تلاش رژیم صهیونیستی برای به تأخیر افتادن توافق هسته‌ای تا زمان انتخابات میان‌دوره‌ای نمایندگان امریکا
برجام، پشت درِ کنگره
«اسرائیل کماکان ادعا می‌کند که اگرچه تهران افکار عمومی را برای امضای توافق آماده می‌کند، اما شکاف بر سر موضوعات کلیدی میان طرف‌های مذاکره‌کننده هنوز زیاد است.»
روزنو :
روزنو :محسن رفیق: هفته‌هاست مذاکرات برجامی و ردوبدل پاسخ‌ها میان ایران و آمریکا با واسطه‌گری نماینده اتحادیه اروپا بر سر برخی اختلافات باقی مانده برای احیای برجام جریان دارد. فارغ از پاسخ اولیه تهران به متن پیش‌نویس نخست که با واکنش مثبت طرف‌های اروپایی و روسیه و چین روبرو شد، ارسال پاسخ‌های بعدی با صرف زمان بیشتری روبرو شد. تا کنون هر یک از طرف‌ها با ارسال پاسخ خود مدعی شده‌اند که پیشنهادات و پاسخ‌شان راه را برای توافق باز گذاشته اما تنها راهی که هنوز باز نیست، راه بازگشت به توافق است. در این میان تحولات داخلی هر یک از کشورها و گذشت زمان، بر روند مذاکرات و احیای برجام و کاهش انگیزه افکار عمومی و دولت‌ها بسیار تأثیرگذار بوده است. انتخابات کنگره آمریکا که تا دو ماه دیگر برگزار می‌شود و می‌تواند تعیین‌کننده سرنوشت دولت جو بایدن در آینده باشد، افزایش فشارها به اروپا برای تأمین امنیت و انرژی در بحبوحه تنش با روسیه، افزایش فشارهای اقتصادی در ایران، تنش میان روسیه و آمریکا و تنش میان آمریکا و چین از جمله تحولات بارزی است که در این روند مشاهده می‌شود.برخی کارشناسان بر این نظرند که آمریکا در تلاش است مذاکرات بازگشت را با توجه به نزدیکی انتخابات کنگره تا دو ماه دیگر ادامه دهند و برخی بر این نظرند که با توجه به مشکلات اروپا برای تأمین امنیت و انرژی خود به برجام نیاز دارند و دیر یا زود شاید یکی دو هفته دیگر توافق شود. در همین زمینه، مشاور تیم مذاکره‌کننده ایران در مذاکرات وین تأکید کرد: «زمستان نزدیک است و اتحادیه اروپا با بحران انرژی فلج‌کننده مواجه است.» او ادامه داده است: «ایالات‌متحده در زمان اوباما به‌طور سیستماتیک توافق را نقض کرد و در زمان ترامپ و بایدن حداکثر فشار را علیه شهروندان بی‌گناه اعمال کرد. ازاین‌رو، ایران ابهامات یا خلأهای متن را نمی‌پذیرد.»
