دورنمای آرمانی جناب وزیر از سرعت اینترنت!

روزنو :این روزها همه‌جا حرف از اینترنت است؛ کاربرانِ عاصی‌شده از رکاب ندادنش می‌نالند و وزیر ارتباطات و معاونان و متحدان، مشکل را انکار و گاهی هم گردن خارج از مرزها می‌اندازند. اما در آخرین اظهارات وزیر مربوطه، یعنی عیسی زارع‌پور نه تنها ردی از مشکل مورد اشاره نیست، که حتی دورنمایی آرمانی ترسیم شده است. او می‌گوید: «تا پایان دولت سیزدهم سرعت اینترنت چند صد یا چند ده برابر خواهد شد!». این وعده چشمگیر در حالی است که نه تنها کاربران اینترنت در ایران، بلکه حتی خود زارع‌پور هم نمی‌داند تاکنون چه حجم از این «سنگ بزرگ» را برداشته و تا کجای تحقق این افزایش موردِ اشاره سرعت اینترنت پیش رفته است؟

اما آنچه در عمل مخصوصا در سرویس‌های پرطرفداری چون اینستاگرام و تلگرام رخ داده حکایت دیگری است؛ در هفته گذشته در حالی که بسیاری از پلتفرم‌های جهانی به کاربرانشان بدون دردسر خاصی سرویس ارائه می‌دادند، کاربران بسیاری در ایران با مشکل استفاده از برخی از این اپلیکیشن‌ها مواجه بودند. به طوری که برخی اعلام کردند تنها بعد از استفاده از فیلترشکن مشکلشان تا حدی برطرف شده است. هرچند به نظر می‌رسد اختلال یاد شده در اپلیکیشن‌هایی نظیر اینستاگرام ناشی از شبکه داخلی اینترنت باشد، طبق معمول مسئولان شرکت زیرساخت در مورد اختلالات داخلی توضیحی نداده و حتی در برخی موارد آن را به پلتفرم خارج از کشور نسبت داد. با این حال در هفته اخیر دو اپراتور شاتل و همراه اول بیشترین میزان اختلال را در این زمینه ثبت کردند و شاهدی شدند بر مدعای کسانی که مشکل را اختلال داخلی می‌دانستند.

این اختلال تنها در پلتفرم اینستاگرام رخ نداد و بسیاری از کاربران از عدم ارسال کد تلگرام برای راه‌اندازی این اپلیکیشن هم شکایت داشتند. موضوعی که مسئولان داخلی آن را هم از سر خود باز کرده و به گردن خارج از مرزها انداختند. اظهاراتی که خیلی سریع صحت آن رد شد و به این شائبه‌ی مطرح دامن زد که اینترنت با سرعت بیشتری به سمت محدود‌سازی سرویس‌های بین‌المللی یا همان اینترنت ملی پیش می‌رود.

دامنه گسترده محدودیت

از چند روز قبل کاربران فضای مجازی اعلام کردند، اپراتورهای همراه کشور پیامک‌های کد تایید برای ورود به پلتفرم‌های خارجی مانند تلگرام، اینستاگرام و... را مسدود کرده‌اند.

دیروز اما اپراتورهای تلفن همراه کشور اعلام کردند که عدم دریافت پیامک کد تایید مربوط به سیاست‌های جدید پلتفرم‌های خارجی است و ارتباطی به اپراتورهای ایرانی ندارد.

همراه اول و ایرانسل در پاسخ به این کاربران ضمن تکذیب مسدود کردن این پیام‌ها، در پیام‌های جداگانه‌ای از طریق اکانت‌های رسمی خود در توییتر اعلام کردند: «هیچگونه تغییر و محدودیتی توسط آن‌ها ایجاد نشده و عدم دریافت پیامک، به دلیل سیاست جدید این پلتفرم‌هاست و ارتباطی به اپراتورهای کشور ندارد».

