اقتصاددانانی که رئیسی به خط کرد

روزنو :زمزمه‌های تورم سه‌رقمی هم بالاخره به گوش رسید. در حالی رئیس دولت سیزدهم در انتخابات 1400 به‌صراحت اعلام کرده بود: «من اقتصاددان‌ها را به خط می‌کنم»، حالا بعد از گذشت نزدیک به یک سال از روی کار آمدن ابراهیم رئیسی، اقتصاددان‌ها به خط شده‌اند، اما نه به‌فرمان رئیسی، بلکه برای هشدار درباره سیاست‌های اقتصادی این دولت؛ در چند ماه اخیر فقط شاخص‌ها و قیمت‌ کالاهای اساسی تنها اعداد روی کاغذ نبوده‌اند که به نظر می‌رسد فضای مناسب برای تولید و فعالیت کسب‌وکارها در وضعیت بحرانی‌تری قرارگرفته و کار به‌جایی رسیده که 61اقتصاددان در نامه‌ای سرگشاده از احتمال قرارگیری ایران در تورم سه‌رقمی هشدار می‌دهند؛ همان کارشناسانی که با تحلیل اوضاع اقتصادی ایران، ضمن ابراز نگرانی از اینکه روند آشفتگی اجتماعی و نگرانی عمومی مردم از تأمین معیشت و پایداری کسب‌وکار‌های خود، به مرحله انفجاری رسیده است، اظهار داشته‌اند که اصلاحات اقتصادی کشور نیازمند افق‌گشایی و بهبود حکمرانی است. آن‌ها همچنین هشدار داده‌اند: «مارپیچ افزایش نرخ ارز- تورم، کشور را در معرض خطر بروز تورم سه‌رقمی و افسارگسیخته قرار داده است.» در مجموع آن‌طور که از نامه این اقتصاددان برمی‌آید، وضعیت اقتصادی ایران بسیار نگران‌کننده شده و چشم‌اندازی برای بهبود و برون‌رفتن از آن وجود ندارد. پر بی‌راه هم نمی‌گویند، از زمانی که دلار به کانال 33هزارتومانی رسیده و سکه با قیمت 16میلیون تومانی هم فروشنده‌ای ندارد، صدای گلایه‌ها از گرانی‌ بلندتر شنیده می‌شود. لبنیاتی سر کوچه از نبود مشتری برای ماست و پنیرهایش زانوی غم بغل کرده و شیرینی‌ فروشی‌های شهر هم از کاهش محسوس خریداران کیک و آجیل سخن می‌گویند. این وضعیت بی‌شک در سایر کسب‌وکارها نیز مطرح است. با توجه به سطح فعلی تورم در آشفتگی سیاست‌های بانک مرکزی در مهار تورم، به نظر می‌رسد رسیدن به تورم سه‌رقمی و ونزوئلایی شدن اقتصاد در گام بعدی بسیار محتمل است. با چنین وضعیتی بی‌شک کاستن از هزینه‌های دولت با قطع یا کاهش سوبسید حامل‌های انرژی یا کالاهای اساسی و حتی بالا بردن نرخ بهره با هدف کنترل تورم که می‌تواند کشور را از فروغلتیدن در ابرتورم نجات دهد، دارای تبعات اجتماعی بسیاری است که می‌تواند با کاهش سطح رفاه تمام دهک‌های درآمدی و افزایش بیکاری، مدیریت را سخت و پیچیده کند. تحت این شرایط یادآوری این نکته هم بد نیست، پیش از اینکه احسان خاندوزی؛ یعنی در روزهایی که هنوز صندلی وزارت اقتصاد را تصاحب نکرده بود در یک گفت‌وگوی زنده تلویزیونی گفته بود: «دولت بعد در سال 1401 هیچ کاری هم نکند، 10 تا 15درصد تورم کم خواهد شد، این را می‌گویم که دولت بعدی هر کسی آمد، این را به نام خودش نکند.» اما حالا نه‌فقط گزارش‌های غیررسمی که آمارهای رسمی هم از افزایش هزینه خانوارها حکایت دارد. آن‌طور که اطلاعات مرکز آمار نشان می‌دهد که نرخ تورم اردیبهشت 1401 (نقطه‌ای) به عدد 39.3درصد رسیده است. به بیان بهتر، خانواده‌ها به‌طور میانگین، 39.3درصد بیشتر اردیبهشت 1400 برای خرید کالاها و خدمات یکسان هزینه‌ کرده‌اند.