از سوی دیگر روز گذشته، سخنگوی منطقه‌ای وزارت خارجه آمریکا نیز تأکید کرد که پاسخ ایران را بررسی می‌کنیم و در زمان مناسب از طریق واسطه اروپایی پاسخ می‌دهیم. ساموئل وربرگ، سخنگوی منطقه‌ای وزارت خارجه آمریکا در گفت‌وگو با شبکه الشرق گفت: «حتی در صورت بازگشت به برجام، آمریکا سازوکار و ابزارهای لازم برای تعامل با چالش‌های امنیتی ایران به‌ویژه برنامه موشکی که تهدید برای امنیت آمریکا و هم‌پیمانان آن در خاورمیانه است را دارد.» او گفت که آمریکا از پیشنهاد بستن پرونده تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در خصوص برنامه هسته‌ای ایران که شرط تهران برای بازگشت به برجام است، حمایت نمی‌کند.سخنگوی وزارت خارجه آمریکا تأکید کرد: «واشنگتن بر این باور است که نباید تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را به شروط بازگشت به توافق هسته‌ای ربط داد زیرا با توجه به معاهده منع اشاعه هسته‌ای، ایران ملزم به همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.» وربرگ در ادامه خاطرنشان کرد که کشورش در خصوص پاسخ ایران به پیشنهاد اتحادیه اروپا برای احیای برجام با هم‌پیمانان خود مشورت می‌کند و بعد از پایان این مشورت‌ها، آمریکا پاسخ خود را به اتحادیه اروپا که رابط و هماهنگ‌کننده مذاکرات است، ارسال خواهد کرد.او با اشاره به اینکه آمریکا با هم‌پیمانان اروپایی و عضو برجام یعنی انگلیس، فرانسه و آلمان مشورت می‌کند خاطرنشان کرد: «باید پاسخ ایران را بررسی کنیم و در زمان مناسب از طریق واسطه اروپایی پاسخ دهیم.» این مقام آمریکایی گفت: «تأخیر در امضای توافق هسته‌ای خطر فعالیت‌های ایران را افزایش می‌دهد، هر روزی که بدون نظارت و محدودیت بر برنامه هسته‌ای ایران می‌گذرد این امکان را به دولت ایران می‌دهد تا از فرصت استفاده کند تا برنامه هسته‌ای خود را گسترش دهد و آن را تقویت کند.»
سخنگوی منطقه‌ای وزارت خارجه آمریکا همچنین در خصوص فعالیت‌های ایران در خاورمیانه هم گفت: «واشنگتن از همان ابتدای مذاکرات احیای برجام با هم‌پیمانان خود در خاورمیانه مشورت می‌کرد. با توجه به فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده ایران و حمایت از تروریست‌ها در منطقه نباید به این کشور اجازه دهیم که به سلاح هسته‌ای دست یابد.» وربرگ ادامه داد: «توافق هسته‌ای باعث نمی‌شود که ما برنامه موشکی ایران را فراموش کنیم زیرا این امر خطری بزرگ برای آمریکا و هم‌پیمانان آن در منطقه است.»در همین حال، مقام‌های صهیونیستی نیز همچنان تلاش می‌کند که بر موضع آمریکا در این پرونده تأثیر بگذارد. در همین زمینه، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی با بیان اینکه رئیس موساد امروز به واشنگتن می‌رود تا خطرات توافق هسته‌ای را شرح دهد، تأکید کرد که موضع تل‌آویو در خصوص این توافق تداوم فشار برای ممانعت از امضای آن است. به گزارش شبکه الجزیره، یائیر لاپید، نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی گفت که سیاست ما در رابطه با توافق هسته‌ای ایران تداوم فشار برای ممانعت از امضای توافق است. نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی تأکید کرد که رئیس سازمان جاسوسی این رژیم، امروز راهی واشنگتن خواهد شد تا موضع تل‌آویو در خصوص خطرات پنهان در توافق هسته‌ای ایران را به آمریکایی شرح دهد. او همچنین گفت که این رژیم کمپین گسترده‌ای برای ممانعت از امضای توافق هسته‌ای میان ایران و ابرقدرت‌ها به راه انداخته است. لاپید همچنین گفت که واشنگتن ملاحظات تل‌آویو در خصوص متن توافق هسته‌ای را در نظر گرفته است.از سوی دیگر، یک مقام امنیتی رژیم صهیونیستی در اظهاراتی مطرح کرد که با وجود تلاش‌های این رژیم برای متقاعد کردن دولت بایدن جهت امضا نکردن توافق هسته‌ای، آمریکا مصمم است این توافق احیا شود. به گزارش روزنامه صهیونیستی یدیعوت آحارانوت، یوسی کوپرواسر، ژنرال بازنشسته و عضو ارشد مرکز امور عمومی بیت‌المقدس و رئیس پیشین واحد تحقیقات در اطلاعات نظامی ارتش رژیم صهیونیستی گفت: «این رژیم به تلاش برای استفاده از تمامی کارت‌هایش به‌منظور متقاعد کردن آمریکایی‌ها جهت بازنگشتن به توافق هسته‌ای استفاده می‌کنند.»کوپرواسر گفت: «تا وقتی توافق نهایی نشده است، باید کاری بکنیم، مطمئنا سفر رئیس موساد به واشنگتن، کارت اصلی ما است.»
