دولت و مجلس بی‌تفاوت شده‌اند؟
سکوت درباره وضعیت جدید ایران در عرصه بین‌الملل
روز گذشته خبرگزاری فرانسه به نقل از دیپلمات‌ها در خبری فوری گزارش داد که پیش‌نویس قطعنامه انگلیس، فرانسه، آلمان و آمریکا علیه ایران سه‌شنبه (دیروز) به نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه‌شده است.
روزنو :
روز نو :شواهد نشان می‌دهد که امیدها به احیای برجام روزبه‌روز کمتر می‌شود. در همین حال برخی کشورهای غربی درصدد هستند که شرایط سخت‌تری را پیش روی ایران قرار دهند. روز گذشته خبرگزاری فرانسه گزارش داد که پیش‌نویس قطعنامه علیه ایران به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه‌شده است. این در حالی است که در ایران سیاستمداران کمتر دراین‌باره صحبت می‌کنند و نوعی بی‌تفاوتی سیاسی در بین هم دولتی‌ها و هم نمایندگان مجلس شورای اسلامی دیده می‌شود. گویا که این اتفاق مهمی نیست. بسیاری کارشناسان معتقدند که ایران حداقل می‌تواند با تحرکات دیپلماتیک از اعمال فشار بیشتر بر ایران جلوگیری کند؛ اما بااین‌وجود به نظر می‌رسد که دستگاه دیپلماسی چنین برنامه‌ای هم ندارد و درعین‌حال گروه‌های سیاسی هم به این موضوع خیلی توجهی نشان نمی‌دهند.
روز گذشته خبرگزاری فرانسه به نقل از دیپلمات‌ها در خبری فوری گزارش داد که پیش‌نویس قطعنامه انگلیس، فرانسه، آلمان و آمریکا علیه ایران سه‌شنبه (دیروز) به نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ارائه‌شده است. نشست فصلی شورای حکام آژانس روز دوشنبه در وین، مقر این سازمان آغازشده است که ایران، اوکراین، موضوعات پادمانی، اجرای پادمان‌ها در کره شمالی و همکاری‌های فنی از موضوعات مورد اصلی در این دور از نشست خواهد بود. خبرگزاری رویترز هفته گذشته در گزارشی اعلام کرد که آمریکا و تروئیکای اروپا پیش‌نویس قطعنامه‌ای را برای ارائه به نشست آتی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تهیه کرده‌اند که از ایران درخواست می‌کند به سؤالات پادمانی آژانس فوراً پاسخ دهد. بنا بر گزارش رویترز، پیش‌نویس این قطعنامه از ایران می‌خواهد به سؤالات باقی‌مانده آژانس درباره ذرات اورانیوم پیداشده در سه مکان هسته‌ای توضیح دهد.
در پیش‌نویس این قطعنامه آمده است: شورای حکام از ایران می‌خواهد که هرچه فوری برای اجرای تعهدات قانونی‌اش اقدام و بدون اتلاف وقت به پیشنهاد مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای همکاری بیشتر جهت شفاف‌سازی و حل‌وفصل مسائل باقی‌مانده پادمانی عمل کند. دیروز اما با وجود انتشار این خبر تقریباً بیشتر سیاسیون ترجیح دادند که سکوت کنند. در کنار این کسانی هم که در این حوزه فعال هستند و به موضوع واکنش نشان دادند هم مسیر متفاوتی از سال‌های گذشته را در پیش گرفته‌اند. طی سال‌های گذشته بخصوص در دولت حسن روحانی رویکردی در داخل ایران حاکم بود که تلاش می‌کرد تنش‌های بین‌المللی را از طریق رایزنی‌های دیپلماتیک به حداقل ممکن برساند و مسیری را در پیش بگیرد که فشارهای بین‌المللی بر ایران کمتر شود. ولی بااین‌حال گروه‌های مختلفی از اصولگرایان در ایران هستند که با این رویکرد مخالفت دارند و نظر آنان بر انواع تقابل‌هاست. با روی کار آمدند دولت سیدابراهیم رئیسی هرچند برخی امیدوار بودند که رویکرد دولت قبلی به‌طور کامل تغییر نکند اما فعالیت‌های دستگاه وزارت خارجه طی ماه‌های اخیر نشان می‌دهد که دولت رئیسی خیلی برنامه منظمی برای وضعیت ایران در حوزه بین‌الملل ندارد، ازاین‌رو در ماه‌های گذشته گروه‌هایی که کاملاً مخالف مسیر دیپلماتیک هستند قدرت بیشتری گرفته‌اند.
درخواست تعلیق عضویت ایران
دیروز محمدجواد لاریجانی معاون اسبق وزارت خارجه و کارشناس ارشد مسائل بین‌الملل درباره اتفاقات اخیر با خبرگزاری تسنیم گفت‌وگو کرد. خبرگزاری تسنیم ازجمله رسانه‌های منتقد رویکرد حسن روحانی و برجام بوده و هست. لاریجانی در این گفت‌وگو با اشاره به سفر رافایل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به سرزمین‌های اشغالی و رایزنی با مقامات رژیم صهیونیستی درباره موضوع هسته‌ای ایران، خاطرنشان کرد: «این اقدام گروسی بیش‌ازحد غیرحرفه‌ای و سیاسی است. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی طبق NPT موظف است برای کشورهایی مانند ایران که فناوری صلح‌آمیز هسته‌ای را دنبال می‌کنند هم در توسعه فنی و هم در مباحث مربوط به ایمنی کمک کند، امّا آقای گروسی با فراموشی تعهدات و وظایف آژانس، آن را ظاهراً به یک نهاد سیاسی در خدمت صهیونیست‌ها تبدیل کرده است.»