در همین باره یک کارشناس فناوری اطلاعات اما عقیده دیگری دارد. میلاد نوری می‌گوید: «کاربران براساس آزمون و خطا به این نتیجه رسیده‌اند که ارسال کد فعالسازی تلگرام مسدود شده است. چرا که هیچ یک از اپراتور‌ها و وزرات ارتباطات پاسخگو نبودند. کاربران خودشان تست کردند، در ابتدا به این نتیجه رسیده بودند که فقط کد فعال‌سازی تلگرام مختل شده است. ولی با بررسی بیشتری که صورت گرفت، متوجه شدند که فیلترینگ روی پیامک‌های داخلی اتفاق افتاده است و فقط هم مختص تلگرام نیست».

وی در گفت و گو با سایت انتخاب ادامه داد: «در واقع کل پیامک‌هایی که کلمه code، به علاوه یک کاراکتر دیگر را داشتند، فیلتر شده و این امر کاملا داخلی است. به دلیل اینکه وقتی شما از یک شماره داخل کشور به شماره داخلی دیگر این پیامک را ارسال کنید، موفق به ارسال نمی‌شوید. این امر منجر شده است که کاربران برای ورود به شبکه‌های اجتماعی همچون لاین، تلگرام، توییتر و اینستاگرام با مشکل مواجه شوند. البته احتمالا بسیاری از شبکه‌های اجتماعی دیگر هم با مشکل مواجه هستند، ولی چون این شبکه‌ها کاربران بیشتری دارد و معروف‌تر هستند، به چشم آمده‌اند».

به‌رغم کتمان مسئولان امر در هفته اخیر دو اپراتور شاتل و همراه اول بیشترین میزان اختلال اینترنت را ثبت کردند و شاهدی شدند بر مدعای کسانی که مشکل را اختلال داخلی می‌دانستند

پهنای باند روزبه‌روز کمتر می‌شود

مشکلات اینترنت کشور در حالی سال‌هاست مورد گفت‌و‌گو و جدل است که از ابتدای پاییز سال گذشته و با روی کار آمدن دولت ابراهیم رئیسی مشکلات افزایش قابل‌توجهی داشته است. در همان زمان زارع‌پور، تازه منصوب هم به اختلال اینترنت اشاره و از بررسی و برطرف شدنش خبر داد. با این حال این مشکل نه تنها رفع نشد که در مقاطعی بدتر هم شد. مثل همین روزهای اخیر.

در حالی که براساس شنیده‌ها، از زمان تغییر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات افزایش ماهانه و مورد نیاز کشور در زمینه پهنای باند بین‌الملل اتفاق نیفتاده و کشور با کاهش پهنای باند اینترنت مواجه است که وزیر دولت سیزدهم مدعی است که اوضاع بهتر شده و روز به روز بهتر هم خواهد شد!

این در حالی است که مدتی پیش گفته شده بود که شورای عالی فضای مجازی که طبق دستور باید مجوز واردات پهنای باند را به شرکت زیرساخت بدهد، مجوز واردات پهنای باند را برای این شرکت صادر نکرده است.

هرچند وزیر ارتباطات پس از روی کار آمدن وعده افزایش سرعت اینترنت را داد که بسیاری می‌گویند سرعت اینترنت از اواخر شهریور و ابتدای پاییز به شدت کم شده است. حتی ذبیح الله اعظمی ساردوئی، نماینده جیرفت در مجلس هم نسبت به این موضوع اعتراض کرد و خطاب به زارع‌پور گفت: «آقای وزیر لطفا پای خود را از روی سیم بردارید».

اینترنت ملی به مرحله اجرا رسید؟

کارشناسان معتقدند با توجه به شواهدی که این روزها کاربران فضای مجازی با آن روبرو هستند، به نظر می‌رسد که به صورت ناگفته و نانوشته یک سری تغییراتی دارد ایجاد می‌شود.

در همین باره مهدی رزمی، کارشناس حوزه آی‌تی درباره کاهش سرعت اینستاگرام می‌گوید:«وزارت ارتباطات روی فضای مجازی و یک سری پروتکل‌هایی مثل HTPS اثر می‌گذارد. و اینطور که از شواهد پیداست، پهنای باند بین‌الملل هم در پلتفرم‌های مختلف متفاوت است. یعنی به صورت دلخواه سرعت پهنای برخی از سرویس‌ها کم شده است».