او با اشاره به تلاش‌های کارشکنانه رژیم اسراییل در زمینه احیای توافق هسته‌ای، گفت که این رژیم پیامش را به تمامی بخش‌های دولت آمریکا منتقل می‌کند و رئیس موساد در سفر آتی‌اش به واشنگتن با روسای جامعه اطلاعاتی آمریکا دیدار خواهد کرد. این ژنرال بازنشسته رژیم صهیونیستی می‌گوید، باوجوداینکه رژیم اسراییل تمام تلاشش را می‌کند تا آمریکا را متقاعد کند که بازگشت آن به توافق کار اشتباهی خواهد بود، به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها برای بازگشت به توافق به‌شدت مصمم هستند چون می‌خواهند در موقعیت فعلی از هرگونه ضرورت تقابل با ایران خودداری کنند.در همین حال، روزنامه هاآرتص در گزارش خود با اذعان به تلاش بی‌وقفه صهیونیست‌ها برای ممانعت از احیای توافق هسته‌ای 2015 نوشت که مقامات اسرائیلی به استفاده از چندین تاکتیک برای فاصله انداختن میان تهران واشنگتن در مسیر احیای حصول توافق ادامه می‌دهند. این روزنامه با اشاره به درخواست ایران از دیده‌بان هسته‌ای سازمان مل برای بستن پرونده ادعایی آژانس علیه ایران به نقل از یک مقام صهیونیستی مطلع نوشت: «اگرچه حتی به نظر می‌رسد که توافق در حال از بین رفتن است اما تا اعلام مرگ آن فاصله زیادی وجود دارد. طرف‌های ذی‌نفع متعددی در این توافق حضور دارند که برای احیای آن در مدت‌زمان پیش رو تلاش می‌کنند اما ممکن است که مذاکرات تا زمان برگزاری انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره آمریکا در ماه نوامبر به تأخیر بیفتد.»
به نوشته هاآرتص، ارزیابی اسرائیل بر این است که دولت آمریکا می‌خواهد هرچه زودتر توافق با ایران را امضا کند تا این موضوع را پشت سر بگذارد، درحالی‌که ایران به دنبال دستیابی به امتیازات بیشتر پیش از امضای توافق است. این روزنامه صهیونیستی در ادامه نوشت: «اسرائیل کماکان ادعا می‌کند که اگرچه تهران افکار عمومی را برای امضای توافق آماده می‌کند، اما شکاف بر سر موضوعات کلیدی میان طرف‌های مذاکره‌کننده هنوز زیاد است.»
بنابر گزارش هاآرتص، دیگر منابع اسرائیلی گفتند که به تأخیر افتادن حصول توافق تا زمان انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره به نفع اسرائیل و یک هدف مهم است، چراکه اگر جمهوری‌خواهان در این رقابت پیروز شوند کسب موافقت اکثریت قانون‌گذاران برای احیای برجام و تصویب آن به‌مراتب برای دولت بایدن سخت‌تر خواهد شد. پیش‌بینی منابع سیاسی اسرائیلی این است که نمایندگان جمهوری‌خواه پیشنهاد لغو توافق احتمالی با ایران را مطرح خواهند کرد که این طرح نیز حمایت اکثریت کنگره را به دست خواهد آورد. بااین‌حال، جو بایدن می‌تواند آن را وتو کند و یک‌بار دیگر آن را برای رأی‌گیری به کنگره بازگرداند؛ اما در این سناریو او به‌شدت تحت‌فشار قرار خواهد گرفت تا پیشنهاد جمهوری‌خواهان برای ابطال توافق را بپذیرد.
