بحران نیروی اجرایی در دولت رئیسی

روزنو :چیزی به پایان اولین سال کاری دولت سید ابراهیم رئیسی نمانده است؛ اما هنوز به گفته برخی از اصولگرایان بدنه دولت تغییر آن‌چنانی نکرده است و همچنان بخش زیادی از مدیران میانی وزارتخانه‌ها افرادی هستند که در دولت حسن روحانی نیز مشغول به کار بودند. این موضوع باعث ناراحتی حامیان سیاسی رئیسی شده است. از طرف دیگر همین هم دستمایه انتقادات بیشتر به رئیس‌جمهوری شده است. چراکه برخی با استناد به همین سرعت کم تغییرات مدیریتی در کشور می‌گویند که رئیسی تیم کافی برای اداره کشور ندارد. خلأ نیروهای کاربلد در تیم همراه او دیده می‌شود به همین خاطر است که سرعت تغییرات مدیریتی در وزارتخانه‌ها بشدت کند است. در پاسخ به این سؤال البته اعضای دولت می‌گویند که رئیسی قصد ندارد که مدیران را به شکل اتوبوسی تغییر دهد؛ اما نگاهی به تغییرات نشان می‌دهد آنجا که نیروی جایگزین و جدید داشته‌اند خیلی زود تغییرات خود را انجام داده‌اند و نبود تغییرات به خاطر این نیست که قصد این کار را ندارند بلکه حاکی از آن است که دست او از نیروهای کاربلد و همسو با دولت و جریان سیاسی‌اش خالی است.

نوذر شفیعی عضو کمیسیون امنیت ملی در مجلس نهم در گفت‌وگو با ایلنا درباره بدنه دولت و تغییرات مدیریتی در کشور توضیح داده: «آقای رئیسی که ریاست دولت را بر عهده دارند یک حزب سیاسی نداشت که بتواند از قبل دولت در سایه داشته باشند و تحولات اجرایی کشور را رصد و درباره آن اظهارنظر سیاسی کند از همین رو هنگامی‌که قدرت را در دست گرفت با یک خلائی از نیرو مواجه شد و یک‌مرتبه سایر نیروهایی که شاید اسماً با ایشان در یک طیف قرار دارند ولی دیدگاه‌های خاص خودشان را دارند آمدند آن خلأ را پر کردند در نتیجه در حال حاضر درست است که می‌گویم دولت و مجلس یکدست است ولی عملاً این‌گونه نیست و در درون همین دولت و مجلس طیف‌های مختلفی وجود دارد که با یکدیگر در تعارض هستند. به نظر می‌آید در خود دولت اصولگراها هم طیف‌های مختلفی وجود دارد، مشکل اساسی که کشور به‌طورجدی با آن مواجه است نبود احزاب است زیرا هنگامی‌که حزب وجود نداشته باشد ترکیب دولتی که قدرت را به دست می‌گیرد یک ترکیب پراکنده‌ای است که اساساً این ترکیب پراکنده دارای دیدگاه‌های مختلفی نسبت به مسائل هستند.»

در سطح معاونان و مدیران رد بالای وزارتخانه‌های رئیسی نیروهایی دیده می‌شوند که صرفاً با حمایت‌های لفظی از رئیسی توانسته‌اند این مناسب را به دست بیاورند. درحالی‌که در دولت قبل نیز سمت‌هایی داشته‌اند. برخی می‌گویند که رئیسی به خاطر نداشتن نیروی کافی مجبور شده از این افراد استفاده کند اما همین نیروها به پاشنه آشیل دولت او تبدیل می‌شود. این مسئله بخصوص در تیم اقتصادی دولت بیشتر خود را نشان می‌دهد. در ماه‌های گذشته بارها از سوی اعضای تیم اقتصادی دولت تصمیماتی اعلام‌شده که در هماهنگی با سایر اعضا نبوده و همین موجب افزایش انتقادات به آنان بوده است.

انتصاب 75درصد فرمانداران

این تحلیل‌ها در حالی است که به‌تازگی رئیسی در یک جلسه با حضور استانداران و وزیر کشور شرکت کرده است. به گزارش فارس در همایش استانداران سراسر کشور که در وزارت کشور برگزار شد، احمد وحیدی وزیر کشور گفت: «ارتقای کیفیت و کفایت حکمرانی و استحکام‌بخشی به ساخت درونی قدرت، مبنای حرکت وزارت کشور است.» وحیدی از انتصاب ۹۳درصد از معاونان استانداران کشور سخن گفت و افزود: «۷۵درصد از فرمانداران هم منصوب شده‌اند و این فرایند در حال تکمیل است.»

