پرداخت یارانه به 58,000,000 نفر غیر نیازمند چرا؟

روزنو :معاونت رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی خانوارهای ایرانی را در سه دسته فقیر، متوسط دسته بندی کرده است. در دسته‌بندی خانوارها، متوسط دهک درآمدی خانوارهای فقیر ۲,۷، خانوارهای متوسط ۶,۵ و خانوارهای برخوردار ۱۰ است. بر اساس این دسته‌بندی، از مجموع ۲۴ میلیون و ۹۰۱ هزار و ۶۹۶ خانوار ایرانی یارانه بگیر، ۳۸ درصد فقیر، ۵۵ درصد متوسط و ۷ درصد برخوردار هستند. نکته قابل تأمل در این گزارش این است که ۹,۳ میلیون خانوار در کشور فقیرند، اما فقط از 30 درصد آنها حمایت مالی صورت می‌گیرد.در گزارش پایگاه اطلاعت رفاهی ایرانیان آمده است که 77 میلیون و چهارصد هزار نفر در کشور یارانه می گیرند که از این تعداد 19 میلیون نفرشان فقیر و نیازمند هستند و بیش از 58 میلیون نفر غیر نیازمند به یارانه هستند. متاسفانه سیکل معیوب پرداخت یارانه که از دولت احمد‌ی‌نژاد آغاز و در دولت های روحانی و همچنین دولت رئیسی ادامه دارد به جای کاهش فقر به گسترش آن کمک کرده ، زیرا ثروتمندان در کنار فقرا یارانه دریافت می‌کنند. گزیده ای از این گزارش به نقل از ایسنا در ادامه می آید.

در این گزارش به‌طور اجمالی دسته‌بندی خانوارهای ایرانی در سه‌طبقه «خانوارهای فقیر»، «خانوارهای متوسط» و «خانوارهای برخوردار» ارائه می‌شود. این دسته‌بندی بر اساس آخرین داده‌های به‌روزرسانی شده در این پایگاه صورت گرفته است. در پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان، اطلاعات همه ایرانیان دارای کد ملی ثبت‌شده است. اما به لحاظ ساختار خانواده، تنها ساختار خانوارهای یارانه بگیر (یارانه نقدی ۴۵ هزارتومانی) مشخص است. بنابراین در این گزارش، تنها از اطلاعات خانوارهای یارانه بگیر استفاده‌شده است.

در پایگاه اطلاعات رفاه ایرانیان، اطلاعات درآمدی و معیشتی از جمعیت ۷۷,۴ میلیون نفر یارانه بگیر در کشور جمع‌آوری‌شده و بر اساس این اطلاعات یک دسته‌بندی از خانوارها صورت گرفته است. در این دسته‌بندی خانوارها بر اساس وضعیت درآمدی به سه گروه فقیر، متوسط و برخوردار تقسیم‌شده‌اند.

شاخص خانوارهای فقیر

خانوارهایی فقیر شناسایی‌شده‌اند که دو شرط از سه شرط، «بودن در پنج دهک اول»، «تحت پوشش نهاد حمایتی بودن» و «فاقد درآمد ثابت بودن» را داشته باشند. با این سه شرط، حدود ۹,۳ میلیون خانوار فقیر شناسایی‌شده‌اند. دسته‌بندی این خانوارها به دو گروه تحت پوشش (شامل ۲,۸ میلیون خانوار که ۳۰ درصد از کل خانوارهای فقیر را تشکیل می‌دهد) و فاقد پوشش نهاد حمایتی (شامل ۶,۶ میلیون خانوار و ۷۰ درصد از کل خانوارهای فقیر)، این امکان را به دست می‌دهد تا سیاست‌گذاری متناسب برای هر گروه به اجرا گذاشته شود.

