اتوبوس‌ زنان، اتوبوس مردان!

روزنو :ذبيح‌ا... بخشي‌زاده معروف به حاجي بخشي که از معروف‌ترين افراد گروه انصار حزب‌ا... بود، در کتاب خاطراتش مي‌نويسد: «يکي از افتخارات من، طرح جداسازي زن و مرد در اتوبوس‌هاي شرکت واحد بود. بعد از جنگ که به مکه مشرف شده بودم،‌ براي اولين‌بار اين طرح را به مسئولان سعودي دادم. من را دعوت کردند به رياض، يک جايزه هم به من دادند. بعدها اين پيشنهاد را توي تهران هم اجرا کردند.» اين طرح در ايران اجرا شد اما تصور نمي‌شد بحث آن به جداسازي اتوبوس‌ها هم برسد. از ديروز که خبر جدا کردن اتوبوس زنان و مردان در تهران منتشر شد، بسياري ياد اين جملات حسن روحاني در هنگامه انتخابات رياست جمهوري 96 افتادند:«من اينها را مي‌شناسم .... روي کار بيايند در پياده‌روها ديوار مي‌کشند و مي‌خواهند همه جا را ‎مردانه زنانه کنند.».

زنان جدا- مردان جدا؟

آخرين نمونه اين اقدام جداسازي اتوبوس زنان و مردان است. 10 مرداد بود که سرپرست بهره‌برداري شرکت اتوبوسراني تهران از اختصاص 17 دستگاه اتوبوس براي حمل و نقل زنان در دو نوبت صبح و عصر در خطوط BRT شهر خبر داد. ايرج لطفي‌زاده با تاکيد به اينکه طرح اتوبوس‌هاي وي‍ژه زنان در دوره مديريت قبلي شهري اجرا شده بود، توضيح داد: در بعضي از ساعت‌ها و مناسبت‌ها نسبت عرضه و تقاضاي سفر زنان و مردان در استفاده از ناوگان عمومي با هم متفاوت مي‌شود و تعداد مسافران زن نسبت به مردان بيشتر مي‌شود و همين دليلي شده بود تا در سال‌هاي 1399 و پيش از آن، اين طرح چندبار به صورت آزمايشي اجرا شود و تعدادي از اتوبوس‌ها را در شهر براي رفاه حال زنان و بهتر شدن کيفيت سرويس‌دهي به آنها اختصاص دهند. او افزود: در ادامه شيوع ويروس کرونا و کم شدن مسافران به‌دليل دورکاري کارمندان، تعطيلي مدارس و دانشگاه‌ها باعث شد اين طرح به صورت موقت مسکوت بماند اما دوباره با بازگشت وضعيت به شرايط عادي و افزايش حجم مسافران در ساعت‌هاي پيک مسافر اين طرح اجرا شد.

چمران تاييد نکرد

مهدي چمران در واکنش به انتشار خبري در خصوص تفکيک اتوبوس بانوان و آقايان گفت: اين موضوع نه در شورا و نه در جاي ديگري مطرح نشده است. مهدي چمران در ابتداي هشتادوسومين جلسه شوراي اسلامي شهر تهران در جمع خبرنگاران با اشاره به انتشار چنين خبري در فضاي مجازي اظهار کرد: در حال حاضر اين موضوع نه در شورا و نه در جاي ديگري مطرح نشده و تصميمي در اين زمينه اتخاذ نشده است. همچنين به نوشته ايرنا، چمران در خصوص اختصاص اتوبوس به بانوان افزود: با توجه به تفاوت تعداد و کمتر بودن تعداد بانوان ممکن است اتوبوس‌ها با فاصله زماني بيشتر اعزام شوند و بايد اقدامي صورت بگيرد که کسي متضرر نشود.رئيس شوراي اسلامي شهر تهران با اشاره به ورود آقايان به واگن بانوان در مترو نيز تصريح کرد: در اين زمينه مردم بايد رعايت کنند و نمي‌توان نيروي انتظامي را مقابل هر واگن به کار گرفت که آقايان وارد واگن بانوان نشوند. وي افزود: افراد نزديک و خانواده‌ها در واگن‌هاي بانوان و آقايان کنار يکديگر سوار مي‌شوند.