از سوی دیگر، سید علی سقائیان دیپلمات پیشین ایرانی نیز در گفت‌وگو با ایسنا در ارزیابی خود از روند گفت‌وگوها و مذاکرات برای احیای برجام و توافق هسته‌ای اظهار کرد: «به نظر بنده وضعیت به نفع ما است، آمریکا به این مسئله نیاز دارد و باید پاسخ دهد، زیاده‌خواهی‌های آمریکایی‌ها تمام‌شدنی است، ما فقط حقمان را می‌خواهیم.» او تصریح کرد: «باید در نظر داشته باشیم که اسرائیل و عربستان هم در این مسئله از نفوذ و فشار خود استفاده می‌کنند، این موضوعات بازی صهیونیست‌هاست، با لابی که دارند به دنبال تأمین منافع خودشان هستند.» سقائیان تأکید کرد: «معتقدم آمریکایی‌ها بدانند منافع خودشان را باید نسبت به منافع صهیونیست‌ها ترجیح دهند. آمریکایی‌ها چون خود را قدرت برتر می‌دانند می‌خواهند خواسته‌هایشان را تحمیل کنند اما ما زیر بار این تحمیل‌ها نخواهیم رفت.»
به‌هرروی با وجود تمامی تلاش‌های طرفین اصلی برای دسترسی به احیای توافق و همچنین کارشکنی‌های رژیم صهیونیستی و هم‌پیمانان آن، بسیاری از ناظران سیاسی بر این باورند که عملاً، ارزش استراتژیک برجام برای هر دو طرف کاهش‌یافته است. چراکه نگاهی که آمریکا و ایران و کشورهای منطقه در ۲۰۱۵ به برجام داشتند با نگاه امروز خیلی فرق دارد. بر اساس این اظهارنظرها، ارزش احیای برجام دیگر به‌مانند گذشته نیست و از همین منظر، انتظارات ما از برجام نیز نباید حداکثری باشد. در همین زمینه، رحمان قهرمان‌پور کارشناس مسائل بین‌الملل در گفتگو با ایسنا گفت: «هر سیاستمداری در ایران و آمریکا که پرونده هسته‌ای و برجام را دنبال می‌کند، می‌داند در بهترین حالت انتظارات متوسط باید از برجام داشته باشند و مثل ۲۰۱۵ تحول جدی با بازگشت به آن و اجرای مجددش در منطقه یا در رابطه با کنترل تسلیحات ایجاد نمی‌شود و دلیل وضعیت فعلی که دو طرف مسئله برایشان فوریت ندارد، شاید همین است که به این جمع‌بندی رسیدند که حتی اگر برجام احیا شود، انتظارات حداکثری دو طرف را که در ۲۰۱۵ وجود داشت دیگر برطرف نمی‌کند.»
او در پاسخ به اینکه برخی می‌گویند اختلاف میان دو طرف بر سر چند کلمه است؟ گفت: «قطعاً اختلاف بر سر دو یا سه کلمه نیست. یکی از مهم‌ترین اختلاف‌ها بر سر تضمین‌هاست. از قدیم موضوع اقدامات اعتمادساز میان ایران و غرب محل اختلاف بوده است. شاید در ظاهر این‌طور به نظر برسد که بحث بر سر دو سه کلمه است اما اگر هم این‌گونه باشد، این چند کلمه قله کوه روابط ایران و غرب است که نتیجه چهار دهه بی‌اعتمادی مستمر میان دو طرف است، این کلمات اختلاف بر سر مسائل ساده نیست بلکه اختلافاتی تاریخی و عمیق هستند و به همین راحتی نمی‌توان انتظار داشت که حل شوند. ایران و آمریکا تا جایی که امکان دارد، می‌خواهند امتیاز کمتر دهند و امتیاز بیشتر بگیرند و این کار را سخت می‌کند.»
منبع: همدلی
