بچه‌داری گران‌تر از معیشت بزرگ‌سالان/افزایش هزینه نگهداری از فرزند در ماه‌های اخیر

ساعت‌ها بعدازاینکه مادر و کودک به داخل مطب رفتند، پدر خانواده برای پرداخت هزینه ویزیت نزد منشی رفت؛ این بار اما نه‌فقط توجه من که حواس همه آن‌هایی که در سالن به انتظار نشسته بودند، به صحبت‌های بلند پدر کودک و منشی پرت شد؛ 750هزار تومان هزینه اکوی قلب؟ 150هزار تومان هزینه ویزیت و ...؛ هزینه دارو و سایر مخلفات هم بماند. در روزهای اخیر نه‌فقط قیمت کالاهای اساسی که هزینه نگهداری از فرزند هم افزایش عجیبی یافته؛ فعالان بازار می‌گویند قیمت پوشک بچه 40درصد و شیر خشک هم تا 60درصد افزایش پیداکرده است. مادری می‌گوید: «همین چند روز پیش پوشک 110تومانی را با قیمت 195هزارتومان خریداری کردم که این یک بسته جوابگوی 10روز است و بعدازآن باید دوباره همین هزینه را پرداخت کنم.» یک حساب سرانگشتی نشان می‌دهد که فقط هزینه پوشک یک کودک در ماه می‌شود 585هزار تومان؛ یکی هم می‌گوید: «در یک سالی که پوشک بچه خریداری کرده‌ام، محال بوده قیمت هر نوبت خرید با قبلی یکسان بوده باشد»، مادر دیگری ادامه می‌دهد: «پوشک مای‌بی‌بی را قبل از عید می‌گرفتم 115هزار تومان، امروز همان پوشک را با قیمت 193هزارتومان خریداری کردم؛ عجیب اینکه روی جلد هم نوشته بود با تخفیف 178هزار تومانی»، در طرف دیگر داستان، مادری هم می‌گوید: «هفت سال پیش قیمت پوشک 12تایی فقط 100هزار تومان بود.» البته این هزینه‌ها فقط درباره پوشک نیست، درباره شیر خشک ظاهراً اوضاع بدتر است. از زمانی که زمزمه حذف ارز 4200تومانی مطرح‌شده، قیمت شیر خشک هم در کنار بسیاری از اقلام پرمصرف دارویی گران شده است. نگاهی به گزارش‌ها نشان می‌دهد قیمت شیر خشک در حالی در سال 1400 حدود 20 تا 30هزار تومان افزایش یافته بود که در سال جدید حدود 60 تا 70هزار تومان دیگر گران شده. بسیاری از پدرومادرها می‌گویند، قیمت شیر خشک هر چند روز یک‌بار گران می‌شود، مثلاً شیر گیگوز در سه ماه حدود 40درصد گران شده است. این افزایش قیمت‌ها در حالی است که تأکید مسئولان بر فرزندآوری هر روز تکرار می‌شود، اما گرانی‌های مربوط به نوزاد و کودک هرگز تحت کنترل نیست. این هزینه‌ها برای خانواده‌هایی که کودک بیمار دارند و باید هزینه‌های درمان را پرداخت کنند هم ظاهراً عجیب‌تر است. سؤال اینجاست، تکلیف خانواده‌هایی که کودکشان دچار مشکلات جدی و بیماری‌های خاص است، در میان این گرانی‌های افسارگسیخته چیست؟ گزارش‌های میدانی نشان می‌دهد هزینه درمان بیماری‌های خاص به هفته‌ای هشت تا 10 میلیون تومان رسیده که با احتساب هزینه پوشک و شیر خشک رقم عجیبی است.