این کارشناس حوزه آی‌تی در خصوص تغییرات اخیر در راستای اجرای طرح صیانت، بیان می‌کند: «با توجه به اینکه اختلال در برخی از سرویس ها بدون اطلاع رسانی شفاف انجام می‌شود، نه می‌توان آن را نفی کرد و نه اثبات کرد؛ ولی دست‌کم این حس و تصور در فضای عمومی ایجاد شده است و برخی هر روز نگران فیلتر اپلکیشن‌های پرکاربردشان هستند».

در روزهای اخیر بسیاری از کاربران از عدم ارسال کد تلگرام برای راه‌اندازی این اپلیکیشن نیز شکایت داشتند. موضوعی که مسئولان داخلی آن را هم از سر خود باز کرده و به گردن خارج از مرزها انداختند

حضور60 میلیونی ایرانی‌ها در فضای مجازی

هر چند آمار دقیقی از تعداد کلی کاربران فضای مجازی در ایران وجود ندارد اما براساس آمار ارائه شده از مرکز آمار ایران، تعداد کاربران ایرانی فعال در پیام‌رسان تلگرام حدود ۵۰ میلیون تخمین زده می‌شود؛ رقمی که با توجه به فیلتر بودن آن در کشور، عدد قابل توجهی به حساب می‌آید. پس از تلگرام، رتبه دوم واتس‌اپ با حدود ۴۷ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر و اینستاگرام با ۴۷ میلیون کاربر قرار دارند. شبکه‌های اجتماعی دیگر مانند توییتر با ۲ میلیون کاربر فعال و لینکدین با ۲ میلیون و ۷۰۰ هزار نفر در جایگاه‌های بعدی قرار دارند. براساس این آمار کلی برآورد می‌شود حدود 60 میلیون نفر از جمعیت 80 میلیونی ایران در فضای مجازی فعالیت دارند. در این میان اما خدمات اینترنتی در ایران هر روز ضعیف‌تر از روز قبل می‌شود و کاربران در حالی که هزینه خدمات حداکثری سرعت اینترنت را پرداخت می‌کنند که ایران پس از کشور چین دومین کشور با فیلترینگ گسترده است و کاربران آن اجازه دسترسی به بسیاری از سایت‌ها و اپلیکیشن‌ها را نداشته و عملا خدمات دریافتی‌شان بسیار کمتر از سایر کاربران اینترنت در دنیاست. حال به این شیر بی یال و دم، سرعت متغییر و اندک را هم اضافه کنید. به طوری که کاربران اینترنت در ایران در بسیاری از ساعات و روزها از سرعت حداکثری که مسئولان امر در آمار به آن اشاره دارند، محروم هستند و احتمالا تنها هزینه آن را پرداخت می‌کنند. این در حالی است که شبکه‌های مختلف اینترنتی در ایران در همین حین و بین نارضایتی گسترده کاربران از خدمات‌دهی ضعیف در پی افزایش قیمت هم هستند.

بر اساس آمارها ایران در بین ۱۸۰ کشور در زمینه سرعت اینترنت رتبه ۱۴۲ را دارد. رقمی که برای کشوری با این تعداد دانشگاه و دانشجو و البته ادعاهایی مبنی‌بر بالا بودن رتبه علمی در منطقه عددی غیر‌قابل قبول است.

در این میان بسیاری صاحینطران می‌گویند؛ در مقطعی که کشورهای همسایه، مثل ترکیه و امارات، تسهیلاتی ایجاد می‌کنند که افراد متخصص ما را در این حوزه جذب کنند و اقامت دهند تا برای پیشرفت کشورشان کار کنند، ما در سکوت و عدم شفافیت مطلق محدودیت ایجاد می‌کنیم و بدون اینکه با متخصصان و کسب و کارهای خصوصی این حوزه مشورت کنیم، صرفا آنچه فکر می‌کنیم درست است را اعمال می‌کنیم.