نرخ تورم سالانه اردیبهشت 1401 نیز به 38.7درصد رسیده است. در مجموع باید گفت که نرخ تورم ماهانه خانوارهای کشور افزایش داشته؛ ‌اما نرخ تورم سالانه کاهش پیداکرده است.

نرخ تورم اردیبهشت 1401

مقایسه نرخ تورم نقطه‌ای اردیبهشت 1401 با فروردین امسال، از افزایش 3.7واحد درصد خبر می‌دهد. این افزایش در گروه عمده کالاهای خوراکی، آشامیدنی‌ها و دخانیات تا 6.0واحد درصد افزایش داشته و به 49.4درصد رسیده است. درباره گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات هم باید گفت که 2.7درصد افزایش داشته که مجموع آن به 34.0درصد می‌رسد. نرخ تورم نقطه‌ای خانوارهای شهری هم 39.2درصد بوده که در مقایسه با ماه گذشته، افزایش 4.0واحد درصدی را نشان می‌دهد. جالب است بدانید که این نرخ برای خانوارهای روستایی به 4.01درصد رسیده که نسبت به ماه گذشته، 2.9واحد افزایش پیداکرده است.

نرخ تورم ماهانه

برای محاسبه نرخ تورم هر ماه، درصد تغییرات عدد شاخص قیمت نسبت به ماه قبل آن را در نظر می‌گیرند. بر همین اساس، نرخ تورم ماهانه اردیبهشت 1401 به 3.5درصد رسیده که یعنی در مقایسه با فروردین گذشته، 0.2واحد درصد افزایش یافته است. تورم ماهانه برای گروه‌های «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات» و گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» به ترتیب 3.3 و 3.7درصد بوده است.

اما نرخ تورم ماهانه برای خانوارهای شهری، 3.7درصد است که افزایش 0.5 را نسبت به ماه گذشته نشان می‌دهد. همین نرخ در خانوارهای روستایی، 2.8درصد بوده که نسبت به ماه گذشته، 1.2درصد کاهش داشت.

نرخ تورم سالانه

در توضیح نرخ تورم سالانه باید گفت که میزان درصد تغییر میانگین اعداد شاخص قیمت در یک سال منتهی به ماه جاری و مقایسه آن با دوره مشابه قبل از آن، موردبررسی قرار می‌گیرد. بر این اساس، نرخ تورم سالانه اردیبهشت 1401 برای خانوارهای کشور به عدد 38.7درصد رسیده که نسبت به ماه قبل، 0.5درصد کاهش داشته است. نرخ تورم سالانه خانوارهای شهری و روستایی نیز به ترتیب 38.3 و 40.8درصد است؛ این یعنی 0.4درصد کاهش برای خانوارهای شهری و 0.8 کاهش برای خانوارهای روستایی.

آخرین تغییرات در قیمت‌های اردیبهشت

آمارها نشان می‌دهند که بیشترین افزایش قیمت نسبت به ماه قبل در گروه «خوراکی‌ها، آشامیدنی‌ها و دخانیات»، مربوط به «روغن و چربی‌ها»، قند و «شکر و شیرینی» و «نان و غلات» بوده است. در گروه «کالاهای غیرخوراکی و خدمات» نیز گروه «حمل‌ونقل»، «هتل و رستوران» و «بهداشت و درمان» بیشترین افزایش را داشتند. حالا بسیاری از آگاهان اقتصادی بر این باورند که تورم بالا روی اقتصاد کشورها منجر به افزایش قیمت‌ها، کاهش قدرت خرید، افت پس‌انداز، افت ارزش سهام،توسعه احتکار و تورم بیش‌ازحد می‌شود.