ایران و آژانس بر سر ارائه اطلاعات به توافق نرسیدند
برجام، معطلِ تورقوزآباد
محسن رفیق: روز گذشته دور جدید جلسات شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی آغاز شد و موضوع راستی‌آزمایی و نظارت در ایران ذیل قطعنامه ۲۲۳۱(سال ۲۰۱۵) شورای امنیت سازمان ملل نیز در دستور کار قرار گرفت. این در شرایطی است که مدیرکل این آژانس، در سخنرانی آغازین خود برای شروع این اجلاس، خط‌ونشان‌های جدیدی برای ایران کشید و اعلام کرد تا زمانی که ایران توضیحات معتبر فنی درباره یافته‌های آژانس در سه محل اعلام‌نشده در ایران ارائه ندهد، آژانس نیز نمی‌تواند صحت و کامل بودن اظهارات ایران ذیل معاهده پادمانی را تأیید کند.
روزنو :
این جهت‌گیریِ گروسی، احتمال تصویب قطعنامه‌ای جدید از سوی شورای حکام علیه ایران را افزایش داده است چرا که پیشتر نیز تروئیکای اروپایی از تنظیم پیش‌نویس چنین قطعنامه‌ای خبر داده بودند.روز گذشته، رافائل گروسی، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در بخشی از سخنرانی آغازینش در جلسه شورای حکام، گفت: «گزارش من درباره راستی آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران ذیل قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل دربرگیرنده فعالیت‌های مرتبط آژانس در چند ماه اخیر است. آژانس تا ۲۳فوریه ۲۰۲۱، بر اجرای تعهدات هسته‌ای ایران ذیل برجام نظارت و آن را راستی‌آزمایی کرده است. اگرچه، از آن تاریخ، این فعالیت‌ها به‌طورجدی تحت تأثیر تصمیم ایران برای متوقف کردن اجرای تعهدات هسته‌ای ایران تحت برجام، از جمله پروتکل الحاقی قرار گرفته‌اند. شما گزارش من تحت عنوان معاهده پادمانی ان‌پی‌تی با جمهوری اسلامی ایران را دریافت کرده‌اید. این گزارش تلاش‌های آژانس را از زمان گزارش اخیرم درباره شفاف‌سازی سؤالات مربوط به صحت و کامل بودن اظهارات ایران تحت معاهده پادمانی و پروتکل الحاقی شرح می‌دهد که طبق مفاد بیانیه مشترک ۵مارس ۲۰۲۲ میان آقای محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهور و رئیس سازمان انرژی اتمی جمهوری اسلامی ایران و من است.»
به گزارش وبگاه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، او ادامه داد: «ما اقداماتی را که در این بیانیه مشترک تعیین‌شده بودند تکمیل کرده‌ایم و نتیجه‌گیری‌ام طبق بیانیه مشترک، در این گزارش آمده است. ایران توضیحی ارائه نداده است که در رابطه با یافته‌های آژانس در سه محل اعلام‌نشده در ایران، از نظر فنی موثق باشند. ایران علاوه بر این آژانس را از محل یا محل‌های فعلی مواد هسته‌ای یا تجهیزات آلوده به مواد هسته‌ای که در سال ۲۰۱۸ از تورقوزآباد منتقل‌شده بودند، مطلع نکرده است. تا زمانی که ایران توضیحات موثقی به لحاظ فنی درباره وجود ذرات اورانیوم با منشأ انسانی در تورقوزآباد، ورامین و مریوان ارائه ندهد و آژانس را از تمامی محل‌های وجود مواد هسته‌ای یا تجهیزات آلوده به مواد هسته‌ای مطلع نکند، آژانس نمی‌تواند صحت و کامل بودن اظهارات ایران را تحت معاهده پادمانی‌اش تأیید کند؛ بنابراین، مسائل پادمانی مربوط به این سه محل هنوز، حل‌نشده باقی مانده‌اند.» مدیرکل آژانس همچنین گفت: «طبق روال قبلی و برای اینکه آژانس در موقعیتی قرار بگیرد که بتواند تضمین کند برنامه هسته‌ای ایران منحصراً صلح‌آمیز است، آژانس آماده است بدون تأخیر، با ایران برای حل‌وفصل این مسائل دوباره همکاری کند.»این اظهارات دبیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در حالی عنوان‌شده است که خبرگزاری رویترز چهارشنبه گذشته گزارش داد، آمریکا، فرانسه، انگلیس و آلمان، پیش‌نویس یک قطعنامه برای ارائه به این نشست شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را تهیه کرده‌اند که از ایران می‌خواهد به سؤالات باقی‌مانده آژانس درباره ذرات اورانیوم پیداشده در سه محل توضیح دهد. رویترز نوشت: «در پیش‌نویس این قطعنامه آمده است که شورای حکام از ایران می‌خواهد فوراً برای اجرای تعهدات قانونی‌اش اقدام کرده و بدون اتلاف وقت به پیشنهاد مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای همکاری بیشتر جهت شفاف‌سازی و حل‌وفصل مسائل باقی‌مانده پادمانی عمل کند.»
