گفت وگوی ایران و عربستان در فاز جدید

روزنو :پس از تعلیق دور پنجم مذاکرات ایران و عربستان در اسفندماه گذشته، بار دیگر برخی مسئولان عراقی از تلاش‌های جدید کشورشان برای از سرگیری مذاکرات میان ایران و عربستان خبر دادند. این در حالی است که پیشتر و بعد از اعدام برخی مخالفان شیعی توسط دولت عربستان، ایران به صورت یک طرفه گفت‌وگوها با عربستان سعودی را موقتا تعلیق کرده بود. از سوی دیگر، درحالی‌که عربستان در فرصت سه ماه مانده تا برگزاری مناسک حج، از برخی کشورهای اسلامی برای مذاکره دعوت کرده است، اما مقامات حج ایران گفته‌اند هنوز دعوتنامه‌ای در این‌باره از عربستان دریافت نکرده‌اند، مساله‌ای که ناظران سیاسی آن را بی ارتباط با روند گفت‌وگوهای سیاسی بین ایران و عربستان نمی‌دانند.

با این وجود روز گذشته العربی الجدید گزارش داد که یک مسئول عراقی از تلاش‌های تازه دفتر مصطفی الکاظمی، نخستوزیر عراق برای از سرگیری مذاکرات میان تهران و ریاض‌ در بغداد خبر داده است. این مسئول وزارت خارجه عراق در گفتوگو با العربی الجدید تاکید کرد که سه شخصیت دولتی، ماموریت تعیین موعد برگزاری دیدار جدید میان دو طرف ایرانی و سعودی را بر عهده گرفته‌اند. او با بیان اینکه تا به این لحظه موعد مشخصی برای دور جدید مذاکرات تعیین نشده است، مدعی شد که ایرانی ها تمایلی به تکرار موضوعات چهار دور گذشته ندارند بلکه خواهان توافق درخصوص محورهای مشخص برای بررسی هستند و ماموریت عراق در حال حاضر رساندن رویکردهای دو طرف است.

