تجمع نوجوانان شیرازی؛ چرا ماجرا امنیتی شده؟

روز نو :در روزهای اخیر، فیلمی از تجمع گروهی از نوجوانان متولد دهه‌های هشتاد و نود‌ در شیراز در یک گردهمایی متفاوت منتشر شد و موجی از خبر، تحلیل و تفسیر را به دنبال داشت.

در ویدئوی از این مراسم که روز پنج‌شنبه، دوم تیرماه، در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد، شماری دختر و پسر نوجوان را در بلوار شهید چمران شیراز را نشان می‌دهد که در حال پیاده‌روی هستند، پوشش و حجاب اغلب دختران در این جمع برخلاف الگوی پوشش معمول موردپذیرش نظام سیاسی است و بسیاری از آنان از پوشیدن حجاب مرسوم خودداری کرده‌اند.

گفتنی است بلوار شهید چمران مهم‌ترین بلوار شهر شیراز است که ازنظر جغرافیایی در شمال غرب شهر قرار دارد و این بلوار مانند یک کمربندی غرب شهر یعنی پل معالی‌آباد را به شمال شهر یعنی تقاطع غیر هم‌سطح دانشجو متصل می‌کند. طبیعت زیبا و هوای دلپذیر این بلوار، آن را به محلی برای پیاده‌روی و گذران اوقات فراغت تبدیل کرده است.

تجمع نوجوانان و جدی نگرفتن حجاب دختر‌های دهه هشتادی و نودی در بلوار شهید چمران شیراز به یکی از ویدیو‌های پربازدید اینستاگرام تبدیل شد و این تجمع متفاوت هم از سوی مسئولان و هم از سوی کاربران شبکه‌های اجتماعی واکنش‌های زیادی را به دنبال داشت.

برخی از کاربران شبکه‌های اجتماعی، گردهمایی دختران و پسران نوجوان شیرازی را نوعی تقابل در مقابل اجتماع «سلام فرمانده» - که این روز‌ها در همه جای کشور با سازمان‌دهی دانش آموزان و کودکان و نوجوانان کشور برگزار می‌شود - دانستند و گفتند وقتی تلاش می‌شود همه مردم را یک جور، یک سلیقه و یک‌صدا نشان دهند، طبیعی است این تقابل‌ها صورت بگیرد، بدیهی است افرادی که وجودشان در کشور سانسور می‌شود، از هر فرصتی برای ابراز وجود و اعلام موجودیت خود استفاده کنند. برخی نیز معتقدند تجمع تفریحی شیرازی‌ها نشان از گوناگونی و تنوع آرا و سلایق در کشور دارد و همان نوجوانانی که در شیراز با ظاهری متفاوت از ارزش‌های تحت نظر نظام سیاسی ظاهر شدند، چه‌بسا پیش‌تر نیز در اجتماع سلام فرمانده حضور پیداکرده باشند و ظاهر و پوشش متفاوت نمی‌تواند نشان از تقابل و جنگ دهه نودی‌ها با هم باشد.

واکنش مسئولان به تجمع متفاوت

گردهمایی و راهپیمایی نوجوانان دختر و پسر شیرازی با ظاهری متفاوت برای آنان بی‌هزینه نیز نبود. ساعاتی پس از انتشار ویدئویی از تجمع دختران و پسران نوجوان در یکی از خیابان‌های اصلی شیراز، فرماندار این شهر اعلام کرد که مأموران نیروی انتظامی ۱۰ نفر را در این رابطه بازداشت کرده‌اند.

خبرگزاری مهر شامگاه پنج‌شنبه به نقل از لطف‌الله شیبانی، فرماندار شیراز، گزارش داد که تاکنون ۱۰ نفر از «عوامل برپایی این تجمع» بازداشت شده‌اند. شیبانی گفته: «به محض این‌که از این موضوع مطلع شدیم با هماهنگی دستگاه قضایی و نیروی انتظامی اقدامات لازم در جهت شناسایی عوامل مؤثر در برگزاری مراسم انجام شد.» به گفته فرماندار شیراز، اقدام نوجوانانی که در ویدئو دیده می‌شوند، از قبل برنامه‌ریزی‌شده بوده و آن‌ها برنامه‌های دیگری نیز برای آینده داشته‌اند. بااین‌حال، ساعتی بعد، از گزارش مهر، خبرگزاری فارس به نقل از رئیس‌کل دادگستری استان فارس نوشت که تنها «پنج نفر از عوامل اصلی که تمامی آن‌ها از دست‌اندرکاران این مراسم بوده‌اند پس از شناسایی بازداشت شدند و هیچ کدام از نوجوانان شرکت‌کننده در این مراسم در بازداشت نیستند.»

در ادامه، نماینده شیراز و زرقان نیز گفت: «دستگاه‌های متولی عفاف و حجاب و عضو این کمیته و همچنین ستاد امربه‌معروف و نهی از منکر باید به این مسائل ورود جدی‌تری داشته باشند.» ابراهیم عزیزی با تاکید بر اینکه در حوزه عفاف و حجاب باید مطالبه‌گری وجود داشته باشد، افزود: «رسیدگی به مشکلات این‌چنینی برنامه‌ای مدون و حساب‌شده می‌خواهد و دستگاه‌های اجرایی باید برای برخورد قاطع با آن برنامه جدی داشته باشند.»

