۱۰ هزار میلیارد تومان واکسن، در آستانه انقضا

روزنو :هفته گذشته بود که رئیس جمهور مجوز صادرات واکسن‌های ایرانی را صادر کرد و حالا خبر رسیده تاریخ انقضای واکسن‌های تولیدی نزدیک است، گویا رئیسی این روز و انقضای ۱۰ هزار میلیارد تومان را پیش‌بینی کرده بود!

ماجرای تولید واکسن کرونا در ایران قصه هزار و یک شب است که البته تکرار آن به اصطلاح گوش شنونده را نوازش نمی‌کند که هیچ بلکه یادآور روز‌های تلخی است، روز‌هایی که روند مرگ و میر کرونا در کشور سه رقمی شد و به مرز ۸۰۰ نفر در روز رسید و تا مدت‌ها این شرایط ادامه داشت. در این میان دولت و وزارت بهداشت یکی بر سر خود می‌کوبیدند و یکی بر سر دشمن و تحریم که همه این کم‌کاری‌ها و اهمال‌کاری‌ها از سوی هیچ نهاد دولتی نیست و همه چیز در دست کسانی است که نمی‌خواهند واکسن به ایران برسد.

البته یک روز دیگر هم گفتند که دشمن اجازه داده واکسن بخریم و پول آن را هم پرداخت کردیم، اما دشمن دیگری پیدا شده و برای زمان تحویل بدقولی کرده و اوج این اتفاقات، چون در کشاکش تغییرات دولت و آمدن رئیس جمهور جدید بود و هر کدام می‌خواستند این کوتاهی را گردن نگیرند.

با رفتن حسن روحانی و تیم دولت‌اش تا چند ماه گفتند اصلا پولی پرداخت نشده و دولت قبلی دروغ گفته و بعد خبر رسید که درخواست‌ها ثبت شده، اما پول واریز نشده و در نهایت در مرداد و شهریور در‌های کشور به روی واکسن‌های وارداتی باز شد و دولت سیزدهم این گشایش را حاصل زحمات خودش می‌دانست، اما در نهایت مشخص شده که این واکسن‌ها در دولت دوازدهم ثبت و هزینه آن پرداخت شده است.

اما حالا بشنوید از ماجرای تولید واکسن‌های ایرانی؛ تولید واکسن نه فقط واکسن کرونا نیازمند یک فرایند زمانی مشخص است از این رو انتظار این بود که شرکت‌هایی که در این زمینه تجربه و سابقه داشتند مانند پاستور و رازی خیلی سریع وارد فرایند تولید شوند و کشور را از این شرایط بحرانی نجات دهند.

در روز‌هایی که همه منتظر تولید و عرضه واکسن ایرانی بودند، معلوم شد که غیر از شرکت‌های مذکور چند شرکت دیگر هم دست به کار شدند تا از این بازاری که پر سود هم هست جیب خود را پر کنند از این رو بازار رقابت بزرگتر و مدعیان بیشتر شدند! اما وعده‌های داده شده محقق نشد و همه هزینه، انرژی و وقت صرف تولید واکسن‌های متعدد شد در حالی که می‌شد با یک برنامه ریزی درست و منسجم یک واکسن کارآمد و البته به موقع تولید کرد نه مثل حالا که این واکسن‌ها روی دست تولید کننده و وزارت بهداشت مانده، زیرا نه متقاضی داخلی دارد و نه خارجی!

"برکت" جزء آن دسته از شرکت‌های بود که بدون سابقه در تولید واکسن به سرعت اسم خود را بر سر زبان‌ها انداخت و با انتشار فیلم و عکس‌های مختلف از روند تولید و استفاده از متخصصان که (البته با دمپایی‌های پلاستیکی در سوله تولید حضور داشتند!) سعی کرد به مردم و جهانیان بفهماند که در این پروژه هم دشمن شکست خورده و ما خود با تکیه بر توان (شما بخوانید پول بیت المال) می‌توانیم واکسن تولید کنیم آن هم ۵۰ میلیون دُز!

در زمانی که محمد مخبر قول تحویل این ۵۰ میلیون واکسن را داد او همزمان دو مسئولیت بر عهده داشت، هم معاون اول رئیس جمهور بود و هم رئیس ستاد بنیاد برکت. گویا مسئولیت‌های سنگین اجازه نداد که او به موقع وعده‌های خود را محقق کند از این رو واکسن‌های تولیدی حتی با ۱۰ میلیون دُز بیشتر تولید و آماده تحویل به وزارت بهداشت است! یعنی در حال حاضر غیر از واکسن‌های تولیدی دیگر، کشور ۶۰ میلیون دز واکسن برکت دارد!

۵۰ میلیون دز واکسن ایرانی و خارجی؟

هفت تولید‌کننده ایرانی می‌گویند میلیون‌ها دز واکسن در انبار‌ها در حال فاسد شدن است، اما مصطفی قانعی، عضو کمیته ملی واکسیناسیون کرونا می‌گوید: «سال گذشته بحث سرِ نبود واکسن بود و امسال بحث سر فروش واکسن‌ها است. داخل انبار‌ها ۵۰ میلیون دز واکسن (ایرانی و خارجی) دپو داریم و اکنون موضوع مهم این است که چگونه واکسن‌ساز‌ها را حمایت کنیم تا از دور خارج نشوند.»

اگر آمار ارائه شده از سوی قانعی درست باشد پس تکلیف ۶۰ میلیون دز واکسن برکت چه می‌شود؟ آیا آمارگیران آن تعداد را محاسبه نکرده اند یا شاید هم این واکسن‌ها هنوز تحویل داده نشده است؟

این عضو ستاد ملی مقابله با کرونا به این موضوع هم اشاره کرد که برخی واکسن‌های خارجی خریداری شده به دلیل عدم استقبال از تزریق دز سوم، در حال نزدیک شدن به تاریخ انقضای خود هستند. تاریخ انقضا‌ی واکسن‌ها در بیشترین حالت معمولا یک ساله است.

طبق آخرین آمار یعنی آذر ۱۴۰۰ که تقریبا روند واردات کمتر شد، ۱۵۰ میلیون و ۱۰۸ هزار و ۳۰۸ واکسن وارد ایران شده است که اگر بخواهیم کف رقم پرداختی یعنی ۹ دلار را برای هر دز حساب کنیم و اگر قیمت دلار را ۲۶ هزار تومان در نظر بگیریم یعنی دولت بیش از ۳۵ هزار میلیارد تومان برای خرید واکسن هزینه کرده است.

برای محاسبه واکسن‌های ایرانی به نقل قول محمدرضا شانه‌ساز رئیس سازمان غذا و دارو دولت روحانی استناد می‌کنیم که در گفت وگویی قیمت واکسن برکت ساخت ایران را ۲۰۰ هزار تومان اعلام کرده بود.

به گفته او، ۲۰۰ هزار تومان برای این محصول های‌تک که با زحمت بسیار و پشتوانه علمی تولید می‌شود، در مقایسه با قیمت واکسن سایر کشور‌ها عدد بالایی نیست.

حالا بیایید فقط همین ۶۰ میلیون دز واکسن تولیدی برکت را با رقم ۲۰۰ هزار تومان محاسبه کنیم، نتیجه می‌شود هزینه ۱۲ هزار میلیارد تومان از جیب مردم که دستاوردی هم برای آن‌ها نداشته است؛ و در نهایت اگر هزینه‌کرد ۵۰ میلیون دز واکسن دپو شده در انبار‌ها را با همان عدد ۲۰۰ هزار تومان محاسبه کنیم یعنی ۱۰ هزار میلیارد تومان در حال از بین رفتن است!