یک حساب سرانگشتی
اگر هر کودک به‌طور متوسط روزانه پنج تا شش عدد پوشک مصرف کند، هزینه خرید روزانه پوشک خانوار دارای یک فرزند زیر سه سال ماهانه چهار میلیون و ۶٨۰هزار تومان می‌شود. نگاهی به قیمت‌ها نشان می‎دهد که قیمت درج‌شده بر روی یک بسته ٢۰عددی پوشک سایز چهار کودک ۵٣۰هزار تومان است و به عبارتی خانوار‌ها بابت هر عدد پوشک حدود ٢۶هزار و پانصد تومان هزینه می‌کنند. اگر هر کودک به‌طور متوسط روزانه پنج تا شش عدد پوشک مصرف کند، هزینه خرید روزانه پوشک خانوار دارای یک فرزند زیر سه سال ماهانه چهار میلیون و ۶٨۰هزار تومان می‌شود؛ روندی که با سیاست‌گذاری و تأکید مسئولان بر لزوم رشد جمعیت کشور منافاتی گسترده دارد. این روز‌ها تورم بر همه ابعاد زندگی مردم تأثیر گذاشته است. هر روز ارزش پول پایین‌تر می‌آید و در مقابل آن قیمت اغلب کالا‌ها چه ضروری و چه غیرضروری چندین برابر می‌شود. شاید در روز‌های پرتلاطم بازار ارز و سکه، می‌توانستیم خودمان را دلداری دهیم که ایرادی ندارد، ما که طلا و سکه نمی‌خواهیم، ارز هم به کارمان نمی‌آید. هرچند ته ذهنمان می‌دانستیم که اثرش کم‌کم بر زندگی‌مان آشکار خواهد شد! آرام‌آرام دامنه نوسان و گرانی به بازار موبایل، لوازم‌خانگی، مسکن، دارو و کمی بعد به مواد خوراکی نیز رسید؛ اما امروز دیگر تورم و گرانی از جیب مردم فرسنگ‌ها جلوتر زده طوری که با دیدن قیمت‌ها روزی چند بار این جمله را یا می‌گوییم یا می‌شنویم که بیچاره آنکه می‌خواهد جهیزیه بگیرد، بیچاره آنکه می‌خواهد عروسی کند، بیچاره آنکه بیمار دارد، بیچاره آنکه خانه ندارد؛ اما گرانی‌ها حالا بازار کودک و نوزاد را نیز بی‌نصیب نگذاشته و بازاری مانند پوشک بچه حتی افزایش دو برابری قیمت را هم به خود دیده است. از طرفی سایه کمبود اجناس مختص کودکان نیز بر بازار افتاده است، کمبودی که از کاهش تولید ناشی نشده و به احتکار و سوداگری در بازار مربوط می‌شود. بنا‌بر گفته فعالان بازار، پوشک‌هایی که در بازار کمیاب شدند، محصولاتی هستند که با کمی جست‌وجو می‌توان پیدایشان کرد، اما نه با قیمت مصوب و این به معنای سودجویی عده‌ای در این حوزه است. در این آشفته‌بازار، طبیعی است که نه‌تنها قیمت پوشک کاهش پیدا نکند، بلکه شاهد ورود پوشک‌های احتکار شده به بازار و عرضه با نرخ‌های جدید نیز باشیم. به‌طوری‌که تاریخ تولید و قیمت درج‌شده بر روی این پوشک‌ها مربوط به ماه‌های قبل است، اما با قیمت جدید (تقریباً دو برابر) به مشتریان عرضه می‌شوند.
به‌عنوان‌مثال یک بسته پوشک ٢۴عددی سایز شش با تاریخ تولید تیرماه و قیمت ٧٢هزار تومان حالا با نرخ ۱٢۰ تا ۱٣٢هزار تومان به مشتریان عرضه می‌شود. بماند که در بخش دیگر این بازار، از پوشک پمپرز ۴۰۰هزار تومانی تا پریمای ۴۴۰تومانی و پوشک بارلی چهار عددیِ ۵٣۰هزار تومانی هم می‌توان پیدا کرد.
درعین‌حال پوشک‌های تولیدی فعلی نیز با همان نرخ‌های بالای یک ماه پیش عرضه می‌شوند و وعده‌های مسئولان برای مدیریت قیمت و بازار عملی نشده است؛ اما یکی از دلایلی که در این مواقع درباره افزایش قیمت اقلام اساسی اعلام می‌شود بالا بودن نرخ مواد اولیه است. یکی از این مواد، پودر جاذب است که در لایه میانی پوشک استفاده می‌شود. فعالان بازار می‌گویند سوپرجاذب‌هایی که در تهیه پوشک بچه مورداستفاده قرار می‌گیرد و اتفاقاً دلیل افزایش قیمت پوشک نیز ناشی از افزایش قیمت مشتقات پروپیلن مثل سوپرجاذب‌هاست. در تولید پوشک نوعی افزودنی، موردنیاز صنایع تولیدکننده است که این افزودنی جاذب رطوبت بوده و هم‌اکنون نیاز کشور به این افزودنی از طریق واردات تأمین می‌شود. حدود یک سال پیش بود که فارس مدعی شد، واردات این افزودنی در ماه‌های اخیر بسیار سخت شده و قیمت این ماده افزایش یافته است. در نتیجه با افزایش قیمت افزودنی اکسید کلسیم، قیمت سوپرجاذب‌ها یا SAP افزایش می‌یابد و در نهایت قیمت پوشک نیز به‌صورت قابل‌توجهی افزایش یافته است. در این میان گفته می‌شود که امکان تولید این ماده افزودنی که هم‌اکنون از خارج از کشور وارد می‌شود، وجود دارد، ولی متأسفانه سیاست‌گذاری‌ها به‌گونه‌ای نبوده که پتروشیمی‌ها به سمت تولید این ماده افزودنی حرکت کنند. تکنولوژی تولید این ماده خیلی هم پیچیده نیست و اگر انگیزه لازم ایجاد شود، پتروشیمی‌ها می‌توانند برای تولید آن اقدام کنند.
با چنین هزینه‌هایی اما تأکید مسئولان بر فرزندآوری همچنان ادامه دارد. سؤال اینجاست با 300 تا 400هزار تومانی می‌توان در مقابل این قیمت‌های سرسام‌آور ایستادگی کرد؟