احیای برجام پیچیده و چندوجهی شده است

روز نو: رابرت مالی، نماینده ویژه دولت بایدن در امور ایران، شامگاه چهارشنبه در جلسه کمیته روابط خارجی سنا حضور یافت و احتمال توافق با ایران در بهترین حالت را، ضعیف اعلام کرد. وی همچنین واشنگتن را در هماهنگی با اسرائیل و متحدان منطقه‌ای خود، آماده تشدید تحریم‌ها. علیه ایران دانست. اخبار منتشر شده از این جلسه با ایجاد ناامیدی نسبت به احیای برجام، تأثیر بر بازارهای داخلی ایران داشته است. در این ارتباط ستاره صبح در گفت و گو با سید جلال ساداتیان، کارشناس مسائل سیاسی این موضوع را بررسی کرده که در ادامه می‌خوانید:

جلسه اخیر کمیته روابط تأثیر روانی خود را بر بازار نشان داد. با توجه به اخبار منتشر شده آیا می‌توان توافق برجام را از نظر آمریکا تمام شده و دور از دسترس دانست یا خیر؟

وضعیت برجام پیچیده و چندوجهی شده است و امور متعدد تا حد زیادی به هم مرتبط شده‌اند. یک مسئله ارتباط ایران و آمریکا است. مثال دیگر مسئله میانجی‌گری کشورها در این موضوع است. یک مسئله هم نقش اروپا است و مسئله دیگر تلاش و تکاپوی اسرائیل و مسائل دیگر که همه در یک موضوع دخالت دارند و اثر خود را بر یک مسئله واحد اعمال می‌کنند.

همان‌طور که در یک بازه زمانی محدود شاهد سفر نماینده اتحادیه اروپا به تهران بودیم و بلافاصله امیر قطر به ایران آمد و بعد آقای رئیسی به عمان رفت و پیش از این هم تلاش‌هایی در راستای نزدیکی ایران و عربستان در پنج دور مذاکرات امنیتی در بغداد در جریان بود.

تمامی این دیدارها و گفتگوها در راستای توافق برجام تلقی شد. در تمام این مدت اسرائیل از تلاش باز نایستاده بود. حمله به نیروهای طرفدار ایران در سوریه، ترور در تهران و مصوبه سنای آمریکا که زیر فشار لابی‌های صهیونیستی تصویب شد. همه این موارد در کنار هم پیچیدگی برجام و راه صعب‌العبور دستیابی به توافق را نشان می‌دهد اما از طرفی می‌توان تمام این تلاش‌ها را به‌نوعی با تمایل دنیا به توافق تحلیل کرد.
در داخل آمریکا گفته می‌شود که منافع آمریکا در توافق با ایران است نه در تقابل گروهی که اسرائیل آن‌ها را حمایت می‌کند در حال مقابله با توافق هستند. امروز می‌بینیم رابرت مالی نیز مطالبی را اظهار می‌کند که نشان‌دهنده فشار صهیونیست‌ها و نفوذ آن‌ها بر سنا و کنگره است.

آیا با فاصله گرفتن غرب از میز گفتگو می‌توان بازگشت به دوران ترامپ یا دوره قبل از توافق در زمان زمامداری باراک اوباما را برای ایران متصور شد؟

متأسفانه این اتفاق می‌افتد. در دوره ترامپ اروپا با آمریکا همراهی نکرد. اروپا برخلاف اصرار ترامپ در برابر ایران از مکانیسم ماشه استفاده نکرد اما در مقطع فعلی با نزدیک شدن اروپا به آمریکای بایدن یقیناً می‌توان تصور کرد که اروپا و آمریکا باهم به سمت مکانیسم ماشه حرکت می‌کنند و احتمالاً قطعنامه‌های گذشته شورای امنیت علیه ایران را دوباره فعال خواهند کرد. در این مرحله شاید نتوانند قطعنامه جدید برعلیه ایران داشته باشند چون با توجه به وضعیت ویژه جهان این احتمال وجود دارد که روسیه و چین وتو کنند و رأی ندهند ولی بازگشت مکانیسم ماشه محتمل است و می‌توانند از این طریق ایران را زیر فشار اقتصادی قرار بدهند.

توافق برجام در حساس‌ترین فصل خود قرار دارد. آیا دولت سیزدهم قادر به گذر از این پیچ تند خواهد بود یا خیر؟
ای‌کاش تندروهای ایران و اصولگرایان در مورد برجام با سعه‌صدر بیشتر و با نگاه به منافع ملی برخورد می‌کردند و اجازه می‌دادند دولت آقای روحانی برجام را سال گذشته به نتیجه می‌رساند.

اگر اجازه داده می‌شد به توافقی که آقای ظریف و آقای عراقچی پیش برده بودند دست پیدا کنیم امروز می‌توانستیم از فرصت‌های اقتصادی خوبی در بازار اروپا بهره ببریم اما درنهایت می‌بینیم امروز از توافق دور شده‌ایم و امروز غرب نسبت به قبل دست بالاتری را دارد و خواسته‌های بیشتری را هم مطرح می‌کند. در چنین شرایطی تنها باید به تلاش‌های پشت پرده امید داشت شاید به نتیجه رسیدن گفتگوهای غیررسمی بتواند برجام را احیا کند.