رویترز ادامه داد: «در این گزارش آمده است، «مشکلات پادمانی در خصوص این سه مکان همچنان برجسته است.» این خبرگزاری همچنین نوشت: «در گزارش فصلی جداگانه آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که آن نیز به رصد رویترز رسیده است، آمده که ذخایر اورانیوم با غنای ۶۰درصد ایران با رشد تقریبی ۹.۹کیلوگرم به میزان ۴۳.۱کیلوگرم رسیده است.» عرب‌نیوز نیز گزارش داد که میزان ذخایر اورانیوم غنی‌سازی شده ایران به ۱۸برابر حدود تعیین‌شده در توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ رسیده است. بااین‌وجود حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه در واکنش به این اقدامات، در صفحه شخصی خود در توییتر نوشت: «با جوزف بورل در مورد مذاکره برای لغو تحریم‌ها و چگونگی ادامه آن رایزنی کردیم. اگر بانیان قطعنامه ضد ایرانی در IAEA روش تهدید را دنبال کنند، مسئول همه عواقب آن هستند. ما از توافق خوب، قوی و پایدار استقبال می‌کنیم. توافق در دسترس است اگر آمریکا و سه کشور اروپایی واقع‌بین باشند.»از سوی دیگر، روز گذشته سخنگوی وزارت امور خارجه در مورد قطعنامه احتمالی شورای حکام علیه ایران بر اساس پیش‌نویس قطعنامه ارائه‌شده از سوی تروییکای اروپایی و آمریکا تصریح کرد: «در مورد نتیجه جلسه پیش‌داوری نمی‌کنیم، ولی ما متناسب با اقدام و اتفاقی که بیفتد پاسخ می‌دهیم.» سعید خطیب‌زاده در گفت‌وگوی زنده با بخش خبری ساعت ۱۴ شبکه یک سیما درباره ارسال پیش‌نویس قطعنامه علیه ایران به شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفت: «نشست فصلی شورای حکام آژانس در حال برگزاری است، امروز آغاز شده است و چند روز ادامه خواهد داشت و به‌صورت معمول، دو موضوع پادمانی مربوط به ایران و گزارش اجرای برجام که به‌صورت فصلی ارائه می‌شود در دستور کار قرار خواهد گرفت.» این دیپلمات ارشد ایرانی گفت: «متأسفانه مدیرکل آژانس گزارشی را به‌صورت شتاب‌زده ارائه کرده است که پیش از اینکه منتشر کند در پارلمان اروپا همین موارد را قبلاً یک‌بار دیگر گفته بود و همان موقع نیز ایران موضع گرفت و اعلام کرد که با توجه به اینکه هنوز دور سوم رایزنی‌ها بین ایران و آژانس انجام‌نشده، جمع‌بندی مدیرکل در پارلمان اروپا به‌گونه‌ای است که انگار از قبل تصمیمی گرفته شده که گزارش آژانس جهت‌گیری و موضع‌گیری خاصی را داشته باشد.» خطیب زاده با بیان اینکه گزارش ارائه‌شده دقیق نیست، تصریح کرد: «ما صریح و روشن گفتیم که این گزارش بی‌اعتنا به تمامی اقدامات و پاسخ‌هایی که ایران با دقت و به‌صورت فنی ارائه کرده، است. ما از پنجم مارس ۲۰۲۲ و نیمه اسفند تا امروز سه دور نشست با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داشتیم و یک‌بار هم به‌صورت مکتوب نظرات و پاسخ‌های خود را ارائه کردیم.» سخنگوی وزارت امور خارجه با تأکید مجدد مبنی بر اینکه این گزارش علاوه بر اینکه دقیق نیست و بی‌اعتنا به اقدامات ایران است، تلاش دارد که یک روایت شاذ و بعیدی را در خصوص برنامه‌های هسته‌ای ایران جا بیندازد که بیشترشان بر اساس موارد ادعایی است، در همین ارتباط اضافه کرد: «معلوم است رد پای رژیم صهیونیستی در آن وجود دارد.»خطیب زاده گفت: «همان‌طور که آقای امیر عبداللهیان وزیر امور خارجه اعلام کرد، ما به‌هیچ‌وجه نه این گزارش را قبول داریم و نه اقدام این سه کشور اروپایی به همراه آمریکا برای تصویب قطعنامه علیه ایران. ما این اقدام را برخلاف دیپلماسی می‌دانیم. آن‌ها تلاش می‌کنند قطعنامه‌ای را ارائه کنند، ما این قطعنامه را سازنده نمی‌دانیم و معتقدیم که این اقدامات هم در مسیر کل همکاری‌های ما با آژانس و هم مذاکرات اثرات منفی خواهد داشت و بانیان این قطعنامه باید بدانند هرچقدر هم این قطعنامه را شکلی معرفی کنند از نظر ما مردود است.»
