چندصدایی برجامی در هیأت دولت

روزنو :درحالی‌که دولت ابراهیم رئیسی در تلاش برای حل مشکلات کشور از طریق ازسرگیری توافق هسته‌ای است اما به نظر می‌رسد در کنار تمام تلاش‌های تیم مذاکره‌کننده، در بین اعضای هیئت دولت دودستگی در خصوص به نتیجه رساندن توافق هسته‌ای و احیای برجام وجود دارد.

چندی پیش رستم قاسمی در حساب کاربری خود در توییتر به تمثیلی از عاشورا به برجام تاخت. او نوشت: «عاشورا به ما یاد داد؛ هرچند همیشه حق تنهاست اما اگر با ولایت باشی جاودان خواهی شد، حتی اگر تعداد یزیدیان زمان به‌اندازه کل جهان باشند. انقلاب اسلامی ایران برگرفته از عاشوراست و شیعه حسینی نه دل به امان‌نامه یزید خوش می‌کند و نه با برجام یزیدیانِ زمان تکلیفش را از یاد می‌برد.» این اظهارات که واکنش بسیاری را به دنبال داشت و برخی حتی اظهار کردند که وزیر راه و شهرسازی پا فراتر گذاشته و در موضوعاتی که به حیطه کار او مربوط نمی‌شود دخالت می‌کند. بااین‌وجود، رستم قاسمی دیروز در پاسخ به حواشی ایجادشده، اظهار کرد که توافق را قبول دارد و مخالف برجام نیست. رستم قاسمی در گفت‌وگو با ایلنا، درباره نظراتش در خصوص برجام که در فضای مجازی منتشر کرده بود و حواشی زیادی به همراه داشت، گفت: «ما نظرات آقای رئیس‌جمهور و حضرت آقا را اعلام کردیم. چیزی غیرازاین نگفتیم.» وزیر راه و شهرسازی از مسئولیت اظهارات خود و تأثیر آن بر روند مذاکرات شانه خالی کرد و در پاسخ به تبعات بیان چنین اظهاراتی، گفت: «ما هم توافق را قبول داریم و نوشتیم توافق مقتدر با نظرات آقای رئیس‌جمهور و مقام معظم رهبری صورت گیرد.» او همچنین تأکید کرد: «ما مخالف توافق نیستیم.»

اما این اظهارات رستم قاسمی موجب شد تا برخی این گمانه‌زنی‌ها را مجدداً مطرح کنند که بخشی از بدنه دولت علاقه‌ای به احیای برجام ندارند و حتی در این میان کارشکنی می‌کنند. در همین راستا چندی پیش محمدجواد حق‌شناس فعال سیاسی اصلاح‌طلب نیز در گفت‌وگو با دیپلماسی ایرانی گفته بود که «اگرچه در دولت آقای رئیسی هم به نظر می‌رسید تلاش‌های دیپلماتیک تیم سیاست خارجی وی برای احیای برجام قابل‌قبول بود و حتی تحرکات دیپلماتیک موازی برای ارتقای روابط با همسایگان نیز در دستور کار قرار گرفت که نشان می‌دهد دولت علاقه‌مند است از این وضعیت در حوزه سیاست خارجی با برداشتن گام‌های جدی و بلند به‌واسطه احیای برجام خارج شود، ولی معتقدم بخشی از همراهان دولت بازهم مانند دوره روحانی سعی در کارشکنی دارند.» حق‌شناس در ادامه به مخالفان جدی برجام در دولت‌های گذشته اشاره و عنوان کرد: «مشکل آن‌ها دولت رئیسی نیست، بلکه خود برجام است؛ بنابراین از همان آغاز حیات توافق هسته‌ای این جریان با آن مخالف بوده، حتی الان که دولت مدنظرشان روی کار آمده است، مخالفان و پایداری‌ها کماکان بر طبل مخالفت با احیای برجام می‌کوبند. پس حداقل در این بخش، نه‌تنها دولت آقای رئیسی و تیم سیاست خارجی وی از همراهی جبهه پایداری برخوردار نیست، بلکه تلاش‌هایی برای عدم احیای برجام از جانب این جریان، هم در خود دولت و هم در مجلس صورت گرفته است که نهایتاً ما شاهد این وضعیت در مذاکرات وین هستیم.» وی تأکید کرد: «نوعی تقابل زیرپوست دولت و در نگاهی کلان‌تر جریان یکدست‌شده قدرت بر سر احیای برجام شکل‌گرفته است که در یک‌سوی آن رئیسی و بخشی از بدنه دولتش تمایل دارند مذاکرات وین به نتیجه برسد و در آن‌سو مخالفت‌های جدی، هم در بخشی از کابینه و هم در مجلس یازدهم درباره این مهم وجود دارد که به یک «پارادوکس سیاسی» در دولت آقای رئیسی بدل شده است. به نظر من جبهه پایداری، هم در مجلس و هم در کابینه سیزدهم یک پای دولت را به «گروگان» گرفته است و اجازه حرکت به رئیس‌جمهور در احیای برجام را نمی‌دهد.» در همین حال باید به این نکته نیز توجه کرد که علی باقری کنی معاون سیاسی وزیر امور خارجه و رئیس تیم مذاکره‌کننده ایران نیز پیشتر عضوی از تیم مذاکره‌کننده ایران به مسئولیت سعید جلیلی بود. سعید جلیلی که ریاست گروه مذاکره‌کننده هسته‌ای را نیز از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۹۲ را بر عهده داشت از مخالفان سرسخت توافق هسته‌ای است که بارها مخالفت شدیداللحن خود را نیز اعلام کرده است. سعید جلیلی حتی سال گذشته در بحبوحه اولین تلاش‌های تیم مذاکره‌کننده دولت سیزدهم برای به نتیجه رسیدن توافق و احیای برجام، به رهبری نامه‌ای نوشت و پای مخالفت با احیای برجام ایستاد و بنابه گفته یک منبع آگاه در همان هنگام، جلیلی در این نامه از نقد صرف برجام فراتر رفته و خواستار این شد که ایران از برجام خارج شود.

به‌هرحال؛ می‌توان گفت که افرادی که در دولت‌های گذشته جز مخالفان پروپاقرص برجام و توافق هسته‌ای بودند، اکنون با در دست گرفتن قدرت نمی‌توانند رویکرد خود را تماماً تغییر دهند. گرچه مجبور به همراهی دولت موردحمایت خود هستند اما گاهی این اختلافات پنهان نمی‌ماند و عیان می‌شود.