برخی معتقدند که این آمار شاید ازنظر عددی قابل‌توجه باشد اما نگاهی به روند تغییرات در مدیریت سیاسی استان‌ها و شهرستان‌ها نشان می‌دهد که تغییرات آن‌چنانی رخ نداده است. همچنان که این اتفاق در دولت حسن روحانی نیز رخ داد. به‌عبارت‌دیگر تحلیلگران سیاسی بر این باورند که در سطح فرمانداران خیلی وقت است که تغییراتی رخ نمی‌دهد درواقع فرمانداران از یک استان به استان دیگر منتقل می‌شوند. این موضوع در زمان دولت حسن روحانی نیز رخ داد و البته موردانتقاد اصلاح‌طلبان بود.

چندی پیش نیز سایت رجانیوز در مطلبی به این موضوع پرداخت و نوشت: «شش ماه است که از روی کار آمدن دولت سیزدهم گذشته و روند تغییر و تحولات در دستگاه‌های مرتبط با دولت آغازشده است. بااین‌حال اما شواهد و قرائن نشان‌دهنده این است که روند تغییر و تحولات در بدنه دولت، آن‌چنان از سرعت کافی و وافی برخوردار نیست و همچنان افرادی از دولت گذشته، در مناصب مدیریتی حضور دارند. یکی از مهم‌ترین بخش‌های وابسته به مجموعه دولت فرمانداری‌ها هستند که بر اساس آخرین آمار و اطلاعات، قطار تغییر و تحولات در سکان‌داران آن‌ها به‌کندی جلو می‌رود. برخی اخبار و شنیده‌ها از سراسر کشور حاکی از آن است که از 428فرمانداری کشور، صرفاً 196فرماندار تغییر کرده‌اند. درواقع در این مدت کمتر از 50درصد فرمانداری‌ها دستخوش تغییرات مدیریتی شده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که از این تعداد، حدود 50فرماندار جدید، هیچ‌گونه سابقه اجرایی در کارنامه خود ندارند.»

بااین‌حال برخی می‌گویند که این انتقادات ازاین‌جهت است که برخی بتوانند نیروهای خود را به بدنه دولت تزریق کنند وگرنه در سطح مدیریت سیاسی استان‌ها اگر کسی هم از دولت روحانی دوباره در این دولت حکم گرفته مشکلی ندارد چون در دولت قبل هم بیشتر مدیران سیاسی استان‌ها از حامیان اصولگرایان بودند. بعلاوه این ممکن است نمایندگان مجلس بر اساس سلایق خود با وزارت کشور در این موضوع اختلاف پیدا کنند اما این اختلاف، یک اختلاف سیاسی و جناحی نیست.

موضوع اصلی در بحث انتصاب مدیران در وزارتخانه‌ها است که اصولگرایان و اصلاح‌طلبان بر این تأکید دارند رئیسی در این زمینه خوب عمل‌نکرده است.

موضوع انتصابات در دولت رئیسی بارها مورد اعتراض نمایندگان نیز قرارگرفته است. چندی پیش محمود احمدی بیغش عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس در نطقی در صحن علنی مجلس اظهار کرد: «آن‌گونه که پیداست در دولت شما نیز پدیده مقدادیسم همان نقش غلطی را ایفاء می‌کند که آشناییسم در دولت روحانی ایفاء می‌کرد. مگر در کشور قحط‌الرجال علمی و سیاسی داریم که در نهاد ریاست جمهوری چهار نفر از اساتید برجسته دانشگاهی کشور دیده نمی‌شوند که حداقل در مناسبات رسمی چند خط بنویسند و به شما بدهند تا این‌همه شاهد گفتمان ضعیف و بحث‌برانگیز غیرعلمی و غیر استنادی از شما نباشیم؟! اتکای افراطی به مجموعه‌ای محدود از فارغ‌التحصیلان دانشگاه امام صادق (ع) در سطوح مدیریتی کلان کشور، حتی نام این امام عزیز و معصوم را نیز در جامعه تحت‌الشعاع قرار داده است، دولت شما ظاهراً دولت دلدادگان است، به یک عزیزدردانه خاص که باید همه اتفاقات، انتصابات و استنادها به ایشان ختم شود. این همان پدیده پرهزینه‌ای است که در هر دولت وجود داشته و در نهایت به پاشنه آشیل تمام‌عیار تبدیل می‌شوند که دیدیم در گذشته این‌طور بود.»