خطیب زاده خاطرنشان کرد: «ما از همه اعضای شورای حکام خواسته‌ایم که مراقب نیات رژیم صهیونیستی و کشورهای ارائه‌کننده قطعنامه باشند و به این قطعنامه رأی منفی بدهند تا پنجره‌ای که ایران برای دیپلماسی ایجاد کرده در مسیر خودش باز بماند.» خطیب زاده در پاسخ به سؤال دیگری در مورد مخالفت کشورهایی همچون چین و روسیه با این قطعنامه و ارزیابی‌اش از نتیجه شورای حکام خاطرنشان کرد: «البته رویه‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و شورای حکام مشخص است که به چه سمتی خواهد رفت. ۳۵عضو شورای حکام نظرات خود را اعلام خواهند کرد و ایران هم به‌عنوان ناظر، نظرات خود را می‌گوید.» خطیب‌زاده با بیان اینکه امیدواریم با توجه به آنچه گفته‌شده سه کشور اروپایی و آمریکا از مسیر اشتباه خود دراین‌ارتباط عقب‌نشینی کنند، گفت: «قطعاً هم چین و هم روسیه و هم آنچه ایران گفته مبنی بر مخالفت است و اگر موضوع به رأی‌گیری گذاشته شود، باید دید رأی منفی این دو کشور و احتمالاً کشورهای دیگر به چه سمتی کل این موضوع را خواهد برد؟ آنچه مهم است این است که اصل این ماجرا که مردود است، اثرات وضعی بر همکاری‌های ایران با آژانس بین‌المللی که بعد از بیانیه مشترک ۵مارس آغاز شده، خواهد داشت و همچنین بر روند مذاکرات وین، اثر خواهد گذاشت.» سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین تأکید کرد: «ما پیش‌داوری نمی‌کنیم، اما قطعاً متناسب با اتفاقی که بیفتد پاسخ‌های خود را خواهیم داشت.»در همین حال، به دنبال انتشار خبر تهیه پیش‌نویس قطعنامه‌ای درباره ایران توسط آمریکا و تروئیکای اروپا، ند پرایس، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در یک نشست خبری در پاسخ به سؤالی دراین‌باره گفت: «نگرانی بسیار جدی ما این است که ایران نتوانسته است به‌طور باورپذیری به سؤالات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره مواد و فعالیت‌های هسته‌ای اعلام‌نشده احتمالی‌اش پاسخ دهد. ما هم‌زمان با دنبال کردن تحقیقات توسط آژانس درباره مسائل پادمانی در ایران، به همکاری نزدیک با آژانس، با مدیرکل، همچنین با متحدان و شرکایمان در شورای حکام ادامه می‌دهیم.» پرایس ادامه داد: «ما در حال حاضر، در حال رایزنی دقیق درباره گزارش‌هایی هستیم که اخیراً توسط مدیرکل آژانس پیش از نشست شورای حکام در هفته آتی منتشر شده است و می‌توانیم تأیید کنیم که برنامه داریم در پیگیری برای قطعنامه‌ای متمرکز بر ضرورت همکاری کامل ایران با آژانس به انگلیس، فرانسه و آلمان ملحق شویم. این ضرورت وجود دارد که ایران بدون تأخیر بیشتر، کاملاً به تعهدات قانونی الزام‌آورش تحت معاهده ان‌پی‌تی و جدا از این، بر توافق جامعه پادمانی‌اش با آژانس پایبند باشد.»