این مسئول عراقی در ادامه گفت: «هنوز زود است که بگوییم نتایج این تحرکات و مذاکرات میان عربستان و ایران خوب و خوشبینانه است زیرا اختلافات میان دو کشور بسیار گسترده است.» او با اشاره به دلیل لغو دور پنجم مذاکرات که قرار بود ماه گذشته برگزار شود ادعا کرد که ایران پیش از این از ریاض خواسته بود که عملیات اعدام شیعیان در این کشور را متوقف کند. از سوی دیگر، عارف الحمامی، عضو کمیته روابط خارجی پارلمان عراق گفت که کشورش بار دیگر تحرکاتی برای از سرگیری مذاکرات میان ایران و عربستان را آغاز کرده است زیرا مسئولان عراقی اهمیت این مساله بر ثبات عراق را به خوبی درک می‌کنند. او در گفتوگو با این‌رسانه عربی خاطرنشان کرد: «برای اینکه عراق به میدانی برای درگیریهای منطقهای تبدیل نشود، همه بر سر برگزاری چنین گفت‌وگوهایی در زمان کنونی توافق نظر دارند.» الحمامی تاکید کرد: «عراق برای از سرگیری مذاکرات میان ایران و عربستان تلاش میکند تا ثبات داخلی در کشور را تضمین کند بهویژه اینکه نزدیک کردن رویکردهای تهران و ریاض برای ایجاد ثبات در سطح سیاسی و امنیتی در داخل عراق امری بسیار ضروری است.» او همچنین گفت: «ما در پارلمان عراق از تلاش های دولت برای از سرگیری مذاکرات میان تهران و ریاض حمایت میکنیم زیرا این امر ثبات داخلی عراق در زمینههای مختلف را به همراه دارد.» از سوی دیگر، احسان الشمری، رئیس اندیشکده تفکر سیاسی از تمایل ایران و عربستان برای ایجاد گفتوگو میان دو طرف خبر داد. او گفت که عراق از یک کشور پیامرسان به یک کشور اساسی و مهم در نزدیک کردن رویکردها تبدیل شده است ‌ و دو کشور ایران و عربستان به ایفای نقش عراق اعتماد دارند. بر اساس این گزارش ، سعید خطیب زاده، سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری اخیر خود در پاسخ به سوال ایسنا، در مورد زمان برگزاری دور جدید مذاکرات ایران و عربستان و همچنین اظهارات وزیر امور خارجه در گفتوگو با المیادین در ارتباط با این مذاکرات گفت: «ما آمادگی داریم که تاریخ دور جدید گفتوگو مشخص شود و این مذاکرات ادامه پیدا کند.» خطیب‌زاده گفت: «این گفتوگوها نیازمند دستور کار مشخص است؛ ما نظرات خود را به صورت مکتوب به طرف سعودی دادهایم و بهتر است دولت سعودی نیز نظرات خود را به صورت مکتوب ارائه دهد تا ما یقین کنیم اراده‌ای برای حل و فصل موضوعات فی مابین وجود دارد.» خطیبزاده تاکید کرد: «مسائل اختلافی بین ما و سعودی روشن است و به رغم پروندههای اختلافی ما باید تلاش کنیم که روابط خود را عادی کنیم و منتفع این روابط عادی مردم منطقه و دو کشور هستند.»
بر اساس این گزارش، پیش از این محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان در اظهاراتی گفت: «ایران همسایه ما است و تا ابد همسایه باقی خواهد ماند، نه ما توان رهایی از ایران داریم ‌و نه ایران توان رهایی از ما دارد. بهتر است که اختلافات با ایران را حل کنیم و باید راههایی پیدا کنیم که توان همزیستی داشته باشیم.» محمد بن سلمان در ادامه خاطرنشان کرد که عربستان در چهار ماه گذشته گفتوگوهایی با ایران انجام داده است. به گزارش ایسنا، پیش از این امیر عبداللهیان، وزیر خارجه نیز در مورد روابط با عربستان سعودی گفت: «ما از بازگشت روابط دو کشور به حالت طبیعی استقبال می‌کنیم. در گذشته سه دیپلمات ما در جدّه نزد اوآی‌سی مستقر شدند، به نظرم این اقدام که در نتیجه چهار دور مذاکره با عربستان در بغداد حاصل شده نشان می‌دهد که حرکتی روبه‌جلو وجود دارد.» در همین زمینه صباح زنگنه تحلیلگر مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با ایسنا، در رابطه با دلیل به نتیجه نرسیدن مذاکرات ایران و عربستان گفت: «این مسئله از سطح و نوع توقعات عربستان ناشی می‌شود. عربستان توقع دارد که مشکلش با یمن، بهوسیله مذاکره با ایران حل شود، در حالی که مشکل یمن موضوعی است که خود عربستان به وجود آورده است.» او با اشاره به ادعاهایی که اخیرا در کمیته چهارجانبه عربی علیه ایران مطرح شده است، اظهار کرد: «این کشورها هر گاه تصور کنند زمینه‌ای برای امتیازگیری آنان فراهم است یا می‌توانند موقعیت خود را بهبود بخشند، به مطرح کردن چنین ادعاهایی دست می‌زنند، غافل از اینکه کسانی مانند صدام حسین که این گونه ادعاها را مطرح می‌کردند، از بین رفته‌اند.»
او ادامه داد: «بنابراین این کشورها به جز اینکه با طرح این ادعاها برای خود مشکلی ایجاد کنند، به نتیجه دیگری نخواهند رسید. امارات، عربستان، مصر و بحرین این ادعاها را مطرح می‌کنند تا فضا را ملتهب کنند، بلکه بتوانند از یکی از قدرت‌های بزرگ امتیازی بگیرند. به خصوص اینکه این کشورها تصور می‌کنند با رفت و آمد رژیم صهیونیستی به منطقه چه در امارات چه در بحرین یا مصر، این رژیم می‌تواند به آن‌ها کمک کند. ممکن هم هست که وعده‌های رژیم صهیونیستی باعث شده باشد که این کشورها دست به طرح چنین ادعاهایی بزنند.» او با تاکید بر اینکه مسئله دخالت ایران در سایر کشورهای عربی، مسئله‌ای کاملا نادرست است و ایران بهطور طبیعی در منطقه حضور و نفوذ داشته است و دارد، عنوان کرد: «این نفوذ به نفع مصالح کشورهای منطقه بوده است. دیگر کشورهای منطقه باید این مسئله را درک کنند و از گیر افتادن در وسوسه‌های صهیونیست‌ها بپرهیزند.» زنگنه در رابطه با دلیل به نتیجه نرسیدن مذاکرات ایران و عربستان بیان کرد: «این مسئله از سطح و نوع توقعات عربستان ناشی می‌شود. عربستان توقع دارد که مشکلش با یمن، بهوسیله مذاکره با ایران حل شود، در حالی که مشکل یمن موضوعی است که خود عربستان به وجود آورده است. بنابراین اگر عربستان به اوضاع پیش از دخالت خود برگردد، مشکل یمن نیز حل خواهد شد. اگر عربستان از اعزام نیرو، تهاجم و جنگ با مردم یمن و محاصره فرودگاه‌ها و بنادر این کشور دست بکشد، این مسائل به راحتی قابل حل خواهد بود.» او در خصوص لزوم حل و فصل هر چه سریع‌تر مشکلات ایران با عربستان نیز گفت: «حالت مخاصمه و واگرایی حالتی غیر طبیعی در روابط میان کشورهاست و بهطور طبیعی کشورها، مخصوصا کشورهای همسایه باید با هم رابطه داشته باشند.

بنابراین بازگشتن به حالت طبیعی به نفع دو کشور، منطقه و جهان اسلام خواهد بود.» این تحلیلگر مسائل خاورمیانه خاطرنشان کرد: «زمانی که دیگر کشورهای جهان اسلام مشاهده کنند که دو کشور مسلمان روابط حسنه‌ای دارند، آن‌ها هم برای این دو کشور احترام قائل خواهند بود و آنان هم از اینکه دشمنی و اختلاف و واگرایی داشته باشند، پرهیز خواهند کرد. یعنی حسن رابطه میان ایران و عربستان می‌تواند در بین دیگر کشورها الگو شود.»