تغییرات زودهنگام برای کابینه رئیسی

روزنو :از اخبار و نقل‌قول غیررسمی در محافل سیاسی کشور به نظر می‌رسد که سیدابراهیم رئیسی رئیس‌جمهوری بالاخره قرار است در مقابل فشارهای متعدد سیاسی عقب‌نشینی کند. برخی خبر می‌دهند که احتمالاً به‌زودی تغییرات مختلفی در کابینه دولت رئیسی رخ دهد؛ تغییراتی که از نظر منطق سیاسی زودهنگام است ولی با توجه به فشارهای متعدد گویا راه دیگری برای رئیسی باقی نمانده است، چرا که این روزها بیش از همه، حامیان او به دولت فشار می‌آورند و تأکید دارند که رئیس‌جمهوری حتماً باید تغییراتی در کابینه اعمال کند. بااین‌حال برخی پیش‌بینی می‌کردند که به این زودی‌ها رئیسی در مقابل فشارهای سیاسی حامیان خود کوتاه نیاید ولی حالا زمزمه‌های منتشرشده درباره تصمیم دولت برای اعمال تغییرات در ترکیب کابینه نشان می‌دهد که رئیسی بیش از آنچه تصور می‌شد در مقابل اعتراض‌ها کوتاه آمده است. این هم احتمالاً یک شروع بزرگ‌تر باشد برای تغییرات بیشتر چرا که تنها انجام یک تغییر کافی است تا منتقدان به فعالیت‌های اعتراض‌آمیز خود امیدوار شوند و به دولت برای اعمال تغییرات مدنظر خود بیشتر فشار بیاورند. اواخر سال گذشته نمایندگان مجلس یازدهم رسماً سخن از استیضاح وزرا را مطرح کردند. این سخن نمایندگان ازاین‌جهت در فضای سیاسی کشور اهمیت پیدا کرد که آنان از مهم‌ترین حامیان رئیسی در انتخابات بودند. سخن آنان از استیضاح باعث شد فضای سیاسی کشور به این سمت برود که برای همه مشخص شود اوضاع سیاسی رئیسی خوب نیست؛ اما با توجه به اینکه این اولین سال کار رئیسی بود، در مجلس به‌خصوص در هیات رئیسه فضایی شکل گرفت که مانع به ثمر رسیدن بحث استیضاح شود؛ اما با شروع سال جدید فضا کاملاً تغییر کرد. این بار جمع زیادی از نمایندگان از اولین روز کاری خود در مجلس رسماً فریاد استیضاح را سر دادند. این بار نمایندگان حتی از هیات رئیسه مجلس ابراز ناراحتی کردند که تلاش می‌کند مانع طرح استیضاح‌ها شود. این مسئله حتی منجر به تذکرات شفاهی برخی نمایندگان ازجمله سیدناصر موسوی لارگانی درباره جلوگیری هیات رئیسه از اعلام وصول استیضاح شد.

بااین‌وجود همچنان برخی نمایندگان که معتقد به وجود ضعف‌هایی در دولت و منتقد به روند اجرایی و اداره امور توسط دولت به‌ویژه برخی وزرا هستند، این احتمال را مطرح می‌کردند که ممکن است رئیس‌جمهور بعد از گذشت هفت ماه از دولت یک ارزیابی از وزرا داشته باشد و بر اساس آن ارزیابی شاید بخواهد وزیر یا وزرایی را تغییر داده و با این تغییرات، کابینه خود را با ترمیم برای ادامه کار تقویت کند؛ به همین خاطر خیلی تأکیدی روی استیضاح ندارند. تا الان اعضای دولت و همچنین رئیس دولت یعنی ابراهیم رئیسی تلاش کردند نسبت به تقاضاهای نمایندگان واکنش نشان ندهند و تنها سکوت کرده‌اند. برخی از سیاسیون این سکوت را یک مقاومت از سوی رئیسی تفسیر کردند. به نظر آنان رئیسی قصد ندارد به این خواست نمایندگان تن دهد؛ اما حالا خبرهای مختلف نشان می‌دهد که هرچند دولت سکوت کرده اما بالاخره کم‌کم در حال تن دادن به خواست نمایندگان است. ایلنا گزارش داده که شنیده‌ها در راهروهای بهارستان از احتمال تغییر معاون پارلمانی رئیس‌جمهور حکایت دارد. به نظر می‌رسد سیدمحمد حسینی که از ۲۹مرداد با حکم رئیس‌جمهور به‌عنوان معاون پارلمانی منصوب‌شده در تحقق مأموریت‌های محوله چندان توفیقی نداشته و به درب خروج پاستور نزدیک می‌شود.