روابط عمومي رد کرد

روابط عمومي شرکت واحد اتوبوسراني تهران با تأکيد بر اينکه ناوگان اتوبوسراني تهران متعلق به تمام شهروندان است اعلام کرد: اتوبوسي به نام اتوبوس اختصاصي زنان يا اتوبوس اختصاصي مردان در تهران نداريم. موضوع تفکيک فضاي در اختيار زنان و مردان در اتوبوس‌ها به عنوان موضوعي پذيرفته شده در اين چند دهه است که در ناوگان اتوبوسراني تهران، ساير شهرها و کلانشهرهاي کشور و حتي در بعضي از شهرهاي جهان اجرا مي‌شود اما در تهران، موضوعي تحت عنوان اتوبوس اختصاصي زنان يا مردان وجود ندارد.بر اساس اين اطلاعيه، تفکيک فيزيکي موجود که سال‌هاست در ناوگان اتوبوسراني تهران اعمال مي‌شود، بر اساس ميزان نياز و ميزان تقاضاي زنان و مردان سهم‌بندي شده و لزوماً به نسبت مساوي نيست و در برخي اتوبوس‌ها و خطوط و در بعضي روزها و ساعات، ممکن است اين سهم نسبت به فضاي ثابت پيش‌بيني شده، متغير باشد. اين اطلاعيه مي‌افزايد: نيروهاي بهره‌برداري شرکت واحد که از طريق نظارت به صورت هوشمند و همچنين کنترل ميداني، ايستگاه‌ها و خطوط را رصد مي‌کنند، بر اساس تراکم مسافر و تقاضاي سفر در برخي ساعات، تعدادي از اتوبوس‌ها را به صورت کامل به مردان و در بعضي ساعات به طور کامل به زنان اختصاص مي‌دهند تا با توجه به تعداد مسافران در ايستگاه‌ها، نسبت به برداشت بخشي از مسافران و ايجاد تعادل و توازن در خطوط اقدام کنند.روابط عمومي شرکت واحد در پايان اطلاعيه خود تأکيد کرده است: اساساً موضوعي به نام اتوبوس اختصاصي زنان يا اتوبوس اختصاصي مردان در تهران وجود ندارد و ناوگان اتوبوسراني تهران بر اساس رسالت و مأموريت خود در خدمت تمام شهروندان گرانقدري است که با وجود همه کاستي‌ها و کمبودهاي موجود، اتوبوس را به عنوان وسيله رفت و آمد خود در سطح شهر انتخاب کرده‌اند.

بحثي که تازه نيست

البته بايد در نظر داشت جداسازي در اتوبوس‌ها قدمت بيشتري دارد. خبرگزاري پانا در سال 98 نوشت:«براساس پيمايشي که معاونت اجتماعي درخصوص نگرش شهروندان به شهر درباره «جداسازي زنان و مردان در اتوبوس و مترو» انجام شده است بيش از 66 درصد از شهروندان راضي هستند و 15 درصد نارضي‌اند.» در سال 99 هم مديرعامل شرکت واحد اتوبوسراني تهران از آغاز به‌کار ناوگان ويژه بانوان شامل 10دستگاه اتوبوس جديد اختصاصي براي بانوان در خط7 بي‌آر‌تي در امتداد خيابان وليعصر به‌عنوان يکي از 2 خط پرمسافر و پرتردد اتوبوسراني تهران خبر داد. به گزارش همشهري، محمود ترفع گفت: علاوه بر اين، 10دستگاه ميني‌بوس جديد نيز در اين خط پيش‌بيني شده که نسبت به جا‌به‌جايي اختصاصي بانوان يا آقايان با توجه به تعداد مسافران در ايستگاه‌ها اقدام مي‌کنند. او افزود: ورود اتوبوس‌هاي ويژه بانوان و جابه‌جايي بخشي از مسافران اين خط پرتراکم توسط آن، در کاهش تعداد مسافراني که از ناوگان استفاده مي‌کنند نيز مؤثر است و تا زماني که به خدمات اين اتوبوس‌ها و ميني‌بوس‌ها نياز باشد و شهروندان از اين طرح استقبال کنند، آنها به خدمات‌رساني خود ادامه مي‌دهند‌. ترفع تأکيد کرد: بانوان براي استفاده از اين اتوبوس‌ها و ميني‌بوس‌ها و نيز آقاياني که از اين ميني‌بوس‌ها استفاده مي‌کنند، نبايد کرايه اضافه يا هزينه جداگانه‌اي پرداخت کنند.