تعداد طبقه متوسط
۱۳.۹ میلیون خانوار
* در مجموع تعداد ۱۳,۹ میلیون خانوار در طبقه متوسط قرار دارند که بر اساس نوع شغل آنها، قابل‌طبقه‌بندی بوده و به پنج دسته زیر تقسیم می‌شوند.
* کارکنان و دولت (۲,۲ میلیون خانوار، ۱۵,۸ درصد از کل خانوارهای متوسط)
*کارگران و مشاغل خصوصی (۶ میلیون خانوار، ۴۳,۳ درصد از کل خانوارهای متوسط)
* بازنشستگان (۲,۴ میلیون خانوار، ۱۷,۳ درصد از کل خانوارهای متوسط)
* فاقدین درآمد ثابت (۳ میلیون خانوار، ۲۱,۷ درصد از کل خانوارهای متوسط)
* تحت پوشش نهادهای حمایتی (۲۷۷ هزار خانوار، ۲ درصد از کل خانوارهای متوسط)

وضعیت کارکنان دولت

منطق این دسته‌بندی به این صورت است که به‌طورکلی کارمندان و مستمری‌بگیران دولت از امنیت و پایداری شغلی بالاتری برخوردار بوده و کمتر از سایر گروه‌ها تحت تأثیر شوک‌ها و رکودهای اقتصادی قرار می‌گیرند و به‌طورمعمول تحت هر شرایطی حقوق و مستمری ثابت را دریافت کرده و سالیانه افزایش در حقوق و دستمزد دارند. بنابراین سیاست‌های متناسب با این گروه، متفاوت از سایر گروه‌ها خواهد بود.

*پس از کارمندان دولت، کارگران و مشاغل خصوصی (که شغل رسمی دارای بیمه دارند،) به لحاظ امنیت شغلی قرار دارند. این گروه هرچند از شوک‌های اقتصادی متأثر می‌شوند، اما حداقل در صورت از دست دادن شغل می‌توانند تحت پوشش بیمه بیکاری قرار گیرند.

وضعیت بازنشستگان

*بازنشستگان (به جز بازنشستگان دولتی) در مرتبه بعدی قرار دارند. این گروه به لحاظ امنیت شغلی وضعیت مناسبی دارند اما از یک‌طرف به علت ویژگی‌های سنی نیازمند برنامه‌های حمایتی ویژه هستند و از طرف دیگر امکان افزایش درآمد در این گروه نسبت به سایر گروه‌ها به سختی میسر است.
* در مرحله دیگر، فاقدین درآمد ثابت قرار دارند. در این گروه هم افراد با درآمد نسبتاً بالا قرار داشته و هم افرادی با درآمد پایین‌تر، اما ویژگی یکسان همه آنها این است که به‌شدت تحت تأثیر شوک‌های اقتصادی قرار داشته و امنیت شغلی بسیار پایینی دارند.

* گروه آخر تحت پوشش نهاد حمایتی هستند. تعداد اندکی خانوار هستند که تحت پوشش نهادهای حمایتی قرار دارند، اما به نظر می‌رسد به لحاظ درآمدی جزو دسته‌بندی فقیر قرار نمی‌گیرند و ازاین‌رو لازم است تا آزمون وسع مجدد صورت گیرد.

روند شناسایی خانوارهای برخوردار

خانوارهای یارانه بگیر دهک دهم در گروه خانوارهای برخوردار قرارگرفته‌اند. خانوارهای این گروه به دو دسته کارمندان دولت (۳۲۷ هزار خانوار و ۱۹ درصد از کل خانوارهای برخوردار) و غیرکارمندان دولت (۱,۳ میلیون خانوار و ۸۱ درصد از کل خانوارهای برخوردار) تقسیم می‌شوند. سیاست متناسب با این گروه حذف از دریافت یارانه نقدی و در اولویت قرار گرفتن پرداخت مالیات بر مجموع درآمد شخصی است.پرسش این است که چرا بیش از 58 میلیون نفر که نیاز به یارانه ندارند همچنان یارانه دریافت می کنند.