محمدجواد لاریجانی درباره چگونگی واکنش متناسب ایران به اقدام غیرحرفه‌ای گروسی تأکید کرد: «معتقدم مجلس ایران دست‌کم دو کار را می‌تواند در برهه فعلی در دستور کار قرار دهد. نخست اینکه طرحی را تصویب کند که از وزارت خارجه بخواهد تا سفر گروسی به تهران را محدود کند؛ و دوم اینکه در صورت ادامه روند فعلی آژانس، مجلس تعلیق عضویت ایران در NPT را موردبررسی قرار دهد. آژانس باید برای اقدامات غیرحرفه‌ای و سیاسی خود پاسخ متناسبی از ناحیه ایران دریافت کند.»
سخنان لاریجانی نشان می‌دهد که برخی به‌جای تشویق دولت به مذاکرات دیپلماتیک برای پیشگیری از فشار بیشتر بر ایران در نظر دارند که ایران را به سمت تنش‌های بیشتر با جوامع بین‌المللی سوق دهند.
به نظر می‌آید که دولت هم از این رویکرد استقبال کند. چراکه پیش‌ازاین سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه در مورد قطعنامه احتمالی شورای حکام علیه ایران تصریح کرد: «در مورد نتیجه جلسه پیش‌داوری نمی‌کنیم، ولی ما متناسب با اقدام و اتفاقی که بیفتد پاسخ می‌دهیم. همان‌طور که آقای امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه اعلام کردند، ما به‌هیچ‌وجه نه این گزارش را قبول داریم و نه اقدام این سه کشور اروپایی به همراه آمریکا برای تصویب قطعنامه علیه ایران. ما این اقدام را برخلاف دیپلماسی می‌دانیم. آن‌ها تلاش می‌کنند قطعنامه‌ای را ارائه کنند، ما این قطعنامه را سازنده نمی‌دانیم و معتقدیم که این اقدامات هم در مسیر کل همکاری‌های ما با آژانس و هم مذاکرات اثرات منفی خواهد داشت و بانیان این قطعنامه باید بدانند هرچقدر هم این قطعنامه را شکلی معرفی کنند ازنظر ما مردود است.»
موضع رئیس مجلس
دیروز محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در سخنرانی به بیان برخی از موضوعات پرداخت. او هرچند که اشاره‌ای به مسئله شورای حکام نکرد اما ادبیات او نشان می‌داد که او هم احتمالاً موافق رویکردی خلاف جهت احیای برجام است. به‌خصوص آنکه قالیباف پیش‌ازاین نشان داده بود از مخالفان احیای برجام است. به‌هرحال او دیروز در سومین اجلاس فعالان مهدوی گفت: «البته مردم ما می‌دانند و باور دارند که ما تحت‌فشار استکبار جهانی هستیم و هرکدام از این فشارها برای هیچ نظام دیگری غیر از جمهوری اسلامی قابل‌تحمل نبوده و نیست. همچنین، دولت اسلامی و نظام جمهوری اسلامی یک نقطه تمایز با دیگر دولت‌ها دارد و وقتی به خاطر این تمایز تحت‌فشار قرار می‌گیرد، باید یا با قدرت نرم و گفت‌وگو یا با قدرت سخت و بازدارنده، اقتدار خود را حفظ کند. باید مراقب باشیم که بر سر سیرت انقلاب اسلامی با هیچ‌کسی و در هیچ زمانی معامله نکنیم. امروز نیازمند یک حکمرانی نو هستیم و این حکمرانی جدید، مستلزم اراده عمومی، تولید فکر و «جهاد تصمیم» هستیم، نه اینکه برای هر تصمیم، منفعل و مردد باشیم. در این مسیر، آمریکا هیچ‌گاه با ما کنار نخواهد آمد و ما هم بر سر سیرت انقلاب با کسی معامله نخواهیم کرد و معتقدیم ظرفیت‌ها و امکانات پیشرفت کشور کاملاً فراهم است.»
جلسه فوق‌العاده کمیسیون امنیت ملی
در همین حال فداحسین مالکی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی از جلسه فوق‌العاده کمیسیون متبوعش درباره نشست شورای حکام خبر داد. وی افزود: «این جلسه عصر روز چهارشنبه 18خردادماه با حضور مسئولانی از سازمان انرژی اتمی و وزارت امور خارجه در محل کمیسیون امنیت ملی مجلس برگزار خواهد شد. در این جلسه همچنین درباره اظهارات اخیر آقای گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره برنامه هسته‌ای ایران و نیز موضوع تلاش سه کشور اروپایی در نشست فصلی شورای حکام درباره ایران بحث و تبادل‌نظر می‌شود. پس از ارزیابی موضوعات فوق، گزارشی تهیه و جمع‌بندی جلسه در اختیار هیات‌رئیسه مجلس قرار خواهد گرفت.» شواهد نشان می‌دهد که مجلس هم خیلی اصراری ندارد که دولت فعالیت‌های دیپلماتیک خود را افزایش دهد و با استفاده از ابزار دیپلماتیک تلاش کند جلوی فشارهای بین‌المللی برای ایران را بگیرد.
