هشدار مالیاتی به مردم: کارت به کارت نکنید!

روزنو: میل برخی فروشندگان کالا و خدمات به فرار مالیاتی، آنها را به استفاده از شیوه‌های قدیمی دریافت پول کشانده است. از پزشک متخصص گرفته تا میوه فروش دوره گرد کنار خیابان، همه کمتر به استفاده از کارتخوان تمایل دارند و از مشتری می‌خواهند مبلغ را فقط کارت به کارت کنند.

بسیاری از مردم، در روزهای گذشته مستقیم یا غیر مستقیم با نوعی از فرار مالیاتی مواجه بوده‌اند. اما ماجرا چیست؟ افراد در هنگام دریافت کالا یا خدمات، بسته به هزینه‌ای که باید پرداخت کنند، ناچار می‌شوند پول را برای فروشنده و ارائه‌کننده خدمات، کارت به کارت کنند یا اینکه به سبک فیلم‌های قدیمی، باید با یک بسته حاوی اسکناس نزد او بروند.

دلیل این اتفاق نه ایراد و اختلال در شبکه بانکی است و نه تحریک حس نوستالژی فروشندگان به شمردن دانه به دانه اسکناس. علت، سخت‌گیری است که سازمان امور مالیاتی در هفته‌های گذشته برای وصول مالیات از مودیان به خرج داده است.

به استناد قانون بودجه، این سازمان باید در سال ۱۴۰۱ برای دولت ۵۳۲ هزار میلیارد تومان کسب درآمد کند. رقمی که در مقایسه با بودجه سال گذشته، رشد ۶۰ درصدی داشته است. در این میان، اصرار بر وصول آن در همان آغاز ماجرا، تا مرز به وجود آمدن چالشی جدید برای دولت پیش رفت. موضوع این چالش اختلاف‌نظر جدی اصناف و بازاریان با سازمان امور مالیاتی بر سر نحوه مالیات‌ستانی بود.

شروع این اختلاف از جایی بود که سازمان امور مالیاتی مبنای محاسبه مالیات کسب و کارها را مجموع تراکنش‌های سامانه صیادی، حساب بانکی و دستگاه‌های کارتخوان قرار داد. غافل از اینکه اصناف از این سه مجرای تراکنش مالی، فقط برای فروش کالا و خدمات و کسب درآمد استفاده نمی‌کنند. بخشی از این تراکنش‌ها می‌تواند به مناسبات بازار و پرداخت‌های شخصی نیز مربوط باشد.

هرچند در نهایت این اختلاف از طریق مذاکرات میان اتاق اصناف و اتحادیه‌های صنفی با سازمان امور مالیاتی خاتمه یافت و به بازبینی ضرایب مالیاتی منجر شد اما سایه این ماجرا هنوز بر سر اصناف مختلف سنگین است و نتیجه آن چیزی جز تغییر شیوه دریافت پول از سوی فروشندگان نیست.

مشکل، معافیت و امکان فرار مالیاتی است

مهدی پازوکی، اقتصاددان و کارشناس مسائل بودجه درباره روش‌هایی که این روزها میان فروشندگان برای دور زدن مالیات رواج بیشتر دارد، به تجارت‌نیوز می‌گوید: به دلیل تورمی که در بخش‌های مختلف اقتصادی اتفاق افتاده‌است، افزایش درآمدهای مالیاتی قابل پیش بینی بود. اصرار دولت بر اتکای بیشتر به درآمدهای مالیاتی باید زودتر از اینها رخ می‌داد اما در این میان مشکلی جدی وجود دارد.

وی در توضیح این مشکل می‌گوید: سیستم مالیات‌ستانی به شدت قدیمی و سنتی است. در عین حال سیستم از دو پدیده معافیت مالیاتی و فرار مالیاتی به شدت رنج می‌برد. مادامی که این شیوه اصلاح نشود و از روش‌های مدرن فناوری اطلاعاتی برای رصد مودیان استفاده نگردد، این چالش همچنان وجود دارد.
معافیت مالیاتی معنا ندارد

پازوکی که باور دارد باید بساط معافیت‌های مالیاتی از ادبیات سازمان امور مالیاتی برچیده شود، گفت: چه معنی دارد که به نام فعالیت دانش‌بنیان، حضور در مناطق محروم و کارهای فرهنگی و خیریه دولت بخشی از اقتصاد را از پرداخت مالیات معاف کند؟ وقتی این اتفاق می‌افتد خواه‌ناخواه پای فرار مالیاتی هم باز می‌شود.

اصولا هرکس که صاحب درآمد است باید مالیات بپردازد. حالا دولت می‌تواند برای گروه‌‎های خاص نرخ کمتری در نظر بگیرد یا اصلا برای مدتی نرخ مالیاتی آن را صفر لحاظ کند.

وی افزود: چنین جوی باعث می‌شود که میل عمومی برای فرار از پرداخت مالیات به وجود بیاید. آگهی مشاوران مالیاتی برای کم کردن رقم مالیات مودیان، شکل‌گیری ارتباط میان مودی و کارشناس مالیاتی همه و همه از دل چنین بستری بیرون می‌آید. مساله به مراتب از ترجیح فروشندگان به استفاده نکردن از کارت‌خوان فراتر است.

این کارشناس بودجه یادآور می‌شود: سال‌هاست که برنامه‌های توسعه بر ضرورت فاصله گرفتن دولت از اتکا به درآمدهای نفتی و جایگزین شدن منابع درآمدی دیگر مثل مالیات‌ها تاکید دارند.

در دولت‌‌های گذشته به این مهم توجه چندانی نشد، دولت فعلی هم در عمل مشغول طی کردن همان مسیر است و فقط این بار مدیران و مسئولان به مراتب ضعیف‌تر در ترکیب اعضای آن حضور دارند.