سیدمحمد حسینی از یکی از وزرای سابق دولت احمدی‌نژاد است که در سال‌های گذشته از او فاصله گرفته و در میان تشکل‌های مختلف اصولگرایی فعالیت داشته است. او از ابتدای کار رئیسی به دولت او ملحق شده و در این چند ماه گذشته در شهرهای مختلف سخنرانی‌های حمایتی زیادی از رئیسی داشته است. حسینی ازجمله چهره‌های رسانه‌ای دولت رئیسی است که بارها در مدح دولت و رئیس آن سخن گفته است؛ اما به نظر می‌رسد حالا این سخنرانی‌ها خیلی دردی از او دوا نمی‌کند و هدف اولین تغییر بهارستانی‌ها با نزدیک‌ترین فرد به آنان در حال محقق شدن است.

چنانچه رئیسی این تغییر را انجام بدهد، این اولین و شاید شروع یک سلسله تغییرات مهم در کابینه باشد. البته که شاید رئیسی این تغییر را برای جلوگیری از تغییرات بزرگ‌تر انجام دهد. چرا که گزینه جایگزین حسینی هم قابل‌توجه است. بر اساس شنیده‌های خبرنگار ایلنا سید نظام‌الدین موسوی نماینده تهران جدی‌ترین گزینه برای تصدی کرسی معاونت پارلمانی رئیس‌جمهور است. در صورت تحقق این مسئله، موسوی پنجمین نماینده خروجی از مجلس به مقصد یک کرسی اجرایی خواهد بود و چهارمین نماینده‌ای که از صندلی‌های سبز بهارستان راهی میدان پاستور می‌شود. پیش از او سید احسان خاندوزی و سید جواد ساداتی‌نژاد برای تصدی وزارتخانه‌های اقتصاد و جهاد کشاورزی، علیرضا زاکانی برای تکیه بر کرسی شهرداری تهران و سیدامیرحسین قاضی‌زاده هاشمی به‌منظور تصدی ریاست بنیادشهیدوامورایثارگران از مجلس خارج شدند. برخی پیش‌بینی می‌کنند احتمالاً رئیسی با این کار قصد دارد فردی را از میان مجلس به دولت ملحق کند تا با این کار تلاش‌های جدیدی را برای همراه کردن مجلس با دولت به کار ببندد. این تغییر می‌تواند یک تاکتیک جدید از سوی دولت برای همکاری با مجلس باشد. چرا که این روزها فشار نمایندگان به دولت بیش از گذشته شده و نمایندگان رسماً از تریبون علنی مجلس دولت و رئیس دولت یعنی ابراهیم رئیسی را خطاب قرار می‌دهند و می‌گویند که دولت بسیار ضعیف عمل کرده است. احتمالاً این تغییر می‌تواند تا حدودی جلوی این اظهارات را بگیرد اما اینکه تا چه حد می‌تواند در کاهش اختلاف بین دولت و مجلس مؤثر باشد جای ابهام وجود دارد چرا که به‌هرحال برخی معتقدند این تغییر رئیسی می‌تواند شروع یک سلسله تغییرات بیشتر در کابینه باشد. چون به‌هرحال بخش قابل‌توجهی از نمایندگان در استیضاح برخی وزرا مانند وزیر کار و وزیر صمت آن‌قدر جدی هستند که تغییر معاون پارلمانی دولت خیلی تأثیری در تصمیم آنان نداشته باشد.

به‌هرحال این تغییر روی دیگری هم دارد. برخی می‌گویند که نمایندگان مجلس بدون توجه به توصیه‌های رهبری در حال جدا شدن از خانه ملت و پیوستن به دولت هستند. رهبر معظم انقلاب در دیدار سال گذشته (۶ خرداد ۱۴۰۰) مسئله تلاش و نقشه کشیدن از سوی نمایندگان برای تصدی کرسی‌های اجرایی را یکی آفت‌های کار مجلس برشمرده و فرمودند: «یکی از آسیب‌ها این است که نماینده از بدو ورود به مجلس، نقشه رسیدن به فلان منصب و مقام اجرایی مثل وزارت، مدیریت و... در سر بپروراند. خیر! اگر انسان برای خدا و درست کار کند، وظیفه نمایندگی بسیار مهم است و در مواردی از وظایف اجرایی مهم‌تر است. این‌طور نباید باشد که نماینده‌ای به‌محض ورود به مجلس فکر کند که به مرحله بعدی برود یا فکر کند که کدام سِمَت در دولت مناسب است.» ظاهراً علیرغم تأکید و توصیه مستقیم رهبری نسبت به مسئله ورود نمایندگان به دستگاه‌های اجرایی، توجه نکردن به نهی صریح رهبری برای ورود به کرسی‌های اجرایی به یک رویه در مجلس یازدهم تبدیل شده است. حال باید دید که اساساً دولت دست به تغییر معاون پارلمانی خواهد زد؟ یا در صورت تحقق این گمانه‌زنی، جانشین حسینی از میان نمایندگان انتخاب خواهد شد؟