آيا بازيگران غيربرجامي گره مذاكرات را باز مي‌كنند؟

روزنو :«هر چه بيشتر منتظر بمانيم به سرانجام رساندن مذاكرات دشوارتر مي‌شود.» جوزپ بورل، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا مي‌گويد در آخرين تماس تلفني با حسين اميرعبداللهيان، وزير خارجه ايران اين جمله را به او يادآوري كرده است. عبارتي كه پيش‌بيني مي‌شود در گفت‌وگوي مقام‌هاي اروپايي با آنتوني بلينكن، وزير خارجه و رابرت مالي، رييس هيات مذاكره‌كننده ايالات متحده در مذاكرات وين هم تكرار شده باشد. در حالي كه جوزپ بورل و انريكه مورا، معاون او به تنها چهره‌هاي فعال باقيمانده در مذاكرات وين براي احياي برجام تبديل شده‌اند. تهران مي‌گويد مذاكرات ميان ايران و 1+4 عملا در اسفندماه 1400 به پايان رسيده و تنها مانع احياي برجام و در سايه آن رفع تحريم، اختلاف باقيمانده ميان ايران و ايالات متحده است. اختلافي كه روايت امريكا آن را محدود به اصرار ايران بر حذف نام سپاه پاسداران از ليست به اصطلاح گروه‌هاي حامي تروريست مي‌داند، اما تهران بدون اشاره به جزييات بيشتر اين ادعا را رد كرده و مي‌گويد كه ايالات متحده بايد تمام اركان سياست فشار حداكثري را بردارد. در حالي كه آخرين سفر انريكه مورا به تهران هم به پيشنهاد جوزپ بورل به تهران انجام شد و پس از آن بورل اعلام كرد مذاكرات وين از بن‌بست خارج شده اما عدم وقوع تحولي تازه در روند مسكوت مذاكرات نشانه خوبي به حساب نمي‌آيد. در اين ميان به نظر مي‌رسد كه بازيگران غيربرجامي مانند عمان و قطر كه از رابطه خوبي با تهران و واشنگتن برخوردار هستند و هر كدام در پرونده‌هاي غيربرجامي سابقه ميانجيگري و وساطت ميان تهران و واشنگتن را دارند نقش فعال‌تري را برعهده گرفته‌اند تا شايد بتوانند مانع از شكست مذاكرات براي احياي برجام و آغاز بحران ديگري شوند. محمد بن عبدالرحمن بن جاسم آل ثاني، وزير امور خارجه قطر روز شنبه ضمن تاكيد بر حل و فصل اختلاف‌ها در مذاكرات هسته‌اي گفت: «سران ايران به ما خبر دادند كه آماده يك راه‌حل بينابين درباره پرونده هسته‌اي هستند. يافتن راهكار براي حل پرونده هسته‌اي ايران، باعث افزايش ثبات در كشورهاي عربي حاشيه خليج فارس خواهد شد. ورود نفت ايران به بازارهاي جهاني، باعث ثبات قيمت نفت خام و كاهش تورم خواهد شد.» تميم بن حمد آل ثاني در چند هفته اخير همزمان با ديدار با مقام‌هاي ايراني با جوزپ بورل هم ديدار كرد و رايزني درباره برجام داشت. روز گذشته، پايگاه تحليلي «المانيتور» در گزارشي به ايفاي نقش قطر در مسير موازي با مذاكرات رسمي احياي برجام همزمان با سفر اخير انريكه مورا به تهران اشاره كرده و نوشت: سفر مورا به ايران با سفر شيخ «تميم بن حمد آل ثاني» امير قطر به ايران همزمان شده بود. قطر نقش مثبتي در تلاش‌هاي ديپلماتيك براي احياي برجام ايفا كرده است. اولين روز سفر مورا از جمله ديدار او با «علي باقري‌كني»، معاون وزير امور خارجه ايران دلگرم‌كننده نبود. با اين حال به نظر مي‌رسد در روز دوم اوضاع تغيير كرده است و ايراني‌ها پيشنهاداتي را به مورا ارايه كردند. المانيتور گزارش كرده است كه يك منبع رسمي در تهران به اين پايگاه تحليلي گفته: «طرف ايراني، پيشنهادي را با ايده‌هاي بازبيني شده به مورا ارايه داده است. موضوع سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در پيشنهاد جديد، يك موضوع محوري نيست. اين موضوع همچنان بر جاي خود باقي است، اما موضوعاتي با اولويت بيشتر وجود دارد».

المانيتور با اشاره به اين موارد ادامه داد كه سفر امير قطر به تهران، تاثير مثبتي بر ماموريت مورا در ايران داشته است. بر اساس اين گزارش، شيخ تميم در خصوص حصول توافق ميان ايالات متحده و ايران ابراز خوشبيني كرد و براي كمك در اين زمينه ابراز آمادگي كرد.امير قطر در جريان يك كنفرانس خبري روز ۲۰ مه‌ (۳۰ ارديبهشت ماه) با «اولاف شولتز» صدر اعظم آلمان در برلين گفت: « اميدواريم كه بين طرف‌هاي برجام، توافق حاصل شود و قطر آمادگي دارد تا در حل اين جدال كمك كند.»

اين وبگاه امريكايي گزارش كرد كه يك منبع ديپلماتيك خارجي در تهران فاش كرد كه قطر و عمان به هموارسازي مسير دستيابي به توافق هسته‌اي كمك مي‌كنند و گفت: «طي چند ماه گذشته، ديپلمات‌هاي ارشد قطر و عمان از تهران بازديد كردند. هدف اصلي همچنان ايجاد بهترين شرايط براي احياي مذاكرات هسته‌اي است.» اوايل اين هفته، «آنتوني بلينكن» وزير امور خارجه ايالات متحده امريكا با «محمد بن عبدالرحمان آل ثاني» وزير امور خارجه قطر گفت‌وگو كرد و از «نقش سازنده دوحه در تلاش‌هاي ما براي حل موضوعات با ايران» قدرداني كرد.

اخبار مربوط به نقش‌آفريني بيشتر قطر و عمان در حاشيه مذاكرات وين در حالي منتشر شده كه ابراهيم رييسي، رييس‌جمهور از امروز به دعوت رسمي سلطان عمان به منظور انجام سفري يك روزه به مسقط مي‌رود.