه گرایی از محورهایی است که پیش بینی می شود در سخنرانی رئیسی ردپایی داشته باشند.

کارشناسان تأکید دارند نحوه ارائه و محتوای سخنرانی و نحوه ارائه آن در مجمع عمومی بر تاثیرگذاری و پذیرش آن اثرگذار خواهد بود.

منبع:قرن نو