واکنش به دستگیری‌ها در شیراز

اگرچه برخی منابع رسمی از دستگیری «عوامل برپایی این تجمع» خبر دادند، اما برخی بنا را بر دستگیری نوجوانان شیرازی گذاشتند و از این منظر، واکنش‌های زیادی در شبکه‌های اجتماعی ابراز شد. مصطفی تاجزاده، فعال سیاسی اصلاح طلب در صفحه اینستاگرامش نوشت: «اگر شهامت اعلان شکست حجاب اجباری را ندارید، دست کم بگذارید مانند قانون ممنوعیت نگهداری تجهیزات ماهواره، مردم خود اشتباه حکومت را برطرف کنند. بازداشت جوانان شیرازی صرفا به علت رعایت نکردن حجاب، هم بی نتیجه است و هم رسوا...»

زهرا مشتاق، روزنامه‌نگار نیز با انتشار ویدیویی از تجمع دهه نودی و هشتادی‌های در بلوار شهید چمران شیراز در صفحه اینستاگرامش نوشت: «محلی در شیراز، تیر ۱۴۰۱، دختران و پسران جودان، احترام به سلایق و پوشش‌های مختلف در تمام کشور‌های اسلامی مرسوم است. کشور‌های مسلمانی، چون مالزی، لبنان، اندونزی و ...»

آذر منصوری، فعال سیاسی اصلاح طلب نیز در صفحه اینستاگرامش نوشت: «با برداشتن عینک امنیتی از مسائل فرهنگی و کنار گذاشتن این باور که با بازداشت سرتیم‌ها و برخورد پلیسی می‌توانید این نسل را تسلیم خواسته خود کنید، کارشناسان و نهاد‌های مدنی موثر را فرا بخوانید. شاید جامعه امروز ایران و به خصوص دنیای دهه هشتادی‌ها و دهه نودی‌ها را بیشتر بشناسید.»

شاید یکی از مهم‌ترین واکنش‌ها را عباس عبدی؛ روزنامه‌نگار و تحلیلگر مسایل سیاسی و اجتماعی بروز داده است. این فعال سیاسی اصلاح طلب از واکنش فرماندار شیراز به تجمع دهه نودی‌های در بلوار چمران این شهر انتقاد کرد. عبدی نوشت: «فرماندار شیراز درباره تجمع بلوار چمران گفته که تاکنون تعدادی از این عوامل دستگیر، ضمن اینکه «سرتیم» هم شناسایی‌شده و برای دستگیری وی اقدام شده «عوامل» و «سرتیم»؛ یعنی ماجرا را امنیتی می‌بینند و نه فرهنگی. پس قطعا مسئله حل نخواهد شد.»

سیاست‌ها در زمینه پوشش زنان ناموفق بوده است

آنچه در تجمع نوجوانان ۱۵، ۱۶ ساله شیرازی قابل تامل است، این است که این نوجوانان محصول دو دهه‌ای است که نه تنها بودجه‌های هنگفتی برای تبلیغ پوشش مدنظر حکومت صرف شده است، بلکه آیین‌نامه‌ها و راهکار‌های زیادی برای مقابله با بدحجابی و گسترش فرهنگ حجاب به تصویب رسیده، ابلاغ‌شده و بسیاری از آنان اجراشده است، حتی برای گسترش حجاب از ابزار‌های انتظامی و امنیتی هم استفاده‌شده است، گشت ارشاد مثال روشنی بر این ادعاست. ولی با وجود تمام آیین‌نامه‌ها، ضوابط و قواعد و تلاش‌ها آنچنان که شواهد نشان می‌دهد این برنامه‌ها تاکنون نه تنها نتوانسته بخشی از متولدین دو دهه بعد از تاسیس انقلاب اسلامی را ملزم به رعایت حجاب کند، بلکه باعث ایجاد تقابل نیز شده است. موضوعی که چند وقت پیش نیز روزنامه اصولگرای رسالت نیز به آن اذعان کرد. چندی پیش این روزنامه در گزارشی ضمن اذعان به شکست پروژه گشت ارشاد نوشت: «گشت ارشاد نه تنها از حجاب صیانت نکرده، بلکه بذر نفرت و کینه بین قشری از جامعه پراکنده است.»

اتفاقاتی شبیه آنچه در شیراز اتفاق افتاده است و اذعان روزنامه اصولگرای رسالت به تاثیر گشت ارشاد بر ایجاد کینه، نفرت و دودستگی در بین مردم و ... نشان دهنده ناموفق بودن سیاست‌های دولتی در زمینه پوشش زنان است. شاید وقت آن فرارسیده که نگاه اجتماعی به عفاف و حجاب تغییر کند تا زمینه‌های سوءاستفاده و مداخله سلیقه‌های شخصی و سیاسی در مورد حجاب به حداقل برسد.